Άραγε, σε τι οφείλεται η εναλλαγή των εποχών στη Γη;

• Εποχές
• Κλίση του άξονα της Γης
• Ισημερίες
• Ηλιοστάσια

Η πρώτη απάντηση που δίνουν πολλοί άνθρωποι, όταν ερωτηθούν γιατί κάνει κρύο το χειμώνα και ζέστη το καλοκαίρι, είναι ότι αυξάνει και μειώνεται η απόσταση της Γης από τον Ήλιο κατά τη διάρκεια της περιφοράς του πλανήτη μας γύρω από τον Ήλιο.

Οι αστρονόμοι έχουν μετρήσει προσεκτικά την απόσταση μεταξύ της Γης και του Ήλιου και έχουν ανακαλύψει ότι η Γη είναι πιο κοντά στον Ήλιο τον Ιανουάριο και πιο μακριά τον Ιούλιο. Όμως, τον Ιανουάριο είμαστε στα μέσα του χειμώνα στο Βόρειο Ημισφαίριο και τον Ιούλιο στα μέσα του καλοκαιριού.

Συναντάμε κι άλλο ένα πρόβλημα όταν συσχετίζουμε την απόσταση Γης-Ήλιου με τις εποχές: Γιατί όταν έχουμε καλοκαίρι στο Βόρειο Ημισφαίριο, έχουν χειμώνα στο Νότιο;

Θα πρέπει, λοιπόν, κάτι άλλο να προκαλεί τις εποχές – και όχι η απόσταση Γης-Ήλιου.

Θα ξέρετε ότι η νοητή γραμμή που περνάει από το κέντρο της Γης και γύρω από την οποία γυρίζει ο πλανήτης μας ονομάζεται άξονας περιστροφής της. Ανακαλύψαμε, λοιπόν, ότι οι διαφορετικές εποχές προκαλούνται από την κλίση του άξονα της Γης, σε σχέση με την τροχιά της γύρω από τον Ήλιο. Ίσως έχετε μάθει ότι η Γη γυρίζει σαν σβούρα. Δηλαδή, ο άξονάς της δεν είναι κάθετος στην τροχιά της, αλλά γέρνει κατά 23,5 μοίρες. Όταν το Βόρειο Ημισφαίριο γέρνει προς τον Ήλιο, έχουμε καλοκαίρι. Τότε, όμως, το κάτω μισό της Γης (το Νότιο Ημισφαίριο) γέρνει αντίθετα από τον Ήλιο, οπότε εκεί έχουν χειμώνα.

Ηλιοστάσια

Γύρω στις 21 Ιουνίου, το Βόρειο Ημισφαίριο έχει τη μεγαλύτερη κλίση προς τον Ήλιο. Βρισκόμαστε τότε στο θερινό ηλιοστάσιο και η ημέρα στο Βόρειο Ημισφαίριο έχει τη μεγαλύτερη διάρκεια απ’ όλες τις ημέρες του έτους. Στις 21 Δεκεμβρίου περίπου, το Βόρειο Ημισφαίριο έχει τη μεγαλύτερη κλίση μακριά από τον Ήλιο. Τότε βρισκόμαστε στο χειμερινό ηλιοστάσιο και η νύχτα στο Βόρειο Ημισφαίριο έχει τη μεγαλύτερη διάρκεια απ’ όλες τις νύχτες του έτους. (Στις 21 Ιουνίου είναι το χειμερινό ηλιοστάσιο για το Νότιο Ημισφαίριο και στις 21 Δεκεμβρίου το θερινό ηλιοστάσιό του.)

Ισημερίες

Εκτός από τα ηλιοστάσια, ο πλανήτης μας συναντά επίσης ισημερίες. Κατά το ταξίδι του γύρω από τον Ήλιο, η Γη φτάνει στα δύο σημεία της τροχιάς της, όπου τα ημισφαίρια δεν γέρνουν ούτε προς τον Ήλιο ούτε αντίθετά του. Στα σημεία αυτά, η ημέρα έχει ίδια διάρκεια με εκείνη της νύχτας. Γι’ αυτό ονομάζονται ισημερίες. Στις 21 Μαρτίου περίπου είναι η εαρινή (ανοιξιάτικη) ισημερία στο Βόρειο Ημισφαίριο και η φθινοπωρινή ισημερία στο Νότιο Ημισφαίριο. Στις 21 Σεπτεμβρίου περίπου είναι η φθινοπωρινή ισημερία στο Βόρειο Ημισφαίριο και η εαρινή ισημερία στο Νότιο.

Βλέπουμε, λοιπόν, ότι με την κλίση της Γης μπορούμε να προβλέψουμε σωστά τις εποχές.

Όμως, πώς η κλίση του άξονα της Γης προκαλεί μεγαλύτερες ή μικρότερες θερμοκρασίες;