Με αφορμή τις γιορτές των Χριστουγέννων αξιοποιώ την ευκαιρία που μου δίνεται να παρουσιάσω τη σπουδαιότητά τους και τη σημασία τους για την Ελλάδα. Αυτή η γιορτή του Χριστιανισμού διακρίνεται για τις πολλές και διαφορετικές παραδόσεις σε κάθε περιοχή της χώρας, που της προσδίδουν έναν ξεχωριστό και ευχάριστο χαρακτήρα.

Είναι αξιοσημείωτο ότι τα Χριστούγεννα για εμάς τους Έλληνες έχουν ιδιαίτερη αξία. Δίνουν την αφορμή στην ελληνική οικογένεια να συγκεντρωθεί γύρω από το χριστουγεννιάτικο τραπέζι, να εκδηλώσει συναισθήματα αγάπης και στοργής και να ανταλλάξει ευχές και δώρα. Παράλληλα, τονώνεται η πίστη μας και αντιλαμβανόμαστε τη σημασία της Γέννησης του Θεανθρώπου.

Η περίοδος αυτή διαρκεί δώδεκα ημέρες, από την παραμονή των Χριστουγέννων έως και τα Θεοφάνια, με πολλά έθιμα που έχουν ως απώτερο στόχο να αποτρέψουν το κακό. Αυτά τα έθιμα πλαισιώνουν τις τρεις μεγάλες χριστιανικές γιορτές της περιόδου: τα Χριστούγεννα, την Πρωτοχρονιά —ως γιορτή του Αγίου Βασιλείου— και τα Θεοφάνια.

Ένα από αυτά τα έθιμα είναι η γουρουνοχαρά, που αναβιώνει κάθε χρόνο στις 26 Δεκεμβρίου σε περιοχές της Θεσσαλίας —Καρδίτσα, Τρίκαλα, Λάρισα— αλλά και σε περιοχές της Μακεδονίας. Παλαιότερα, η γουρουνοχαρά ήταν το μεγαλύτερο γεγονός των Χριστουγέννων, καθώς οι κάτοικοι των χωριών της Θεσσαλίας την επομένη των Χριστουγέννων έσφαζαν τα γουρούνια που οι κτηνοτρόφοι είχαν εκθρέψει επιμελώς για έναν ολόκληρο χρόνο. Στην παράδοση αυτή συμμετείχαν ενεργά όλα τα μέλη της οικογένειας.

Το σφάξιμο του γουρουνιού γινόταν από τους άντρες και τα αγόρια της οικογένειας την παραμονή των Χριστουγέννων, γιατί η παράδοση λέει πως τα γουρούνια ακολουθούσαν την Παναγία και τον Χριστό για να σβήνουν τα χνάρια τους και να μην τους ανακαλύψει ο Ηρώδης. Οι γυναίκες και τα κορίτσια έβραζαν το χοιρινό, τραγουδώντας πανηγυριώτικα τραγούδια ή τα κάλαντα.

Συμπερασματικά, η γουρουνοχαρά είχε μεγάλη σημασία για τους ανθρώπους, καθώς συνδύαζε την πρακτική ανάγκη για τροφή με την κοινωνική συνοχή και τον εορτασμό των Χριστουγέννων. Ο χοίρος θεωρούνταν επένδυση και, σε ορισμένες περιοχές, δείγμα πλούτου, ενώ εξασφάλιζε την απαραίτητη ποσότητα κρέατος για όλη την οικογένεια κατά τη διάρκεια της χρονιάς. Ταυτόχρονα, έφερνε τις οικογένειες και τους φίλους πιο κοντά, με κέφι, κρασί, τραγούδια και χορό.

Τέλος, σήμερα ορισμένα πράγματα έχουν αλλάξει και δεν γιορτάζονται όλα τα έθιμα όπως τότε. Ωστόσο, δεν παύουν να μας αντιπροσωπεύουν ως έθνος, διδάσκοντάς μας παράλληλα την αξία της πίστης, της οικογένειας και της αγάπης.

Δήμητρα Ποταμιάνου