φτά δεκαετίες μετά, η «Υπέροχη Ζωή» (1946) του Φρανκ Κάπρα συνοψίζει την πίστη στον άνθρωπο, την κοινότητα, την αξία της κοινωνικής αλληλεγγύης και αναγορεύεται με ποιητική, χιονισμένη και αγγελική χάρη στην πιο κλασική χριστουγεννιάτικη χολιγουντιανή ταινία.

Κι όμως όταν το έργο του Φρανκ Κάπρα βγήκε στις μεταπολεμικές αίθουσες δεν αντιμετωπίστηκε παρά χλιαρά από κοινό και κριτική. Ο Κάπρα είχε φτιάξει ενα έργο για το άτομο και την δυναμική, δοτική του σχέση με την κοινωνία γύρω του, είχε στηλιτεύσει τον άκαρδο καπιταλισμό στο πρόσωπο ενός Σκρουτζ τραπεζίτη, είχε προσφέρει και μια παραμυθιακά ανακουφιστική εκδοχή μεταφυσικής που ο ίδιος, οι άνθρωποι και η εποχή ίσως και να αποδέχονταν με μια συγκατάνευση αποδραστική μετά το τέλος ενός τραυματικού πολέμου.

Μεγάλο μέρος της κριτικής προτίμησε, τυπικά, να την ενοχοποιήσει για άκρατο συναισθηματισμό και επικίνδυνη αφέλεια, παρά να δει στην ευψυχία της ως κάτι παραπάνω.

Ωστόσο οι απόψεις, κοινού και κριτικών, είναι για να αλλάζουν, η πολλή βεβαιότητα κανέναν δεν βοήθησε αν και πέρασαν αρκετά χρόνια για να χρειαστεί να φάνε το καπέλο τους κάμποσοι υπόλογοι. Στις αρχές του ’70, εξαιτίας ενός λογιστικού λάθους, η ταινία έγινε public domain, έμεινε ελεύθερη δηλαδή πνευματικών δικαιωμάτων, με αποτέλεσμα να παιχτεί αλλεπάλληλες φορές από τα αμερικάνικα τηλεοπτικά δίκτυα. Αυτό ήταν. Μέσα σε λίγα χρόνια η λατρεία του κόσμου είχε πολλαπλασιαστεί οδηγώντας το φιλμ και σε σταδιακή κριτική επανεκτίμηση.

Σήμερα η «Υπέροχη Ζωή» απολαμβάνει τη θέη της σε πολλές λίστες του Αμερικανικού Ινστιτούτου Κινηματογράφου, είναι φυσικά και μια από τις 100 ταινίες που το ινστιτούτο προτείνει (αν και η εποχή οδηγεί είναι αλήθεια σε μια υποχώρησή της από την 11η θέση στην αναθεώρηση του 2007 έπιασε την 20η) ενώ στην εποχή της βραβεύθηκε και μ” ένα ειδικό τεχνικό όσκαρ για την εφεύρεση ενός νέου τύπου χιονιού.

Όμως, μεταξύ μας τώρα που τα λέμε, οι ταινίες κατοικούν μέσα μας για τις σκηνές και την αίσθηση που αφήνουν. Κι η σκηνή με το παιδάκι που τις τρώει γιατί δεν αφήνει να πάει το δηλητήριο αντί του φαρμάκου, η μετάνοια του μαγαζάτορα που έχει χάσει το παιδί του, η σκηνή στη γέφυρα, η ιστορία του αγγέλου που δεν έχει πάρει τα φτερά του, πάνω απ” όλες η σκηνή που η γυναίκα ζητάει 17.50 δολάρια, είναι σκηνές μιας εκδοχής ανθρωπιάς, μιας πίστης στην καλύτερη φύση και συμπεριφορά του ανθρώπου. Ο Κάπρα τις στήνει απλά, χωρίς περικοκλάδες, με μια αφηγηματική άνεση, για την οποία άλλωστε κρατά την μυθική του θέση, που λες εμπιστεύεται απόλυτα τον θεατή του όπως τους δικούς του «κατασκευασμένους» ανθρώπους.

Το «Μια Υπέροχη Ζωή», ασπρόμαυρο και ποιητικό με μια γνήσια λαϊκότητα που ορίζει τις καλύτερες στιγμές του Χόλιγουντ, είναι ο βασιλιάς των χριστουγεννιάτικων ταινιών, 78 χρόνια μετά την πρεμιέρα του.

