ΓΥΝΑΙΚΕΙΟΙ ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΙ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ ΛΕΣΒΟΥ: ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ.
ΕΣΠΕΡΙΝΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΜΕ ΛΥΚΕΙΑΚΕΣ ΤΑΞΕΙΣ
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
ΓΥΝΑΙΚΕΙΟΙ ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΙ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ ΛΕΣΒΟΥ: ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ.
Σχολικό έτος 2015-2016
Εσπερινό Γυμνάσιο Μυτιλήνης με Λυκειακές Τάξεις
– Ερευνητική εργασία -
ΓΥΝΑΙΚΕΙΟΙ ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΙ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ ΛΕΣΒΟΥ: ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ.
| Μαθητές Α΄Λυκείου: |
Ειρήνη Μεταξή
Βιβή Βαγιάκα
Μαρία Γιαλούρη
Νεκτάριος Τσοπλάκης
Έφη Γεωργέλλη
Καθηγήτρια:
Ιουλία-Μαρίνα Σαράντου
Σχολικό έτος 2015 – 2016
Μυτιλήνη
Ευχαριστίες
Η παρούσα εργασία είναι αποτέλεσμα εκτενούς αναζήτησης και πολλαπλών γαστριμαργικών δοκιμών .
Θα θέλαμε να απευθύνουμε τις θερμές ευχαριστίες μας στις γυναίκες των αγροτουριστικών συνεταιρισμών Αγίας Παρασκευής, Σκοπέλου Γέρας, Σκαλοχωρίου και Πολιχνίτου για τις χρήσιμες πληροφορίες και για τις νοστιμιές που μας πρόσφεραν κατά τη διάρκεια των συνεντεύξεων.
Τέλος, δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε στο Διευθυντή του Εσπερινού Γυμνασίου με Λυκειακές Τάξεις, Κο Βλάσιο Ταμβακέρα για την αμέριστη βοήθεια του στην Ερευνητική μας Εργασία.
Περιεχόμενα
Εισαγωγικό σημείωμα
Συνεταιρισμός γυναικών Αγίας Παρασκευής
Συνεταιρισμός γυναικών Σκαλοχωρίου
Συνεταιρισμός γυναικών Πολιχνίτου
Συνεταιρισμός γυναικών Σκοπέλου Γέρας
Επίλογος
Παράρτημα: Ερωτηματολόγιο
Βιβλιογραφία
Εισαγωγικό σημείωμα
Ο θεσμός των γυναικείων αγροτουριστικών συνεταιρισμών δίνει στις γυναίκες την ευκαιρία να αναπτυχθούν επαγγελματικά, μεταφέροντας τις γνώσεις της μητρικής μαγειρικής εστίας έξω από αυτή και μετατρέποντας την οικιακή παρασκευή προϊόντων σε συλλογική προσπάθεια. Οι γυναίκες της υπαίθρου μαθαίνουν να λειτουργούν επιχειρηματικά, να συνεργάζονται και να εμπλέκονται από κοινού στην παραγωγική διαδικασία. Χαίρουν εκτίμησης από την τοπική κοινωνία, αναπτύσσεται η αυτονομία τους ως άτομα και η αυτοεκτίμησή τους ως επαγγελματίες. Από την άλλη πλευρά, η δράση τους ευνοεί την τοπική κοινωνία καθώς συμβάλλουν ουσιαστικά στην αξιοποίηση των τοπικών πόρων και των πρώτων υλών και ενισχύουν τους τοπικούς παραγωγούς, γεωργούς και κτηνοτρόφους.
Επίσης, η παραγωγή αυθεντικών παραδοσιακών συνταγών που προέρχονται από μητέρες και γιαγιάδες προάγουν τη διατροφική παράδοση του εκάστοτε τόπου. Γιατί αυτή η αναγέννηση του διατροφικού παράδεισου της υπαίθρου σε ευρύτερη εμβέλεια, πέρα από τα στενά οικιακά όρια, συντελεί στη διάσωση των αυθεντικών παραδοσιακών γεύσεων του κάθε χωριού.
