από τη Μεταξία Ζαφείρη, Γ1
Την Καθαρή Δευτέρα σε όλη τη χώρα ο ουρανός (καιρού επιτρέποντος) γεμίζει με πολύχρωμες ιπτάμενες φιγούρες, τους χαρταετούς. Είναι ένα έθιμο γνωστό σε όλους και έχει φανατικό κοινό, ιδιαίτερα από τους μικρότερους φίλους μας.
Αναρωτηθήκατε ποτέ όμως πως και από πού ξεκίνησε το έθιμο του πετάγματος του χαρταετού; Η επικρατέστερη άποψη πηγάζει από τα βάθη της Ανατολής. Στους ανατολικούς λαούς η τέχνη της κατασκευής χαρταετών τελειοποιήθηκε, φτάνοντας στο σημείο να φτιάχνουν «ιπταμένους» δράκους, πουλιά, ψάρια, ζώα.
Στην Κίνα, η παράδοση λέει, ότι αετούς έφτιαχναν από το 1000 π.Χ. Η πρώτη όμως γραπτή μαρτυρία βρίσκεται σε κείμενο του 4ου π.Χ. αιώνα, το οποίο αναφέρει ότι κάποιος Κουνγκσού Φαν, κατασκεύασε ένα «ξύλινο πουλί» το οποίο πέταγε επί τρεις συνεχόμενες μέρες.
Αυτό που ίσως δεν γνωρίζουμε οι περισσότεροι είναι ότι και κατά την ελληνική αρχαιότητα υπήρξαν δείγματα προσπαθειών κατασκευής αετών. Αναφέρεται ότι ο αρχιμηχανικός Αρχύτας (440 – 360 π.Χ.), χρησιμοποίησε στις μελέτες του τον χαρταετό ήταν ένας μαθηματικός από τον Τάραντα, μαθητής του Πυθαγόρα που ασχολήθηκε και με πτήσεις. Θεωρείται ο τελευταίος αλλά και ο σημαντικότερος των Πυθαγορείων)
Επίσης σε ελληνικό αγγείο της κλασικής εποχής, υπάρχει παράσταση κόρης, η οποία κρατά στα χέρια της μια λευκή σαΐτα από το νήμα της, έτοιμη να την πετάξει.
Στην Ευρώπη ο χαρταετός εμφανίζεται γύρω στο 1400 μ.Χ. Τον έφεραν εξερευνητές που είχαν επιστρέψει από την Ασία. Βέβαια εκείνοι οι αετοί δεν ήταν όπως τους ξέρουμε σήμερα. Κι αυτό γιατί για να γίνει ο χαρταετός χρειάζεται πολύ και λεπτό χαρτί, το οποίο ήταν είδος πολυτελείας εκείνη την εποχή. Γι αυτό, οι αετοί κατά την διάρκεια του Μεσαίωνα, ήταν φτιαγμένοι από πανί, όπως τα πανιά των πλοίων.
Το 1749, ο καθηγητής Αστρονομίας Γουίλσον, στη Γλασκώβη, σηκώνει τον πρώτο μετεωρολογικό αετό μαζί με τους μαθητές του και το 1754 ο Βενιαμίν Φραγκλίνος στην Αμερική διαπιστώνει τον ηλεκτρισμό της ατμόσφαιρας με αετό. Ο πρώτος κυψελοειδής τεράστιος αετός για μετεωρολογικές παρατηρήσεις υψώνεται από τον Αυστραλό Χαργκρέιβ το 1880, ενώ το 1909 ένα σύστημα αετών σηκώνει τον πρώτο άνθρωπο στον αέρα.
Από τα πλουσιόπαιδα της Ευρώπης, οι χαρταετοί πέρασαν από λιμάνι σε λιμάνι και έφθασαν πρώτα στη Σμύρνη, στη Χίο και στην Κωνσταντινούπολη, για να συνεχίσουν στα Επτάνησα, την Πάτρα, τη Σύρο και έπειτα σε όλη την Ελλάδα. Ανάλογα με την περιοχή, είχαν και μία ονομασία. Οι Σμυρνιοί τούς έλεγαν «τσερκένια», οι Κωνσταντινουπολίτες «ουτσουρμάδε»ς, οι Πόντιοι «πουλία», οι Θρακιώτες «πετάκια», οι Επτανήσιοι «φυσούνες». Σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, οι χαρταετοί ονομάζονταν «αστέρια», «ψαλίδες», «φωτοστέφανα» κ.ά.
Τα βασικά στοιχεία ενός χαρταετού είναι : ο κεντρικός άξονας ή ραχοκοκαλιά, γύρω από τον οποίο κατασκευάζεται ο χαρταετός, οι βοηθητικοί άξονες που τοποθετούνται σταυρωτά πάνω από τον κεντρικό άξονα. Το χαρτί (συνήθως με ζωηρές αποχρώσεις) ή το πλαστικό που ντύνουμε τον χαρταετό πρέπει να μην είναι και πολύ λεπτό γιατί με την αντίσταση του στον αέρα θα σχιστεί.
Για να πετάξει ο χαρταετός πρέπει να τρέξει κάποιος λίγο και να τον αφήσει, ενώ ο δεύτερος που κρατά την καλούμπα (σχοινί) πρέπει να αφήνει συνεχώς σχοινί. Αν ο αέρας είναι καλός σύντομα θα τον δείτε να χορεύει στον ουρανό.
Το πέταγμα του αετού την Καθαρή Δευτέρα, όμως, δεν παύει να είναι ένα όμορφο έθιμο, ένα πανηγύρι χρωμάτων στους ουρανούς μας.
Ας το χαρούμε, λοιπόν, προσπαθώντας να στείλουμε και τον δικό μας αετό όσο πιο ψηλά μπορούμε!
Καλά Κούλουμα!
