ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ  ΓΛΩΣΣΑ B ΛΥΚΕΙΟΥ

ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: ΜΠΙΛΑΝΑΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Τι είναι περίληψη

Είναι ο εντοπισμός, μέσω αφαιρετικής διαδικασίας, των ουσιωδών στοιχείων της δομής του κειμένου, αφού παραλειφθούν τα επουσιώδη και η σύνδεση τους σε ένα νέο πιο σύντομο κείμενο, που θα αποδίδει πλήρως το νοηματικό περιεχόμενο του αρχικού κειμένου (δομή – αποδεικτικούς στόχους).

Τα είδη της περίληψης:

Διακρίνουμε  τύπους περίληψης (με κριτήριο την έκταση):

1.    περίληψη ολόκληρου κειμένου
2.    περίληψη τμήματος του κειμένου:
   1. με ενδείξεις «χώρου» (π.χ. των παραγράφων 2-4),
   2. με ενδείξεις θέματος (π.χ. των επιχειρημάτων που
      1. χρησιμοποιεί ο συντάκτης του κειμένου για να
      2. στηρίξει κάποια θέση) = εστιασμένη περίληψη. Στην
      3. περίπτωση αυτή αναζητούμε εμείς τις παραγράφους
      4. και τα σημεία όπου αναπτύσσεται το συγκεκριμένο
      5. θέμα και στη συνέχεια εστιάζουμε σε αυτά.
3. Εστιασμένη περίληψη: πρόκειται για μια άσκηση που συνδυάζει δεξιότητες κατανόησης, κρίσης και πύκνωσης. Ο μαθητής καλείται να αποδώσει περιληπτικά ένα μέρος του κειμένου, όχι όμως μιας δοσμένης έκτασης (π.χ. των δυο πρώτων παραγράφων), αλλά σε σχέση με τις απόψεις που εκφράζει ο συγγραφέας πάνω σε ένα συγκεκριμένο ζήτημα. Οι απόψεις αυτές, μπορεί να βρίσκονται σε κάποιες συγκεκριμένες παραγράφους (συνήθως) ή να είναι διάσπαρτες στο κείμενο σε περισσότερες παραγράφους

Για να πετύχουμε τους στόχους μας, συνδυάζουμε τρεις τεχνικές:

α) αφαίρεση, β) (συμ)πύκνωση, γ) παράφραση.

Συγγραφή περίληψης

Εναλλακτικά:

1.αναλύει, εξετάζει, παραθέτει, παρουσιάζει, διατυπώνει

2. υποστηρίζει, δηλώνει, επισημαίνει, διαπιστώνει, εκτιμά

. αναζητά, διερευνά, εμβαθύνει

4. τονίζει, υπογραμμίζει

5. προσθέτει, εξηγεί, ερμηνεύει

6. αντικρούει, αρνείται

7. αναγνωρίζει, προτείνει

8. συμπεραίνει, καταλήγει

Η αξιολόγηση/ βαθμολόγηση της περίληψης:

Α. Το περιεχόμενο της περίληψης

Θετικά στοιχεία θεωρούνται:

1. Η σύλληψη του νοηματικού κέντρου του κειμένου.

2. Η επιλογή των σημαντικών ιδεών-πληροφοριών του κειμένου.

3. Η πληρότητα κατανόησης του κειμένου.

Αδυναμίες στο περιεχόμενο θεωρούνται:

1. Αδυναμία κατανόησης ή απόκλιση από το νοηματικό κέντρο του κειμένου.

2. Επιλογή δευτερευουσών ιδεών-πληροφοριών σε βάρος των κύριων σημαντικών.

3. Η ατελής (μερική) κατανόηση του κειμένου.

Β. Η γλώσσα και το ύφος της περίληψης (έκφραση)

Θετικά στοιχεία θεωρούνται:

1. Η χρήση του κατάλληλου ύφους για τη συγκεκριμένη μορφή κειμένου (όπως αναφέραμε παραπάνω: τυπικό-πληροφοριακό ύφος).

2. Η ικανότητα πύκνωσης του κειμένου μέσα από διάφορες τεχνικές (γενίκευση, αναδιατύπωση κτλ.).

3. Η ορθή χρήση της γλώσσας στο επίπεδο της ορθογραφίας, της στίξης, της σύνταξης και του λεξιλογίου.

Αδυναμίες στη γλώσσα και το ύφος θεωρούνται:

1. Η άμεση ή έμμεση κριτική-σχολιασμός στις ιδέες-πληροφορίες του κειμένου.

2. Η  αυτούσια-στείρα μεταφορά λέξεων και φράσεων του αρχικού κειμένου στη περίληψη.

3. Οι αποκλίσεις από τους κανόνες της Νεοελληνικής Γραμματικής και του Συντακτικού της νέας ελληνικής στην ορθογραφία, στη στίξη, στη σύνταξη και το λεξιλόγιο (επαναλήψεις, ασάφειες, έλλειψη ακριβολογίας κτλ.).

Γ. Η δομή του περιληπτικού κειμένου

Θετικά στοιχεία θεωρούνται:

1. Η ικανότητα παρακολούθησης ή αναδιοργάνωσης της δομής του αρχικού κειμένου και η παρουσίαση με λογική ακολουθία των βασικών ιδεών.

2. Η σύνταξη ενός κειμένου με ομαλή ροή και συνοχή.

3. Η επιτυχής χρήση των διαρθρωτικών λέξεων ή φράσεων.

Αδυναμίες στη δομή θεωρούνται:

1. Η τυποποιημένη μεταφορά της πορείας του αρχικού κειμένου που οδηγεί σε μακροσκελή περίληψη.

2. Η άτακτη παράθεση των ιδεών-πληροφοριών του κειμένου.

3. Η έλλειψη συνοχής και αλληλουχίας μεταξύ των μερών-προτάσεων της περίληψης.

Δ. Γενική θεώρηση