Η περιβαλλοντική μετανάστευση συνδέεται με διάφορα θέματα που απασχολούν την ανθρωπότητα σήμερα. Ένα από αυτά είναι η κλιματική αλλαγή, αιτία για την άνοδο της στάθμης της θάλασσας και της θερμοκρασίας,το λιώσιμο των πάγων,τις ξηρασίες, τις πλημμύρες τις οποίες αντιμετωπίζει ο πλανήτης. Οι πόλεμοι, αποτελούν άλλον έναν λόγο για την περιβαλλοντική μετανάστευση σε διάφορες περιοχές του πλανήτη, καθώς επηρεάζουν το περιβάλλον στο οποίο οι άνθρωποι ζουν, αναγκάζοντάς τους να μεταναστεύσουν σε άλλες περιοχές. Συνεπώς, οι άνθρωποι γίνονται περιβαλλοντικοί μετανάστες όταν συμβαίνουν ξαφνικές ή και σταδιακές αλλαγές στο περιβάλλον που ζουν, οι οποίες επηρεάζουν τις συνθήκες διαβίωσής τους και τους αναγκάζουν να εγκαταλείπουν την περιοχή αυτή.
Κλιματική αλλαγή
Με τον όρο κλιματική αλλαγή αναφερόμαστε στη μεταβολή του παγκοσμίου κλίματος και ειδικότερα σε μεταβολές των μετεωρολογικών συνθηκών που εκτείνονται σε μεγάλη χρονική κλίμακα. Τέτοιου τύπου μεταβολές περιλαμβάνουν στατιστικά σημαντικές διακυμάνσεις ως προς τη μέση κατάσταση του κλίματος ή τη μεταβλητότητα του, που εκτείνονται σε βάθος χρόνου δεκαετιών ή περισσότερων ακόμα ετών. Οι κλιματικές αλλαγές οφείλονται σε φυσικές διαδικασίες, καθώς και σε ανθρώπινες δραστηριότητες με επιπτώσεις στο κλίμα, όπως η τροποποίηση της σύνθεσης της ατμόσφαιρας. Η κλιματική αλλαγή είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα σήμερα και προειδοποιεί για τις καταστροφικές συνέπειες της ανεξέλεγκτης υπερθέρμανσης.
Τζακάρτα
Στην Τζακάρτα της Ινδονησίας, τα προβλήματα της κλιματικής αλλαγής, όπως η μεγάλη κυκλοφορία, η ρύπανση και οι πλημμύρες, γίνονται όλο και πιο εμφανή στους κατοίκους. Η πόλη υποχωρεί επίσης λόγω της εξάντλησης των υπόγειων υδάτων και τον Φεβρουάριο του 2013 σχεδόν η μισή πόλη ήταν υποβρύχια. Η κυβέρνηση έχει αρχίσει να χτίζει ένα θαλάσσιο τείχος, αλλά έχει μόνο μερική επιτυχία. Οι παράκτιες περιοχές της πόλης κινδυνεύουν ιδιαίτερα από πλημμύρες.
Ινδονησία
Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην Ινδονησία είναι επίσης ανησυχητικές, συγκεκριμένα οι κίνδυνοι για τις περιοχές χαμηλού εισοδήματος που βρίσκονται κοντά στον ωκεανό. Εκτιμάται ότι το 65% του πληθυσμού της χώρας θα επηρεαστεί άμεσα από αυτούς τους κινδύνους. Οι αγρότες, οι εργαζόμενοι στις κατασκευές και οι οδηγοί που ζουν σε περιοχές με χαμηλό εισόδημα διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο.
Σύμφωνα με τους ειδικούς , οι πιο κρύες περιοχές του κόσμου είναι οι πιο ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή, λόγω του γεγονότος ότι περιέχουν μεγάλες ποσότητες μόνιμου παγετού. Εάν ο μόνιμος παγετός λιώσει, μεγάλες ποσότητες άνθρακα και μεθανίου στην ατμόσφαιρα απελευθερώνονται, γεγονός που θα επιτάχυνε την υπερθέρμανση του πλανήτη. Επιστήμονες από όλο τον κόσμο στρέφουν την προσοχή τους στον μόνιμο παγετό και στις πιθανές επιπτώσεις που θα μπορούσε να έχει στην κλιματική αλλαγή. Εάν όλος ο μόνιμος πάγος του κόσμου λιώσει, θα μπορούσε να έχει τεράστιο αντίκτυπο στην παγκόσμια οικονομία και τις υποδομές.
