Η εφηβεία είναι η περίοδος ζωής του ατόμου, η οποία χαρακτηρίζεται από την βαθμιαία μετάβαση από την παιδική ηλικία στο στάδιο της ωριμότητας. Στη ζωή ενός ανθρώπου, είναι, κατά τη γνώμη μου, η σημαντικότερη περίοδος, διότι κατά την εφηβεία υπάρχει σωματική και ψυχική ανάπτυξη του ατόμου. Σε όλη τη διάρκεια της εφηβείας, το άτομο ωριμάζει ψυχολογικά από τις επιδράσεις που δέχεται από το περιβάλλον. Οι αλλαγές που θα υποστεί το άτομο κατά τη διάρκεια της εφηβείας επιδρούν στον χαρακτήρα και στην συμπεριφορά του ατόμου, και τελικά καθορίζουν την εξέλιξη της ζωής του ως ενήλικα.
Η εφηβεία είναι μια μεγάλη, σοβαρή και αξία προσοχής εποχή, καθώς συμβαίνουν δραστικές βιολογικές, ψυχολογικές, πνευματικές και κοινωνικές αναδιοργανώσεις στον χαρακτήρα του ατόμου. Η περίοδος της εφηβείας χαρακτηρίζεται ως μια εποχή γεμάτη αντιφάσεις. Οι έφηβοι νιώθουν έντονα τα συναισθήματα της ζωντάνιας, της δράσης, του ηρωισμού, του ρομαντισμού, της επανάστασης αλλά και της αντίρρησης, της αντίδρασης, της ακεφιάς και της αδρανείας. Για όσους τη βιώνουν, είναι μια εποχή αμφισβήτησης, αναζήτησης του εγώ αλλά και του επαγγελματικού προσανατολισμού.
Οι αντιδράσεις που προαναφερθήκαν μπορούν να βγουν στην επιφάνεια με δυο μορφές. Είτε με την μορφή της επανάστασης, σε αυτήν την περίπτωση το άτομο μπορεί να οδηγηθεί στην παρανομία, στα ναρκωτικά και στην περιθωριοποίηση, είτε με εσωστρέφεια. Στην προκειμένη περίπτωση, το άτομο κλείνεται εντελώς στον εαυτό του, νιώθει έντονα το συναίσθημα της μοναξιάς και της εγκατάλειψης από τους δικούς του ανθρώπους και πιστεύει πως οι πάντες αδυνατούν να κατανοήσουν τι περνάει. Συνήθως, όσοι γονείς παρατηρούν τέτοιου είδους αλλαγές στην συμπεριφορά των εφήβων παιδιών τους ανησυχούν πως το παιδί τους πάσχει από κατάθλιψη και πως μπορεί να επιχειρήσει απόπειρα αυτοκτονίας.
Εκτός από εποχή αντιδράσεων, η εφηβεία είναι συχνά και εποχή αντιφάσεων και έντονης αμφισβήτησης. Οι περισσότεροι έφηβοι καταπολεμούν τις παραδοσιακές αξίες αλλά έχουν ανάγκη από πρότυπα συμπεριφοράς. Πολλές φορές αμφισβητούν την προστατευτικότατα των γονιών αλλά και τους κατηγορούν για αδιαφορία. Άλλες φορές έχουν ανάγκη να βρίσκονται περιτριγυρισμένοι από ανθρώπους και άλλες αποζητούν την μοναξιά. Τέλος, κατά τη διάρκεια της εφηβείας, οι έφηβοι συνειδητοποιούν την σεξουαλικότητα τους, την οποία ή διατυμπανίζουν, ή προσπαθούν να την αποκρύψουν. Όσο αναφορά την αμφισβήτηση, οι έφηβοι σπάνια πιστεύουν τυφλά σε παραδοσιακές αξίες και κατεστημένα. Πολλοί αμφισβητούν τη δομή της κοινωνίας, φέρνοντας στο μυαλό τους τις κοινωνικές ανισότητες, την εκμετάλλευση, τους συμβιβασμούς, την καταπίεση και την δουλοπρέπεια των ενηλίκων. Έχοντας όλα αυτά στο μυαλό τους, ακολουθεί η αμφισβήτηση για το κύρος της εξουσίας. Μιας εξουσίας, η οποία νομιμοποιεί την αδικία, την έλλειψη ελευθερίας και ειρήνης. Επιπλέον, αμφισβητούν παραδόσεις, όπως η πατρίδα, η θρησκεία, τα ήθη και τα έθιμα, την εκπαίδευση αλλά και τις προσωπικές τους σχέσεις.
Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι νέοι στις μέρες μας ποικίλουν. Αρχικά, υπάρχει το πρόβλημα των σπουδών και ό,τι συνεπάγονται σε αυτές, από τον επαγγελματικό τους προσανατολισμό μέχρι την οικονομική απεξάρτηση από τους γονείς τους. Έπειτα από τις σπουδές, πρέπει να σκεφτούν πως θα αντιμετωπίσουν την ανεργία, ένα φαινόμενο που όλο και αναπτύσσεται στην σύγχρονη Ελλάδα και το οποίο καθιστά σχεδόν αδύνατο για κάποιον να βρει επαγγελματική αποκατάσταση. Επιπλέον, υπάρχουν οι σχέσεις με το άλλο φύλο που απασχολούν τους νέους. Με όλες τις κοινωνικές προκαταλήψεις, τον πουριτανισμό, κυρίως στην επαρχία, τα ήθη και τα έθιμα δημιουργούνται φραγμοί οι οποίοι αποτρέπουν την σεξουαλική απελευθέρωση του νέου. Επίσης, υπάρχει το πρόβλημα της σωστής παιδείας και εκπαίδευσης. Στα σχολεία οι έφηβοι διδάσκονται πώς να αποστηθίζουν ολόκληρα κείμενα αλλά όχι πώς να ενταχθούν ομαλά στην κοινωνία, κάτι που, λόγω της ελλιπούς εκπαίδευσης που λαμβάνουν, επιχειρούν να κάνουν με ανορθόδοξους τρόπους. Τέλος, οι νέοι αντιμετωπίζουν διαφορά ηθικά προβλήματα, όπως η έλλειψη σωστών προτύπων και ιδανικών. Βρίσκονται αντιμέτωποι με ένα έντονο πρόβλημα επιλογών, καθώς διαπιστώνουν ότι όσα διδαχτήκαν από την οικογένεια τους και το σχολείο δεν γίνονται πράξη στην καθημερινή ζωή.
