Το έθιμο του “Μπέη” ή “Κιοπέκ Μπέη”,

τελείται στις περιοχές Διδυμότειχου, Ορεστιάδας και Τριγώνου, την περίοδο της Αποκριάς με διάφορες παραλλαγές. Στην βασική του μορφή, ένας άρχοντας ο “Μπέης” με τους ακολούθους του, περιέρχεται τα σπίτια του χωριού, όπου δέχεται κεράσματα και δίνει ευχές. Ακολουθεί στην πλατεία, αναπαράσταση οργώματος, σποράς, ο συμβολικός θάνατος και η ανάστασή του.

Ο αρχαιολόγος και λαογράφος Κωνσταντίνος Ρωμαίος (1874-1966), κατέληξε ότι:

“τα έθιμα αυτά, έχουν καταπληκτική μακροβιότητα, απαντούν σαν ιστορική αρχαιότητα και φτάνουν παραλλαγμένα κάπως και κρυμμένα από την κοινή αντίληψη έως τη δική μας εποχή”.

Το έθιμο αυτό γίνεται (κατά το Ρωμαίο), επειδή ο αγροτικός λαός παρακολουθεί μέσα στο χειμώνα τον λήθαργο της φύσης και την μάχη για την επαναφορά στη ζωή και με μαγικές πράξεις έρχεται να την βοηθήσει. Το συμπέρασμά του είναι:

“Το έθιμο της Τυρικής Δευτέρας είναι το αρτιώτερο παράδειγμα μιας ευετηριακής τελετής ενιαίας, που διατηρείται σε όλους τους ελληνικούς τόπους, με ποικίλες μορφές και ονόματα”. (Κ. Ρωμαίου, Λαϊκές λατρείες στη Θράκη-Αρχείο Θρακικού Λαογραφικού και Γλωσσικού Θησαυρού τ. ΙΑ’ σ.1-131).

• Το Έθιμο του «Μπέη» στο Τρίγωνο του Έβρου

Το Έθιμο του «Μπέη» η «Καλόγερου», η «Βασιλιά» στο Τρίγωνο του Έβρου, πραγματοποιείται με ορισμένες διαφορές από την υπόλοιπη περιοχή του βορείου Έβρου. Η ακολουθία του «Μπέη» που αποτελείται από τον ίδιο, την «καντίνα», χωρικό ντυμένο γύφτισσα, το «μωρό» (ξύλο τυλιγμένο με πάνες), τους «αράπηδες» και τον «κριτή», επισκέπτεται όλα τα σπίτια που έχουν ευπρεπιστεί γι” αυτό το σκοπό.

Οι ακόλουθοι του «Μπέη», επιθεωρούν τα αγροτικά εργαλεία και στην περίπτωση που δεν τα βρουν τακτοποιημένα, επιβάλλουν ως ποινή το «καλίγωμα» (πετάλωμα) του νοικοκύρη, απ” το οποίο εκείνος απαλλάσσεται πληρώνοντας πρόστιμο. Η ίδια ποινή επιβάλλεται σε όποιον πειράξει το «μωρό», της «καντίνας». Σε κάθε σπίτι προσφέρονται κεράσματα από τις νοικοκυρές και στάρι ή καλαμπόκι από τους άντρες.

Φεύγοντας ο «Μπέης» σκορπά το σπόρο γύρω ευχόμενος καλή εσοδεία.

Το έθιμο του Μπέη

Με το τελείωμα των επισκέψεων η πομπή καταλήγει στην πλατεία, όπου γίνεται αναπαράσταση οργώματος, σποράς, θερισμού και αλωνίσματος . Ακολουθούν παλαίστρα, γαϊδουρομαχίες και κυκλικός χορός με όλους τους παρευρισκομένους. Γίνεται φανερό, ότι όλα αυτά αποσκοπούν να βοηθήσουν τη γη με μαγικό τρόπο να σκορπίσει για να εξασφαλιστεί έτσι καλή και παραγωγική χρονιά. Το έθιμο αυτό, είχε περιγράψει για πρώτη φορά, ο Θρακιώτης ποιητής Γεώργιος Βιζυηνός το 1888, με τίτλο «Οι καλόγεροι και η λατρεία του Διονύσου εν Θράκη».