Τα Χριστούγεννα στην ελληνική παράδοση συνδυάζουν το θρησκευτικό νόημα της Γέννησης του Χριστού με αρχαία, παγανιστικά έθιμα και ναυτικές παραδόσεις. Βασικά στοιχεία αυτής της περιόδου είναι τα κάλαντα, το καραβάκι, τα παραδοσιακά γλυκά και το γιορτινό τραπέζι. Η διακόσμηση περιλαμβάνει σύμβολα ελπίδας και καλής τύχης, όπως τα περιστέρια και οι καρμπούνες, με ρίζες που φτάνουν μέχρι τους Βυζαντινούς και τους αρχαίους χρόνους.

Το Δωδεκαήμερο, που περιλαμβάνει τα Χριστούγεννα, την Πρωτοχρονιά και τα Θεοφάνια, αποτελεί μια ενιαία γιορτινή περίοδο δώδεκα ημερών. Εστιάζει στη Γέννηση του Ιησού, τον εορτασμό του Αγίου Βασιλείου και τη Φανέρωση της Θεότητας. Γεφυρώνει αρχαία έθιμα με τη χριστιανική πίστη, τονίζοντας την ευχή, την ευημερία και τον εξορκισμό του κακού. Η περίοδος ολοκληρώνεται συμβολικά με τη Βάπτιση του Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό.

Ένα χαρακτηριστικό έθιμο αυτής της περιόδου είναι το «Τάισμα της Βρύσης». Οι κοπέλες πήγαιναν στη βρύση τα μεσάνυχτα ή τα χαράματα της παραμονής Χριστουγέννων ή Πρωτοχρονιάς. Άλειφαν την άκρη της βρύσης με βούτυρο και μέλι, ώστε όλα να γίνουν «γλυκά» και να «ρέει» η προκοπή όπως το νερό. Γέμιζαν μια στάμνα με νερό και επέστρεφαν στο σπίτι χωρίς να μιλήσουν σε κανέναν. Με αυτό το νερό έφτιαχναν τα χριστόψωμα ή τη βασιλόπιτα, έραιναν το σπίτι και τα χωράφια, πιστεύοντας ότι έτσι θα έρθει η ευλογία και η αφθονία.

Η προσφορά στη βρύση έχει βαθιά συμβολική σημασία και συνδέεται με την ευημερία, την καλοτυχία και την εξασφάλιση της γονιμότητας της γης και της καλής σοδειάς. Το έθιμο αυτό βασίζεται σε αρχαίες, προχριστιανικές αντιλήψεις που θεωρούσαν τη φύση ζωντανή και το νερό ως ιερό στοιχείο.

 Συμπεράσματα

• Όλα τα έθιμα έχουν νόημα, επαναλαμβάνονται κάθε χρόνο, συμμετέχει η οικογένεια ή το χωριό και μεταδίδονται από τους παππούδες στα παιδιά.

• Μας διδάσκουν την αξία της οικογένειας και της κοινότητας, ενισχύοντας τους δεσμούς και τη συλλογική μνήμη.

• Βοηθούν στη διατήρηση της παράδοσης και της ταυτότητάς μας, κρατώντας ζωντανή τη μνήμη του παρελθόντος και υπενθυμίζοντας ποιοι είμαστε και από πού προερχόμαστε.

Μπασουράκου Αικατερίνη