Για όλα τα προαναφερθέντα προβλήματα οφείλουν να καταλογιστούν ευθύνες και στους νέους αλλά και στην κοινωνία. Αρχικά, οι νέοι δεν φταίνε για όσα τους κληροδοτηθήκαν, αλλά οφείλουν να λαμβάνουν τις ευθύνες τους για τα προβλήματα που δημιουργούν και που υφίστανται οι ίδιοι τις συνέπειές τους. Απαιτείται από εκείνους προσπάθεια για συνεχή αυτοβελτίωση. Όσο αναφορά την κοινωνία, αναζητούνται ευθύνες στην οικογένεια, στην παιδεία, στην πολιτεία και στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον για την προώθηση λανθασμένων προτύπων και ενός υλιστικού τρόπου ζωής.
Πρότυπο για τους νέους μπορεί να θεωρηθεί καθετί υποδειγματικό, που μπορεί να χρησιμεύσει ως μοντέλο άξιο προς μίμηση. Το πρότυπο, βεβαία, διαφέρει από το ιδανικό. Το ιδανικό – το τέλειο- προϋποθέτει το πρότυπο. Το άτομο ακολουθεί το πρότυπο, ενώ επιδιώκει το ιδανικό. Τα πρότυπα λοιπόν έχουν μεγάλη σημασία για τους νέους και παίζουν καθοριστικό ρολό για την εξέλιξη της προσωπικότητας τους. Αρχικά, λειτουργούν ως σημείο αναφοράς. Οι έφηβοι προσπαθούν να εξισορροπήσουν τις προσωπικές τους ανάγκες και φιλοδοξίες με τις απαιτήσεις του κοινωνικού τους περιβάλλοντος. Επιπλέον, μέσα από τα πρότυπα, καταφέρνουν οι έφηβοι να καλύψουν κενά που μπορεί να δημιουργηθήκαν από τη γονική απεξάρτηση.
Στα ΜΜΕ, στο σχολείο αλλά και στην οικογένεια μας, θα έπρεπε να προβάλλονται θετικά πρότυπα. Οι έφηβοι θα έπρεπε να πασχίζουν να ακολουθήσουν το παράδειγμα του ιδεολόγου, του ατόμου με τις ηθικές αξίες και ιδανικά. Του αγωνιστή που πάει κόντρα στην παθητικότητα, τον ατομικισμό και την πολιτική αλλοτρίωση της εποχής του. Το παράδειγμα του ατόμου με την υγιή πολιτική συνείδηση που αποδοκιμάζει τις πελατειακές σχέσεις ανάμεσα στο κράτος και τους πολίτες του και τον κομματικό φανατισμό. Το πνευματικό άτομο που δεν αδιαφορεί για την πνευματική του καλλιέργεια. Το άτομο με οικολογικές ευαισθησίες που προσπαθεί να δράσει ενεργά ενάντια στην οικολογική κρίση και την τρυπά του όζοντος. Τέλος, οι έφηβοι θα έπρεπε να πασχίζουν να ακολουθήσουν το παράδειγμα του φιλειρηνιστή, ο οποίος εναντιώνεται στο πολεμικό κύμα της εποχής του.
Αντ’αυτού, προβάλλονται αρνητικά πρότυπα τα οποία σχετίζονται με την υλιστική ζωή, τη βία και την κοινωνική καταξίωση. Οι νέοι γίνονται έρμαια των αρνητικών προτύπων και επηρεάζονται σε τεράστιο βαθμό, επειδή δεν έχουν την σωστή διαπαιδαγώγηση από την οικογένεια και το σχολείο για τους κινδύνους των προτύπων.
Ένας τρόπος αντιμετώπισης αυτού του φαινομένου είναι να μην προβάλλονται πλέον αρνητικά πρότυπα. Επιπλέον, είναι σημαντικό να δοθούν κίνητρα για σωστή και ολοκληρωμένη, βασιζομένη στην ανθρωπιστική παιδεία, μόρφωση. Τέλος, είναι ζωτικής σημασίας να παρέχονται δυνατότητες στα άτομα για απασχόληση που ικανοποιεί τις ανάγκες και τις κλίσεις τους. Οι νέοι είναι το μέλλον αυτού του κόσμου. Είναι λοιπόν, ζωτικής σημασίας να μην αποξενωθούν από τους εαυτούς τους λόγω των επιβαρυμένων κοινωνικών συνθηκών. Εάν θέλουμε να ανθίσει η κοινωνία μας, πρέπει πρώτα να δώσουμε χώρο στους εφήβους να αναπνεύσουν.