Στη Λεσβιακή ύπαιθρο, συγκεκριμένα, οι γυναικείοι συνεταιρισμοί αναπτύχθηκαν κυρίως τη δεκαετία του 1990 και μετά. Μέχρι το 2008 είχαν ιδρυθεί 13 γυναικείοι συνεταιρισμοί, χάρη στους οποίους μεγάλος αριθμός γυναικών ανέπτυξε επιχειρηματική δράση, κυρίως στην παραγωγή και αναβίωση μοναδικών παραδοσιακών Λεσβιακών συνταγών.
Δυστυχώς η γενικότερη οικονομική κρίση επηρέασε και τους Λεσβιακούς γυναικείους συνεταιρισμούς, οδηγώντας κάποιους από αυτούς σε οριστικό κλείσιμο.
Ωστόσο η πλειοψηφία των γυναικείων συνεταιρισμών της Λέσβου εξακολουθεί να επιβιώνει παρά τις δυσχερείς οικονομικές συγκυρίες και την έλλειψη επιδοτήσεων.
Στην ερευνητική μας εργασία θα ασχοληθούμε με τέσσερις γυναικείους συνεταιρισμούς της Λέσβου: τον αγροτουριστικό συνεταιρισμό γυναικών Αγίας Παρασκευής, τον αγροτουριστικό συνεταιρισμό γυναικών Σκαλοχωρίου, τον αγροτουριστικό συνεταιρισμό γυναικών Πολιχνίτου και τον αγροτουριστικό συνεταιρισμό γυναικών Σκοπέλου Γέρας.
Η επιλογή των εν λόγω συνεταιρισμών έγινε με βάση την εντοπιότητα των μαθητών. Ο καθένας από αυτούς επισκέφτηκε το συνεταιρισμό της περιοχής του, συνομίλησε με τις γυναίκες, κατέγραψε τη διαδικασία παραγωγής και φωτογράφισε το εκθετήριο του συνεταιρισμού και το παρασκευαστήριο.
Ο ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ
http://lesvos-flavors.blogspot.gr/
Ο αγροτουριστικός συνεταιρισμός γυναικών Αγίας Παρασκευής «Η Σελάδα» ιδρύθηκε το 2001 και αριθμεί 16 μέλη, 12 από τα οποία είναι ενεργά.
Στο παρελθόν πρόεδρος του συνεταιρισμού ήταν η γνωστή ζωγράφος και γλύπτρια Μαρία Καλλιπολίτου, έργο της οποίας είναι και οι εντυπωσιακές τοιχογραφίες που διακοσμούν το εκθετήριο με τα προϊόντα.
Απορροφώντας ένα μεγάλο μέρος των πρώτων υλών, των κτηνοτροφικών και γεωργικών προϊόντων της περιοχής, ο συνεταιρισμός συνεργάζεται με τους ντόπιους παραγωγούς, δημιουργώντας έτσι ένα δίκτυο δημιουργικότητας και ομαδικότητας στο ευρύτερο πλαίσιο της τοπικής κοινωνίας.
Στο παρελθόν υπήρχε μεγαλύτερη ζήτηση των προϊόντων και μεγαλύτερο κέρδος, αλλά τη σημερινή εποχή λόγω κρίσης, τα έσοδα ίσα-ίσα καλύπτουν τις λειτουργικές ανάγκες του συνεταιρισμού, αφήνοντας ένα πολύ μικρό κέρδος στα μέλη. Παλαιότερα δινόντουσαν και επιχορηγήσεις, αλλά προς το παρόν έχουν παγώσει.
Τα προϊόντα που παράγει ο συνεταιρισμός είναι διάφορα αλμυρά, όπως τυροπιτάκια, τραχανάς, χυλοπίτες και μακαρονάκι.