Ιβηρική χερσόνησος
Δείγματα της έκτακτης κατάστασης της κλιματικής αλλαγής μπορεί κανείς να δει στις συνθήκες που επικρατούν το τελευταίο διάστημα στην Ιβηρική χερσόνησο και σε άλλα τμήματα της Νότιας Ευρώπης. Η Ισπανία και η Πορτογαλία πλήττονται από ξηρασία , επακόλουθο ενός εξαιρετικά άνυδρου χειμώνα και θερμοκρασιών ρεκόρ για τον Απρίλιο και τον Μάιο. Το αποτέλεσμα είναι η ραγδαία απομείωση των φυσικών δεξαμενών νερού, προβλήματα υδροδότησης σε πόλεις της νότιας Ιβηρικής και φυσικά, γιγαντιαία ζημία στην αγροτική, αλλά και την κτηνοτροφική παραγωγή. Περίπου το 60% της ισπανικής υπαίθρου έχει επηρεαστεί από αυτή την ξηρασία. Ο χάρτης του Παρατηρητηρίου Ξηρασίας του προγράμματος Copernicus, δείχνει ότι πέρα από το κόκκινο χρώμα που υποδηλώνει συναγερμό, σχεδόν ολόκληρη η Ιβηρική χερσόνησος είναι βαμμένη με πορτοκαλί που υποδηλώνει προειδοποίηση όπως και μεγάλο τμήμα της νότιας Γαλλία και περιοχές της βορειοδυτικής και νότιας Ιταλίας. Όπως έχει τονιστεί επανειλημμένα, η ξηρασία δεν είναι μόνο επικίνδυνη από μόνη της. Δημιουργεί και τις συνθήκες ούτως ώστε, όταν έρθουν οι πολυπόθητες βροχές, το έδαφος να μην είναι σε θέση να τις απορροφήσει. Και όταν αυτές οι βροχές έρχονται, αποτελούν συχνά συγκέντρωση της έλλειψης βροχόπτωσης του προηγούμενου διαστήματος. Ξηρό έδαφος και μεγάλα ύψη βροχής συνδυάζονται με τις ανθρώπινες παρεμβάσεις στο καταστροφικό αποτέλεσμα των πλημμυρών, όπως είδαμε πρόσφατα στην Εμίλια-Ρομανία στην Ιταλία αλλά και στις περιοχές Μούρθια, Αλμερία και Αλικάντε στη νότια Ισπανία.
Πακιστάν
Το απόσπασμα συζητά τις καταστροφικές πλημμύρες στο Πακιστάν που προκλήθηκαν από τις άνευ προηγουμένου βροχοπτώσεις των μουσώνων μετά από μια περίοδο ακραίων καύσωνα και λιώσιμο των παγετώνων νωρίτερα μέσα στο έτος. Πάνω από 33 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν πληγεί, με πάνω από 1.000 θανάτους να έχουν αναφερθεί μέχρι στιγμής. Ολόκληρες καλλιέργειες έχουν καταστραφεί λόγω πλημμυρών, επιδεινώνοντας τα ζητήματα επισιτιστικής ανασφάλειας. Ενώ το Πακιστάν είναι συνηθισμένο στις βροχοπτώσεις των μουσώνων, ο συνδυασμός μιας εξαιρετικά θερμής πηγής και τώρα έντονων βροχοπτώσεων έχει οδηγήσει σε μια από τις χειρότερες κλιματικές καταστροφές που έχει δει η χώρα.
Ποιος ευθύνεται για αυτό;
Έχει αποδειχθεί από έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2019 ότι δεν ευθύνονται όλοι οι άνθρωποι του πλανήτη για αυτή την κρίση που επικρατεί με την κλιματική αλλαγή. Συγκεκριμένα, όπως φαίνεται και στο παρακάτω διάγραμμα το 48% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στον αέρα οφείλεται στο πλουσιότερο 10% των κατοίκων του πλανήτη. Δηλαδή , από τα 7,7 δις του πληθυσμού της Γης, τα 77 εκατομμύρια ευθύνονται για περισσότερες εκπομπές από ότι τα 3,8 δις των φτωχότερων του πλανήτη. Επίσης, διαφορετικά είναι και τα νούμερα στις εκπομπές άνθρακα από τα κράτη. Μόλις 23 πλούσια κράτη οφείλονται για τις μισές εκπομπές άνθρακα ιστορικά και 150 κράτη οφείλονται για τις άλλες μισές.
