της Δήμητρας Δημέρτικα
Η Σαμοθράκη είναι νησί του Θρακικού Πελάγους. Βρίσκεται στο βορειοανατολικό Αιγαίο, μεταξύ της Λήμνου, Ίμβρου και Θάσου και απέχει 24 ναυτικά μίλια από την Αλεξανδρούπολη. Πρωτεύουσα της Σαμοθράκης είναι το χωριό Χώρα, ένας αμφιθεατρικά χτισμένος οικισμός.
Η Σαμοθράκη είναι παγκοσμίως γνωστή λόγω του διάσημου αρχαιοελληνικού αγάλματος της Νίκης, το οποίο βρέθηκε το 1863 στο νησί. Το άγαλμα, έχει ύψος 2,75 μέτρα, και εκτίθεται στο Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι. Παράλληλα, κατά την αρχαιότητα στο νησί γίνονταν τα Καβείρια Μυστήρια, δηλαδή αποκρυφιστικές τελετές, που το περιεχόμενό τους δεν έχει διαλευκανθεί απόλυτα μέχρι σήμερα.
Φυσικά χαρακτηριστικά
Η ιδιαιτερότητα του νησιού οφείλεται στην φύση του με τα απότομα βουνά, την πλούσια χλωρίδα και πανίδα, τα δάση που είναι γεμάτα πλατάνια, πεύκα, καστανιές και άλλα δέντρα, τις πηγές, τους καταρράκτες, τις λίμνες και τις παραλίες. Το νησί έχει ωοειδές σχήμα και η θάλασσα που περικυκλώνει το νησί είναι μια από τις πλουσιότερες σε ολόκληρη τη Μεσόγειο, σε σχέση με τη θαλάσσια και υποβρύχια ζωή που φιλοξενεί.
Ιστορία
Η Σαμοθράκη κατοικήθηκε για πρώτη φορά από τους Πελασγούς και αργότερα από τους Θράκες. Κατά τη ρωμαϊκή, και ιδιαίτερα την αυτοκρατορική περίοδο, χάρη στο ενδιαφέρον των Ρωμαίων αυτοκρατόρων και τον σεβασμό τους προς τους Μεγάλους Θεούς, η ακτινοβολία της Σαμοθράκης είχε πια ξεπεράσει τα σύνορα του ελλαδικού χώρου και έγινε διεθνές θρησκευτικό κέντρο, όπου συνέρρεαν πλήθη προσκυνητών απ” όλον τον ρωμαϊκό κόσμο.
Εκτός από το ιερό της Σαμοθράκης, στη μεγάλη ανάπτυξή της είχαν βοηθήσει τα δυο λιμάνια που διέθετε η πόλη, τα οποία αποτελούσαν έναν από τους κυριότερους σταθμούς για τα πλοία που χρησιμοποιούσαν τον θαλάσσιο δρόμο Τρωάδας-Μακεδονίας, ενώ πρόσφεραν παράλληλα στους κατοίκους της τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την ανάπτυξη αξιόλογης εμπορικής δραστηριότητας. Επιπλέον, η Σαμοθράκη είχε το μεγάλο προνόμιο, όπως και η Θάσος, να εκμεταλλεύεται τις φυσικές πηγές πλούτου όχι μόνο του νησιού, αλλά και της περαίας της
Οι Βυζαντινοί ήταν οι επόμενοι κυρίαρχοι του νησιού, μέχρι το 1204. Έπειτα η Οθωμανική Αυτοκρατορία κατέκτησε τη Σαμοθράκη το 1457 και όταν ο κάτοικοι του νησιού επαναστάτησαν το 1821, οι Τούρκοι σκότωσαν το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού πληθυσμού (Ολοκαύτωμα της Σαμοθράκης) την 1η Σεπτεμβρίου 1821.
Το νησί απελευθερώθηκε οριστικά μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους το 1913.
Τα μυστήρια της Σαμοθράκης
Η Σαμοθράκη είχε ήδη από τους αρχαϊκούς χρόνους συνδεθεί με τα Καβείρια Μυστήρια, τις τελετές δηλαδή προς τιμήν των Καβείρων, των μεγάλων θεών.