Οι γυναίκες φτιάχνουν και γλυκά όπως γλυκά του κουταλιού, αμυγδαλωτά, κυδωνόπαστα και κουλουράκια. Το γλυκό με τη μεγαλύτερη ζήτηση είναι η ονομαστή «πλατσέντα», η οποία φτιάχνεται στο ταψί με χειροποίητο φύλλο.
Όπου είναι δυνατόν, προτιμούνται τα ντόπια υλικά όπως γάλα, ξηροί καρποί, φρούτα, αυγά, λάδι, βούτυρο, τυρί, αλλά αν η ζήτηση είναι μεγαλύτερη χρησιμοποιούνται και προϊόντα άλλων τόπων.
Τα προϊόντα διατίθενται στις εγκαταστάσεις του συνεταιρισμού στο χωριό Αγία Παρασκευή, καθώς και σε διάφορα πρατήρια και ζαχαροπλαστεία της Μυτιλήνης και του υπόλοιπου νησιού.
Η προβολή των προϊόντων γίνεται τόσο από την ιστοσελίδα της «Σελάδας» στο διαδίκτυο, όσο και από στόμα σε στόμα από ικανοποιημένους πελάτες.
Συνήθως η παραγωγή καλύπτει τη ζήτηση, καθώς οι παραγγελίες προϊόντων σε μεγάλες ποσότητες γίνονται νωρίτερα, π.χ. για κέτερινγκ, εκδηλώσεις.
Από τα πιο ευπαθή προϊόντα του συνεταιρισμού είναι τα «γεμάτα»(αμυγδαλωτά), τα οποία φτιάχνονται από ζάχαρη και αμύγδαλο. Η έκθεσή τους στον αέρα για λίγες ημέρες τα κάνει να ξεραίνονται εξωτερικά και για αυτό το λόγο η παρασκευή του προϊόντος αυτού γίνεται συνήθως μετά από παραγγελία.
Ο ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΚΑΛΟΧΩΡΙΟΥ
Ο αγροτουριστικός συνεταιρισμός γυναικών Σκαλοχωρίου ιδρύθηκε το 2000 από τις γυναίκες του χωριού και αποτελείται από 40 μέλη, 8 από τα οποία είναι αυτή τη στιγμή ενεργά. Στο ξεκίνημα του συνεταιρισμού υπήρχε κάποια οικονομική βοήθεια από τον Ο.Α.Ε.Δ. προς τις γυναίκες επειδή ήταν άνεργες όταν αποφάσισαν να ξεκινήσουν τις δραστηριότητες του συνεταιρισμού. Εκτός από τις οικονομικές δυσκολίες, υπήρχε και δυσπιστία προς τις γυναίκες που λειτουργούσαν την επιχείρηση, επειδή η τοπική κοινωνία πίστευε ότι η ύπαρξη μεγάλου αριθμού μελών στον συνεταιρισμό θα έφερνε γκρίνια και καυγάδες μεταξύ τους. Με το πέρασμα όμως του χρόνου οι γυναίκες του συνεταιρισμού έγιναν αποδεκτές και η τοπική κοινωνία άρχισε να στηρίζει το συνεταιρισμό.
Σε γενικές γραμμές, η επιχείρηση δεν είναι ιδιαίτερα κερδοφόρα διότι υπάρχουν πολλά λειτουργικά έξοδα. Η διαχείριση των οικονομικών γίνεται με βάση τα λειτουργικά έξοδα αυτά, δηλαδή, πληρώνονται τα έξοδα για να λειτουργήσει ο συνεταιρισμός, ο οποίος αποτελείται από τον Πρόεδρο, τον Αντιπρόεδρο, το Γραμματέα, τον Ταμία και τα μέλη.
Τα προϊόντα που παράγει ο συνεταιρισμός είναι αμυγδαλωτά, ζυμαρικά, βουτήματα, γλυκά του κουταλιού, τραχανάς και διάφορα άλλα παραδοσιακά προϊόντα.