Στην εκπνοή της εποχής των Σαμουράι, ένας Ρονίν (Σαμουράι δίχως αφέντη) καταφθάνει σε μια πόλη διχασμένη και έκπτωτη λόγω της αιματηρής διαμάχης δύο οικογενειών. Αποφασίζει να εκμεταλλευτεί την κατάσταση προς ίδιον όφελος, έστω και αν αυτό χρειαστεί την εξίσου αιματηρή έκλειψη και των δύο πλευρών. Μια από τις μεγαλύτερες εμπορικές και καλλιτεχνικές επιτυχίες μιας τιτάνιας καριέρας, το «Γιοζίμπο» αντλεί από το γουέστερν, το νουάρ και το σινεμά του Γουίλιαμ Γουάιλερ  και καταλήγει να πληροφορήσει όχι μόνο ολόκληρο τον μετέπειτα αμερικανικό  κινηματογράφο, αλλά και να χαρίσει μια ιστορία που ενέπνευσε πλήθος ριμέικ (με διασημότερο το «Για Μια Χούφτα Δολάρια» του Σέρτζιο Λεόνε) και απομιμήσεων. Διαβολικός τόνος, επικός σαρκασμός, ύψιστη χορογράφηση δράσης και μνημειώδεις σεκάνς αποτελούν ως σήμερα ένα κινηματογραφό κυνικό,

συντακτικό, σαρδόνιο, αμοραλιστή και πολυσήμαντο.

Πολύπλευρη και καταπληκτική ερμηνεία από τον Τοσίρο Μιφούνε, τον ηθοποιό φετίχ του Κουροσάβα.

Το Yojimbo ιαπωνικά: 用心棒 «σωματοφύλακας»  αποτέλεσε την κινηματογραφική περσόνα, την καταγωγή του «ανθρώπου χωρίς όνομα» στις ταινίες του Sergio Leone.

Υποβλητικό, ασπρόμαυρο, τελετουργικοί ρυθμοί, καταπληκτική φωτογραφία, μαύρο χιούμορ, καθαρόαιμη περιπέτεια. Καθώς μέσα στην ταινία μπορούμε

να αναζητήσουμε τις επιρροές του σκηνοθέτη τόσο στην δραματική πλοκή, όσο και στην αισθητική του από το Χόλιγουντ. Η κατοπινή επιρροή της στο σινεμά αποτελεί μια τυπική μορφή τοκογλυφίας, μια ιδιότυπη μορφή κινηματογραφικού δάνειου: όπου ο δανειζόμενος (Κουρασάβα) επιστρέφει στον δανειστή (Χόλιγουντ) το αρχικό κεφάλαιο δημιουργώντας άθελά του, έναν Star  και μετέπειτα φοβερό δημιουργό τον Κλιντ Ίστγουντ.

Μια ευχάριστη ψυχαγωγική παρέκκλισή που βλέπεται άνετα και στις μέρες μας.  Εξήντα τρία χρόνια μετά δεν έχει χάσει ούτε ικμάδα από την φρεσκάδα της. Κλασσική ψυχαγωγική ταινία που άλλαξε τον κινηματογράφο. Ένας συνδυασμός κυνισμού και ιδεαλισμού, σκληρότητα και ευαισθησία, ο Τοσίρο Μιφούνε είναι ένα καθαρό νουάρ πρόσωπο.

ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: & ΜΟΝΤΑΖ: Akira Kurosawa

Δύο ρακένδυτοι στρατιώτες αποφασίζουν με α-ντάλλαγμα χρυσάφι να βοηθήσουν έναν άνδρα και μια γυναίκα να περάσουν τα εχθρικά σύνορα, χωρίς να ξέρουν ότι στην πραγματικότητα αυτός είναι Σαμουράι και αυτή Πριγκίπισσα. Ελαφρύς τόνος, ιδιοφυής, «καθαρή» δράση που πρακτικά δεν σταματά ποτέ, τρομερές συνθέσεις στα κά-δρα και αντίληψη του χρόνου στη διάρκεια του πλάνου, συνθέτουν μια ταινία-λεξικό του πώς κινηματογραφείται η κίνηση, χρησιμοποιείται το τοπίο και μαγνητίζεται το φιλότεχνο βλέμμα. Επί-σης, η ταινία που όχι απλά ενέπνευσε στον Τζορτζ Λούκας τον «Πόλεμο των Άστρων» αλλά και τον είδε να δανείζεται ολόκληρα μέρη της πλοκής και αμέτρητες σκηνές για το δικό του διαστημικό έπος.
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Akira Kurosawa