Τα Καβείρια μυστήρια ήταν θρησκευτικές τελετές που γίνονταν προς τιμή των Καβείρων και ήταν τα σημαντικότερα μετά τα Ελευσίνια μυστήρια. Αποτελούνταν από διάφορους βαθμούς μύησης και διαιρούνταν σε Μικρά και Μεγάλα Μυστήρια. Αν και η λατρεία τους ήταν σχεδόν εξαπλωμένη σε όλη την Ελλάδα, όπως και στη Μικρά Ασία, υπάρχουν λίγα στοιχεία γι” αυτά τα Μυστήρια. Η μεγαλύτερη εξάπλωσή τους άρχισε τον 3ο π.Χ. αιώνα, οπότε και ευνοήθηκαν από τη πολιτική της Μακεδονίας.
Οι Κάβειροι συχνά, ήδη από την αρχαιότητα, ταυτίζονται και με τους «Μεγάλους Θεούς» των Μυστηρίων της Σαμοθράκης. Θεωρούνταν γενικώς κακοποιά πνεύματα, κακοί δαίμονες που από τα βάθη της γης και από το βυθό της μητέρας τους της θάλασσας εξακόντιζαν φωτιά και τράνταζαν τη γη. Σε αυτούς αποδιδόταν οι σεισμοί και οι πυρκαγιές. Ο Ηρόδοτος ισχυρίζεται πως ήταν γιοι του Ήφαιστου.
Στο ιερό των Μεγάλων Θεών στη Σαμοθράκη οι «Θεοί Μεγάλοι» ή «Θεοί» δεν αναφέρονται ποτέ ως Κάβειροι. Ωστόσο ο Στησίμβροτος ο Θάσιος και ο Ηρόδοτος (ο οποίος έμμεσα αναφέρει ότι ήταν μύστης ο ίδιος) ταυτίζουν τους δύο.
Το Ιερό των Μεγάλων Θεών είναι ναϊκό συγκρότημα στη Σαμοθράκη, έκτασης περίπου 50 στρεμμάτων, στο οποίο τελούνταν μυστηριακές τελετές, οι οποίες χρονολογούνται από τον 7ο αιώνα π.Χ., με τις θεότητες που λατρεύονταν να είναι διαφορετικές από αυτές των Ολύμπιων θεών του δωδεκάθεου και να σχετίζονται με τις χθόνιες θεότητες των Κάβειρων. Βρίσκονταν κοντά στην αρχαία πόλη της Σαμοθράκης –σημερινή Παλαιόπολη– και δέχονταν αποστολές πρεσβευτών από άλλες πόλεις-κράτη στον χώρο κατά τη διάρκεια των εορτών.
Υπήρξαν αρκετές διάσημες προσωπικότητες κατά την αρχαιότητα, οι οποίες συμμετείχαν στα μυστήρια αυτά, όπως ο ιστορικός Ηρόδοτος, ο Σπαρτιάτης ηγεμόνας Λύσανδρος και πολλοί Αθηναίοι, ενώ αναφορές στο ναϊκό συγκρότημα γίνονται από τον Πλάτωνα και τον Αριστοφάνη.
Η ταυτότητα και η φύση των θεοτήτων που λατρεύονταν παραμένει αινιγματική, κατά κύριο λόγο επειδή θεωρούνταν πως τα ονόματα τους δεν θα έπρεπε να προφέρονται ή να καταγράφονται. Οι γραπτές πηγές της αρχαιότητας αναφέρουν τις θεότητες αυτές συνολικά ως Κάβειροι, ενώ ο πιο συνήθης χαρακτηρισμός τους είναι οι Μεγάλοι Θεοί.
Το πάνθεον των Μεγάλων Θεών αποτελούνταν από πολλές χθόνιες θεότητες, οι οποίες φαίνεται να προϋπήρχαν της άφιξης των πρώτων Ελλήνων στο νησί τον 7ο αιώνα π.Χ. και συνασπίζονται γύρω από μια κεντρική προσωπικότητα, τη Μεγάλη Μητέρα.
Η μύηση
Το χαρακτηριστικό που ξεχώριζε τα μυστήρια της Σαμοθράκης από τα υπόλοιπα, ήταν πως η πρόσβαση σε αυτά ήταν ελεύθερη, σε αντιδιαστολή παραδείγματος χάρη με τα Ελευσίνια μυστήρια. Δεν υπήρχαν προαπαιτούμενα σχετικά με την ηλικία, το φύλο, την κοινωνική θέση ή την εθνικότητα ώστε να ξεκινήσει η μύηση κάποιου, ούτε και οι μυήσεις τελούνταν μόνο σε μια συγκεκριμένη ημερομηνία.