Οι εγχώριες πρώτες ύλες για την παρασκευή των προϊόντων είναι το γάλα, το βούτυρο και τα φρούτα, όμως δεν γίνεται αποκλειστικά χρήση πρώτων υλών από την περιοχή, διότι δεν υπάρχουν επαρκείς ποσότητες. Ο συνεταιρισμός φημίζεται για τα αμυγδαλωτά, τα οποία έχουν τη μεγαλύτερη ζήτηση και ως αποτέλεσμα είναι το πιο οικονομικά προσοδοφόρο προϊόν, και το κοφτό μακαρονάκι. Τα πιο ευπαθή προϊόντα είναι τα γλυκά του κουταλιού γιατί δεν περιέχουν συντηρητικά και έτσι δεν μπορούν να συντηρηθούν όταν παραμείνουν για μεγάλο χρονικά διάστημα αδιάθετα, με αποτέλεσμα να πετιούνται.
Τα προϊόντα του συνεταιρισμού διατίθενται σε λιανική αγορά, σε κέτερινγκ και σε διάφορες κοινωνικές εκδηλώσεις. Η παραγωγή γίνεται βάσει των παραγγελιών, αλλά υπάρχουν και προϊόντα διαθέσιμα, τα οποία υπάρχουν στο εκθετήριο του συνεταιρισμού και προβάλλονται είτε μέσω του διαδικτύου είτε μέσω ραδιοφώνου. Τα προϊόντα διατίθενται και σε διάφορα καταστήματα του νησιού και σε όλη την υπόλοιπη Ελλάδα.
Ο ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΠΟΛΙΧΝΙΤΟΥ
Ο γυναικείος αγροτουριστικός συνεταιρισμός γυναικών Πολιχνίτου ιδρύθηκε το 1997 με 7 αρχικά μέλη. Όπως ήταν λογικό, οι γυναίκες αντιμετώπισαν προβλήματα, αφού δεν έλαβαν ούτε κάποια επιχορήγηση, αλλά ούτε και ήταν οικονομικά αυτάρκεις. Η δραστηριότητα των μελών δεν είναι κερδοφόρα τους χειμερινούς μήνες, αντίθετα με το καλοκαίρι, όπου, όπως λένε οι ίδιες, τα προϊόντα τους παρουσιάζουν αυξημένη ζήτηση. Σε γενικές γραμμές, η οικονομική κατάσταση του συνεταιρισμού δεν είναι ιδιαίτερα καλή. Ως προς την ιεραρχία των μελών, υπάρχει Πρόεδρος, Γραμματέας και Ταμίας.
Τα προϊόντα που παράγει ο συνεταιρισμός είναι κουλούρια, παξιμάδια, γλυκά του κουταλιού και μαρμελάδες. Τα προϊόντα αυτά γίνονται αποκλειστικά με χρήση των εγχώριων πρώτων υλών.
Ο συνεταιρισμός φημίζεται για το παραδοσιακό γλυκό, την «πλατσέντα», τη συνταγή του οποίου έμαθαν από τις γιαγιάδες και τις μητέρες τους.
Το πιο ευπαθές προϊόν είναι τα γλυκά του κουταλιού, τα οποία, όπως λένε, τα πετάνε.
Η σημαντικότερη ανάγκη που εξυπηρετεί ο συνεταιρισμός είναι η τήρηση των παραδόσεων. Δυστυχώς, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των γυναικών, η ζήτηση των προϊόντων δεν είναι η επιθυμητή, με αποτέλεσμα πολλά από αυτά να πετιούνται.
Η προβολή των προϊόντων γίνεται κυρίως μέσω των καταστημάτων στα οποία διατίθενται στο χωριό και στο υπόλοιπο νησί. Οι γυναίκες δεν χρησιμοποιούν το διαδίκτυο, ή κάποιο άλλο ψηφιακό μέσο για να διαφημίσουν τα προϊόντα τους. Η προβολή γίνεται μόνο από στόμα σε στόμα, αλλά και με φυλλάδια. Τα προϊόντα δεν διατίθενται εκτός της Λέσβου.
ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΚΟΠΕΛΟΥ ΓΕΡΑΣ
Ο γυναικείος αγροτικός συνεταιρισμός Σκοπέλου Γέρας ιδρύθηκε το 2005. Αρχικά αποτελούνταν από 40 μέλη, σήμερα όμως έχουν απομείνει ενεργά μόνο τα 14 από αυτά. Όπως τόνισαν οι γυναίκες και νέα μέλη είναι ευπρόσδεκτα με σκοπό την περαιτέρω ανάπτυξη του συνεταιρισμού.
Η υποστήριξη της τοπικής κοινωνίας που έχουν οι γυναίκες του συνεταιρισμού οφείλεται στην ποιότητα των προϊόντων. Ωστόσο, ενώ το ξεκίνημα λειτουργίας του συνεταιρισμού ήταν πιο ελπιδοφόρο με την επιδότηση που αρχικά έλαβαν οι γυναίκες από τον Ο.Α.Ε.Δ. ως άνεργες, στην πορεία δεν υπήρξε ιδιαίτερη κερδοφορία, λόγω των υπέρογκων εξόδων λειτουργίας και συντήρησης του συνεταιρισμού. Δυστυχώς, το κέρδος από την παρασκευή γλυκών και εδεσμάτων είναι μικρό.
Η διαχείριση των οικονομικών γίνεται από την ταμία του συνεταιρισμού και το διοικητικό συμβούλιο, ώστε να υπάρχει έλεγχος κέρδους, όποιο κι είναι αυτό.
Οι πρώτες ύλες που χρησιμοποιούνται είναι εγχώριες πρώτες ύλες πρώτης ποιότητας, όπως το γάλα από τους ντόπιους παραγωγούς, ή τα ολόφρεσκα αυγά από τις κότες της αυλής των γυναικών του συνεταιρισμού.
Το πιο φημισμένο προϊόν είναι ο μπακλαβάς, στον οποίο οι γυναίκες βάζουν όλη τους την τέχνη. Επίσης οι γυναίκες φτιάχνουν γλυκά του ταψιού, κουλουράκια, αμυγδαλωτά και γλυκά του ταψιού, όπως συκαλάκι, βύσσινο και νεράντζι. Η παραγωγή των παραπάνω προϊόντων, άλλοτε καλύπτει τη ζήτησή τους και άλλοτε όχι.
Υπάρχει επίσης και υπηρεσία κέτερινγκ, με πιο δημοφιλή προϊόντα το αλμυρό κέϊκ και τα κοτοπιτάκια. Η δυνατότητα παρασκευής προϊόντων για κοινωνικές εκδηλώσεις όπως βαφτίσεις, γάμοι και γενέθλια είναι πιθανόν μια από τις πιο κερδοφόρες δραστηριότητες του συνεταιρισμού αυτού.
Η διάθεση των προϊόντων γίνεται, εκτός από τον Σκόπελο, και στο πρατήριο του συνεταιρισμού στο χωριό Παπάδος. Επίσης τα προϊόντα πωλούνται και εκτός της Λέσβου, όχι όμως και στο εξωτερικό.
Επίλογος
Μετά από την επίσκεψη στους τέσσερις συνεταιρισμούς του τόπου μας, καταλήξαμε στα εξής συμπεράσματα:
1) Σε πείσμα των καιρών μιας οικονομικής κρίσης άνευ προηγουμένου στην Ελλάδα, και πιο συγκεκριμένα στη Λέσβο, οι γυναικείοι συνεταιρισμοί Αγίας Παρασκευής, Σκαλοχωρίου, Πολιχνίτου και Σκοπέλου Γέρας επιβιώνουν παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν λόγω της απουσίας επιχορηγήσεων και της αποκλειστικής συντήρησης των συνεταιρισμών αποκλειστικά από τις ίδιες τις γυναίκες-μέλη τους.
