ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥΣ ΘΗΣΑΥΡΟΥΣ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΘΗΒΑΣ
Οι μαθητές και οι μαθήτριες της Β’ Λυκείου του σχολείου μας μαζί με τους εκπαιδευτικούς τους επισκέφτηκαν στις 21 Φεβρουαρίου 2025 την πόλη της Θήβας και το πρόσφατα ανακαινισμένο Αρχαιολογικό Μουσείο. Μέσα στο χιονόνερο και την παγωνιά του Φεβρουαρίου οι μαθητές , οι μαθήτριες και οι εκπαιδευτικοί είχαν τη χαρά να γνωρίσουν ένα εξαιρετικό μουσείο. Το μουσείο συνδυάζει μοναδικούς αρχαιολογικούς θησαυρούς με προβολές βίντεο και οθόνες αφής, που μεταμορφώνουν την επίσκεψη σε μια μοναδική εμπειρία και ένα ταξίδι στο χρόνο. Ο ιδιαίτερος φωτισμός στις προθήκες με τα αρχαιολογικά ευρήματα, τα οποία δεν είναι στοιβαγμένα αλλά σαν να βρίσκονται σε προθήκες πανάκριβου κοσμηματοπωλείου συγκινούν τον επισκέπτη με την ομορφιά τους. Τα επεξηγηματικά σχόλια, όμορφα, λιτά, κατατοπιστικά πλουτίζουν την εμπειρία με γνώση και ερεθίζουν την περιέργεια του επισκέπτη να μάθει και να γνωρίσει περισσότερα για την ιστορία της Βοιωτίας από την εποχή του Λίθου μέχρι και τα Βυζαντινά χρόνια.
Ξεκινώντας την επίσκεψή μας στο Μουσείο αφετηρία είναι ο ΜΥΘΟΣ. Ο πιο αγαπητός ήρωας των Ελλήνων, ο Ηρακλής, γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θήβα όπου ζούσαν οι γονείς του, Αμφιτρύων και Αλκμήνη. Στην περιοχή του μύθου ανήκει και ο Διόνυσος. Ο Διόνυσος καταγόταν από την Θήβα αλλά σε αντίθεση με τον Ηρακλή, δεν ανατράφηκε σε αυτήν. Ήταν γιος του Δία και της Σεμέλης, κόρη του βασιλιά Κάδμου. Η ένωση όμως του Δία με μια θνητή προκάλεσε τη ζήλια της Ήρας, η οποία εκδικήθηκε τη Σεμέλη παρασέρνοντας τη να ζητήσει από τον Δία να αποκαλυφθεί σε εκείνη με όλη τη θεϊκή του μεγαλοπρέπεια. Όταν όμως ο Δίας φανερώθηκε μπροστά της με κεραυνούς και αστραπές, η κυοφορούσα Σεμέλη κεραυνοβολήθηκε, το παλάτι του Κάδμου έπιασε φωτιά και ο Δίας μόλις που πρόφτασε να σώσει το έμβρυο και να το ράψει στον μηρό του, απ’ όπου γεννήθηκε ο Διόνυσος. Η ανάγκη των ανθρώπων να εξηγήσουν τον κόσμο, να διατηρήσουν την ανάμνηση του παρελθόντος, να διδάξουν και να νουθετήσουν, γέννησε τον μύθο.
Προχωρώντας στην έκθεση βλέπουμε τα ευρήματα για τη ζωή του ανθρώπου στα σπήλαια. Κλειστά αγγεία με γραπτή διακόσμηση του 6000 π.Χ. Τα σπήλαια προσέφεραν ασφαλή διαβίωση τόσο στους νομάδες της Παλαιολιθικής εποχής όσο και στους γεωργούς και τους κτηνοτρόφους της Νεολιθικής Περιόδου. Η προστασία από τις καιρικές συνθήκες και η άμεσα πρόσβαση στη λίμνη της Κωπαϊδας, που παρείχα ν η βραχοσκεπή ΣεΪντί στην Αλίαρτο και το σπήλαιο Σαρακηνού στο Ακραίφνιο, προσήλκυσαν τους πρώτους παλαιολιθικούς κυνηγούς και τροφοσυλλέκτες. Ξεχωριστή θέση κατέχει στη έκθεση η λίμνη της Κωπαϊδας και η αποξήρανσή της, καθώς η λίμνη της Κωπαϊδας αποτέλεσε διαχρονικά πηγή ζωής και πόλο έλξης για τον άνθρωπο. Η λίμνη κατακλυζόταν από τα νερά των ποταμών Κηφισού, Μέλανα, Έρκυνα και διαφόρων χειμάρρων οι οποίοι σχημάτιζαν αβαθή λίμνη. Η βαλτώδης Κωπαϊδα αποτελούσε πλούσιο βιότοπο που προσέφερε μεγάλη ποικιλία κυνηγιού άρα και διατροφικών πηγών για τον άνθρωπο. Ταυτόχρονα όμως αποτέλεσε και εστία ελονοσίας, γεγονός που προκάλεσε πολλές προσπάθειες αποξήρανσής της από την αρχαιότητα μέχρι και τα νεότερα χρόνια.
