Το Σπήλαιο Νυμφολήπτου, γνωστό και ως Σπήλαιο Πανός και Σπήλαιο Αρχέδημου, είναι σπήλια στις νότιες πλαγιές του Υμηττού στην Αττική, στα βόρεια της Βάρης. Το σπήλαιο αποτελεί σημαντικό αρχαιολογικό χώρο καθώς στο εσωτερικό του είναι διακοσμημένο από το Θηραίο γλύπτη Αρχέδημο, του 5ου αιώνα π.Χ.. Το σπήλαιο στην αρχαιότητα ήταν ιερό των Νυμφών, του Απόλλωνα και του Πάνα..
Το σπήλαιο βρίσκεται στο λόφο Κρεβάτι, σε υψόμετρο 260 μέτρων, στη βόρεια Βάρη, στις νότιες πλαγιές του Υμηττού. Το σπήλαιο απέχει από τη Βάρη με τα πόδια περίπου μία ώρα (5 χιλιόμετρα χωματόδρομος από τη Σχολή Ευελπίδων), αλλά είναι πιο εύκολα προσβάσιμο από τη Βούλα και το δρόμο που συνεχίζει μετά το κοιμητήριο. Βρίσκεται σε μικρή απόσταση από το μικρό σπήλαιο Συκία. Το σπήλαιο δεν είναι οργανωμένος αρχαιολογικός χώρος. Το άνοιγμά του, με διαστάσεις 5 επί 2 μέτρα, είναι σχεδόν κάθετο και στο χείλος έχουν σκαλιστεί σκαλοπάτια τα οποία σήμερα έχουν καταστραφεί. Η κύρια αίθουσα του σπηλαίου, με μήκος 26, πλάτος 23 και ύψος 10 μέτρα, ήταν το ιερό και στα τοιχώματα έχουν λαξευθεί σκαλοπάτια και ανάγλυφες παραστάσεις. Χωρίζεται από ένα τοίχο από σταλακτίτες σε δύο τμήματα.
Τα πρώτα ίχνη κατοίκησης στο σπήλαιο χρονολογούνται από τον 6ο αιώνα π.Χ. Έκτοτε το σπήλαιο αποτέλεσε χώρο λατρείας μέχρι τον 3ο αιώνα π.Χ., όταν και εγκαταλείφθηκε.
ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΡΙΑΣ ΧΡΙΣΤΙΝΑΣ Π. ,ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ Β2