Η αναφορά αναλύει την παγκόσμια ανισότητα στις εκπομπές άνθρακα μεταξύ πλούσιων και φτωχών πληθυσμών με βάση δεδομένα από την Έκθεση Παγκόσμιας Ανισότητας 2022. Διαπιστώνει ότι το πλουσιότερο 10% του παγκόσμιου πληθυσμού είναι υπεύθυνο για σχεδόν το ήμισυ όλων των εκπομπών άνθρακα, ενώ το πλουσιότερο 1% εκπέμπει περισσότερο από το φτωχότερο μισό της ανθρωπότητας μαζί. Τα τελευταία 30 χρόνια, η αυξανόμενη ανισότητα σήμαινε ότι η ανισότητα εντός της χώρας αντιπροσωπεύει πλέον το 63% της διαφοράς στα παγκόσμια αποτυπώματα άνθρακα και όχι την ανισότητα μεταξύ των εθνών. Αυτό υποδηλώνει ότι η εξάπλωση του καπιταλισμού έχει αυξήσει τις ταξικές διαιρέσεις παγκοσμίως.
Σχεδόν οι μισές εκπομπές άνθρακα προέρχονται από το πλουσιότερο 10% των κατοίκων του πλανήτη, ενώ το πλουσιότερο 1% των κατοίκων εκπέμπει περισσότερους ρύπους από τον μισό πληθυσμό της γης, το φτωχότερο 50%.
Όλες αυτές οι καταστροφές όμως έχουν καταστροφικές συνέπειες από τις οποίες δυστυχώς δεν επηρεάζονται όλοι ίσα. Οι άνθρωποι κατώτερων στρωμάτων βασανίζονται κυρίως από αυτές τις καταστροφές. Οι πιο πλούσιοι λόγω της οικονομικής τους δυνατότητας μπορούν και βρίσκουν τρόπους ώστε να μείνουν ανεπηρέαστοι μέχρι έναν βαθμό.
Μετανάστευση
Εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής δημιουργούνται καταιγίδες, τυφώνες, ξηρασία, πλημμύρες, κατολισθήσεις λάσπης και πυρκαγιές σε δάση. Γενικά, η μετανάστευση θα αυξηθεί γιατί, πολύ νέοι θα αποφασίσουν να φύγουν για να ζήσουν σε καλύτερες συνθήκες. Στην Αμερικάνικη Ήπειρο και στην Αφρική οι άνθρωποι μεταναστεύουν εξαιτίας της ξηρασίας,στην Ευρώπη,συγκεκριμένα στην Ισπανία, Ιταλία και Ελλάδα εξαιτίας της ανόδου των θερμοκρασιών, στη βόρεια Βραζιλία, Καραϊβική και στις νότιες Ηνωμένες Πολιτείες εξαιτίας τυφώνων και στην Ασία εξαιτίας της ανόδου των ωκεανών. Στην Ασία εφόσον οι παράκτιες περιοχές εξαφανίζονται οι κάτοικοι εκεί θα καταφύγουν σε υψηλότερα εδάφη, όπως για παράδειγμα το Μπαγκλαντές και δυστυχώς τα νησιά της νότιας θάλασσας θα βυθιστούν τελείως. Σήμερα, περίπου 20.000.000 άνθρωποι μεταναστεύουν κάθε χρόνο. Στο μέλλον όμως 2 με 3 δισεκατομμύρια άνθρωποι θα γίνουν μετανάστες εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής.
Τι μπορεί να γίνει;
Stop Border Violence
Η πρωτοβουλία Stop Border Violence ζητά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να σταματήσει τη βία στα σύνορα της ΕΕ. Η πρωτοβουλία αναφέρει ότι η συνεχής παραβίαση των θεμελιωδών δικαιωμάτων της ΕΕ, όπως η απαγόρευση των βασανιστηρίων και η απάνθρωπη μεταχείριση, είναι ανησυχητική. Στόχοςείναι να σταματήσει αυτή η παραβίαση και να προστατευτούν τα δικαιώματα των μεταναστών/ριων και προσφύγων. Οι Ευρωπαίοι πολίτες καλούνται να υπογράψουν και να διαδώσουν το Stop Border Violence.
Ο τρόπος καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής είναι ένα έργο που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τους ηγέτες που διοικούν όλες τις χώρες του κόσμου, από τους οποίους απαιτείται σταθερή δέσμευση για τη μείωση της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Είναι απαραίτητο όλες οι χώρες να συνάψουν συμφωνίες και να θεσπίσουν υποχρεωτικά μέτρα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Ένας θεμελιώδης πυλώνας για την επίτευξη μιας επιτυχημένης αλλαγής μοντέλου είναι η ευαισθητοποίηση του πληθυσμού σχετικά με τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.
Μια άλλη σημαντική αλλαγή είναι η ανανέωση από το τρέχον ενεργειακό μοντέλο, που παρέχεται με ορυκτά καύσιμα, σε ένα μοντέλο όπου οι εκπομπές είναι κοντά στο μηδέν. Αυτό επιτυγχάνεται τροφοδοτώντας την ενεργειακή μας ζήτηση με ενέργεια από καθαρές πηγές, όπως η ηλιακή ή η αιολική.