Οι πρώτοι οργανωμένοι οικισμοί της Βοιωτίας ήταν χτισμένοι σε χαμηλούς λόφους ή πεδινές εκτάσεις με υποτυπώδη πολεοδομική διάταξη και οικήματα οργανωμένα σε συστάδες που χωρίζονταν από στενούς δρόμους. Στην Πρώιμη εποχή του Χαλκού τα οικήματα ήταν συνήθως ορθογώνια, με λίθινη θεμελίωση και τοίχους από άψητες πλίνθους ή ήταν χτισμένα με ξύλινους πασσάλους, κλαδιά και λάσπη.
Κατά τον 17ο αιώνα π.Χ παρατηρούνται σημαντικές αλλαγές στην κοινωνία και στην τέχνη, οι οποίες σηματοδοτούν μια από τις πιο λαμπρές περιόδους του προϊστορικού Αιγαίου. Είναι η περίοδος της γέννησης του μυκηναϊκού πολιτισμού. Πολλά οικιστικά κέντρα αυτών των χρόνων όπως η Θήβα, ο Ορχομενός, η Χαιρώνεια, η Αλίαρτος προϋπήρχαν, αλλά η Θήβα και ο Ορχομενός συγκεντρώνουν τώρα δύναμη και πλούτο.
Κλείνοντας αυτή την όμορφη περιήγηση σ’ ένα άρτια επιστημονικά και παιδαγωγικά μουσείο θα ήθελα να παρουσιάσω το εύρημα που με συγκίνησε ιδιαίτερα. Αφορά σε ταφή και τα ταφικά έθιμα. Το ενημερωτικό σημείωμα του μουσείου γράφει: « Ο θάνατος ενός ανθρώπου συνοδευόταν από τελετουργικές πράξεις που εκτελούσαν τα υπόλοιπα μέλη της κοινότητας για τη φροντίδα του νεκρού και τον ενταφιασμό του.» Στην Καμηλόβρυση Παραλίμνης ένας σημαντικός τύμβος του τέλους του 8ου αιώνα π.Χ. περιελάμβανε ταφές και καύσεις πολλών νεκρών. Η πλουσιότερη ταφή του τύμβου της Παραλίμνης ανήκε σε γυναίκα, η οποία είχε ταφεί μαζί με δύο νήπια. Οι συγγενείς απέθεσαν στην τελευταία της κατοικία χάλκινα κοσμήματα, περιδέραια με χάντρες από υαλόμαζα, χάλκινα ειδώλια, σφραγίδες και δεκάδες πήλινα αγγεία, μεταξύ των οποίων και ένας εντυπωσιακός κρατήρας με παράσταση αλόγων και πολεμιστών. Ξεχωρίζει το συρμάτινο χρυσό κόσμημα το οποίο φορούσε στο χέρι της και η χρυσή ταινία που συγκρατούσε την κάτω γνώθο. Βλέποντας αυτό το έκθεμα, σκέφτομαι τον θάνατο αυτής της γυναίκας και τον πόνο που θα προκάλεσε, αναρωτιέμαι ποια ήταν, πώς έζησε μέχρι που πέθανε, ποιος την κήδεψε με τόσο πόνο και αγάπη; Δεν θα μάθουμε ποτέ! Αλλά χάρη στο μουσείο και την αρχαιολογική έρευνα μπορούμε να φανταζόμαστε, να αναρωτιόμαστε και να της δίνουμε ξανά ζωή μέσα στις σκέψεις μας.
Ελένη Ρήγα