Η περίφημη νίκη της Σαμοθράκης
Η Νίκη της Σαμοθράκης είναι μαρμάρινο γλυπτό αγνώστου καλλιτέχνη της ελληνιστικής εποχής που βρέθηκε στο ιερό των Μεγάλων Θεών στη Σαμοθράκη και παριστάνει φτερωτή τη Θεά Νίκη.
Το γλυπτό εκτίθεται στο Μουσείο του Λούβρου από το 1884.
Είναι μία από τις τρεις φτερωτές Νίκες που βρέθηκαν στον Ναό της Σαμοθράκης. Οι άλλες δύο εκτίθενται η μεν πρώτη, που αποτελεί ρωμαϊκό αντίγραφο και το βρήκαν Αυστριακοί αρχαιολόγοι, στο Μουσείο Kunsthistorisches Museum της Βιέννης και η δεύτερη, που βρέθηκε από την αμερικανική αποστολή του Karl Lehmann και της Phyllis Williams-Lehmann το 1949, στο αρχαιολογικό Μουσείο της Σαμοθράκης.
Το 1863 ο Γάλλος πρόξενος της Φιλιππούπολης Κάρολος Σαμπουαζό έλαβε επίσημη άδεια από την Υψηλή Πύλη να ανασκάψει στη Σαμοθράκη. Η οθωμανική αυτοκρατορία βρισκόταν ήδη σε παρατεταμένη παρακμή και οι δυτικές χώρες μπορούσαν να παίξουν ανενόχλητες το διπλωματικό τους παιχνίδι.
Οι Γάλλοι δεν είχαν αρχαία. Είχαν όμως οι Έλληνες και ο Σαμπουαζό αναζητούσε αρχαιότητες που θα στελέχωναν τα μουσεία που άνοιγαν εκείνη την εποχή στη Γαλλία. Στη διάθεσή του είχε ένα πλοίο του Εθνικού στόλου με το οποίο έφθασε στη Σαμοθράκη και εκεί οι Έλληνες χωρικοί εργάστηκαν στην ανασκαφή. Ένας από αυτούς, καθώς έσκαβε, αντίκρισε πρώτος το άγαλμα και φώναξε
«Κύριε εύραμεν μία γυναίκα»….
Ο Σαμπουαζό όχι μόνο κατάφερε να μεταφέρει τη Νίκη στη Γαλλία, αλλά επέστρεψε στη Σαμοθράκη άλλες δύο φορές για να πάρει και τα υπόλοιπα κομμάτια που είχε αφήσει πίσω του στην πρώτη επιχείρηση.
Τα περίφημα μυστήρια των Μεγάλων Θεών της Σαμοθράκης, παρουσιάστηκαν στο Μουσείο Ακρόπολης σε συνεργασία με τις Εφορείες Αρχαιοτήτων Ροδόπης και Έβρου από τις 20 Ιουνίου 2015 μέχρι τις 10 Ιανουαρίου 2016.
Την επισκέφθηκαν 44.434 Έλληνες και ξένοι, πολλοί από τους οποίους έκαναν έτσι την πρώτη τους γνωριμία με το νησί.
Τουρισμός
Η Σαμοθράκη παρ’ όλες τις φυσικές της ομορφιές , τα αρχαιολογικά μνημεία και την ιστορία της, η τουριστική της βιομηχανία σε σχέση με άλλα ελληνικά νησιά δεν είναι τόσο ανεπτυγμένη. Αυτό όμως έχει ως αποτέλεσμα το νησί να διατηρεί το φυσικό του περιβάλλον.
Τα σημαντικότερα μνημεία ου αρχαιολογικού χώρου της Σαμοθράκης είναι
- Το Τέμενος
- Το Ιερό
- Η Θόλος της Αρσινόης Β
- Το Πρόπυλο του Πτολεμαίου Β’
- Η Στοά
- Το Ανάκτορο
- Ο Ιερός Κύκλος
- Το Μνημείο της Νίκης
- Οι Πύργοι της Σαμοθράκης (Γκατιλούζι)
Πηγές
https://www.mixanitouxronou.gr