2) Όλοι οι συνεταιρισμοί που επισκεφτήκαμε παράγουν προϊόντα που στην πλειοψηφία τους φτιάχνονται από πρώτες ύλες προερχόμενες από το νησί μας, με ιδιαίτερη μέριμνα στην επίτευξη υψηλής ποιότητας. Ως αποτέλεσμα ωφελούνται και οι ντόπιοι παραγωγοί γεωργικών και κτηνοτροφικών ειδών.
3) Η πλειοψηφία των συνεταιρισμών προσφέρει και υπηρεσίες κέτερινγκ για διαφόρων ειδών εκδηλώσεις. Επίσης, εκτός από τη διάθεση των προϊόντων στα εκθετήριά, παρασκευάζονται και προϊόντα κατά παραγγελία για όποιο αγοραστή το επιθυμεί.
4) Ο κάθε συνεταιρισμός παράγει και ένα ιδιαίτερο προϊόν το οποίο είναι ονομαστό και έχει ιδιαίτερη ζήτηση.
5) Οι γυναίκες των συνεταιρισμών χαίρουν εκτίμησης από την τοπική κοινωνία και ως επιχειρηματίες και ως δημιουργοί.
6) Μόνο οι δύο από τους τέσσερις συνεταιρισμούς διαθέτουν ιστοσελίδα, εξυπηρετώντας ως αποτέλεσμα παραγγελίες εκτός της Λέσβου. Η ανάγκη ψηφιακής επικαιροποίησης με σκοπό τη διάθεση των προϊόντων των συνεταιρισμών είναι επιτακτική, ώστε οι νοστιμιές των συνεταιρισμών να ξεπεράσουν τα στενά όρια του τόπου τους.
Βιβλιογραφία
2. http://lesvos-flavors.blogspot.gr/
Παράρτημα
ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟΥΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΥΣ ΛΕΣΒΟΥ
- Πότε ιδρύθηκε ο συνεταιρισμός σας;
- Από πόσα άτομα αποτελείται ο συνεταιρισμός σας; Πόσα από τα μέλη σας είναι αυτή τη στιγμή ενεργά;
- Ποιες ανάγκες εξυπηρετεί ο συνεταιρισμός σας;
- Πώς συνδέεται ο συνεταιρισμός σας με την τοπική κοινωνία;
- Πώς διαχειρίζεστε τα οικονομικά σας; Υπάρχει ιεραρχία και ποια είναι αυτή;
- Τι προϊόντα παράγετε και ποιες πρώτες ύλες χρησιμοποιείτε;
- Πού διαθέτετε τα προϊόντα σας και με ποιο τρόπο γίνεται η προβολή τους;
- Είναι κερδοφόρα η δραστηριότητά σας; Ποιο είναι το πιο οικονομικά αποδοτικό προϊόν ή υπηρεσία που διαθέτετε;
- Η παραγωγή προϊόντων σας καλύπτει τη ζήτησή τους;
- Κάνετε αποκλειστικά χρήση των εγχώριων πρώτων υλών για την παραγωγή των προϊόντων σας;
- Δέχεστε κάποιου είδους επιχορήγηση (ΕΣΠΑ, κράτος, τοπική αυτοδιοίκηση) ή είστε οικονομικά αυτάρκεις;
- Για ποια προϊόντα φημίζεται ο συνεταιρισμός σας; Ποιο από αυτά είναι μοναδικό στο είδος του και έχει τη μεγαλύτερη ζήτηση;
- Ποιο προϊόν σας είναι το πιο ευπαθές και γιατί; Πώς διαχειρίζεστε το απόθεμα του προϊόντος αυτού;
- Τα προϊόντα σας διατίθενται εκτός του νησιού μας, ή και στο εξωτερικό;
- Με ποιο τρόπο προβάλλετε τα προϊόντα σας;
Σχολιάστε
Για να σχολιάσετε πρέπει να συνδεθείτε.
