ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ, ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ
ΘΑΝΑΣΗΣ ΧΕΙΜΩΝΑΣ, ΤΡΟΤΖΑΝ (εκδ. Πατάκης, Αθήνα, 2023)
Στο δυστοπικό, sci- fi μυθιστόρημά του « Τρότζαν» ο Θανάσης Χειμώνας μάς μεταφέρει στο μέλλον. Με τη βοήθεια της επιστήμης και της τεχνολογίας, ο βασικός ήρωας, Σωτήρης Μητρόπουλος, ένας υπάλληλος βιβλιοπωλείου από τα Σεπόλια Αττικής μεταφέρεται στην Αθήνα του 2073 χάρη στην Επαναφορά. Σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση περιγράφει τον κόσμο του μέλλοντος. Αυτό που αρχικά τον εκπλήσσει είναι ότι απαγορεύεται η κατανάλωση κρέατος σ’ αυτή την κοινωνία του μέλλοντος, καθώς τα ζώα θεωρούνται ισότιμα με τον άνθρωπο και η κρεατοφαγητική διατροφή θεωρείται κανιβαλισμός. Επίσης, οι Έλληνες πίνουν ροφήματα από φυτά, όπως Cola από γογγύλια. Η υγιεινή διατροφή έχει επιβληθεί χωρίς δυνατότητα παρέκκλισης ή προσωπικής επιλογής. Ειρωνεία, σαρκασμός ή μια ευχή για το μέλλον της ανθρωπότητας; Εύστοχα ο Θανάσης Χειμωνάς αναδεικνύει τους σύγχρονους προβληματισμούς για την επιβίωση του ανθρώπινου είδους, αλλά με τι κόστος; Οι ελευθερίες των ανθρώπων, οι προσωπικές, επαγγελματικές, κοινωνικές, πολιτικές επιλογές τους δεσμεύονται από έναν κεντρικό υπολογιστή. Ο έρωτας, επιπλέον, ανήκει οριστικά στο παρελθόν. Με επιρροές από το Φαρεναιτ 451 του Ρέι Μπραντμπερι, το 1984 του Τζωρτζ Όργουελ αλλά και την κινηματογραφική ταινία Matrix, ο Χειμωνάς δημιουργεί ένα πρωτότυπο, προκλητικό, και – κάποιες στιγμές- εξωφρενικό μέλλον. Ο Θανάσης Χειμωνάς με το γοητευτικό και χιουμοριστικό εσωτερικό μονόλογο του ήρωά του ικανοποιεί την περιέργειά μας για ένα ταξιδάκι στο μέλλον και μας πείθει πως πρέπει να απολαμβάνουμε την κάθε στιγμή που είμαστε ζωντανοί στο παρόν γιατί το «μέλλον ἄδηλον πᾶσι ἀνθρώποις» (Δημοσθένης).
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΘΕΟΤΟΚΗΣ, Ο ΚΑΤΑΔΙΚΟΣ
«Ο Κατάδικος» του Γεώργιου Θεοτόκη είναι ένα εκτεταμένο αφήγημα που γράφτηκε το 1919. Ο Πέτρος Πέπονας είναι τρελά ερωτευμένος με τη Μαργαρίτα, αλλά η Μαργαρίτα, αν και ανταποκρίνεται με πάθος στο ερωτικό του κάλεσμα, είναι παντρεμένη με τον Γιώργο Αράθυμο. Στο σπίτι του Αράθυμου και της Μαργαρίτας ζει και εργάζεται ο Τουρκόγιαννος. Το ονομά του είναι Γιάννης, αλλά ο πατέρας του ήταν Τούρκος και έτσι όλοι τον φωνάζουν «Τουρκόγιαννο». Ο Πέπονας και ο Τουρκόγιαννος είναι δυο αντίθετοι χαρακτήρες. Ο Πέπονας βασανίζεται από το πάθος του για τη Μαργαρίτα, ζηλεύει τον άνδρα της , αλλά και τον Τουρκόγιαννο που βρίσκεται συνέχεια κοντά της. Είναι παραδομένος στο ερωτικό του πάθος, ζει και ονειρεύεται μόνο τη Μαργαρίτα και, επειδή δεν μπορεί να την έχει, οι σκέψεις του γεμίζουν κακία, φθόνο, απελπισία. Από την άλλη ο Τουρκόγιαννος, αν και είναι άνθρωπος βασανισμένος, είναι γεμάτος αγάπη για τους ανθρώπους. Σε μια αναδρομική αφήγηση αφηγείται τη ζωή του στη Μαργαρίτα, την οποία κάποτε κι αυτός στα νιάτα του αγάπησε. Η μάνα του ήταν Αρβανίτισσα από τη Χειμάρα και ένας Τούρκος τη βίασε. Έτσι γεννήθηκε ο Τουρκόγιαννος. Μάνα και γιος ζητιάνευαν για να ζήσουν μέχρι που ο Τουρκόγιαννος μεγάλωσε, ξενιτεύτηκε και χάρη στη συμπόνια και την αλληλεγγύη των ανθρώπων κατάφερε να επιβιώσει. Είναι γεμάτος αγάπη, ευγνωμοσύνη και κατανόηση για την ανθρώπινη φύση.
Ο Θεοτόκης διεισδύει στις σκέψεις των ηρώων του, ανατέμνει τα κίνητρα των πράξεων τους και αναδεικνύει τα πάθη που παρασύρουν τον άνθρωπο στο μεγαλύτερο έγκλημα, τον φόνο. Ο Πέπονας τρελός από έρωτα για τη Μαργαρίτα και ζήλια για τους δύο άντρες που βρίσκονται κοντά της θα διαπράξει το τρομερό έγκλημα και οι συναισθηματικές μεταπτώσεις του εγκληματία αποτυπώνονται ολοζώντανα στο μυθιστόρημα από τον τριτοπρόσωπο αφηγητή. Ο εσωτερικός μονόλογος του ήρωα αναδεικνύει την πάλη με τον εαυτό του και τα πάθη του.
Ο Θεοτόκης με μια αφήγηση γεμάτη λυρισμό και ένα ποιητικό λεξιλόγιο που μας ταξιδεύει σε άλλες εποχές πλημμυρίζει την ιστορία με αρώματα και χρώματα γεμάτα νοσταλγία, λατρεία για τη φύση και έρωτα. Ο νατουραλιστής Θεοτόκης παρουσιάζει τη φύση, αλλά και τα ζώα σε δυναμική σχέση με τον άνθρωπο. Η φύση ξυπνά τα ερωτικά συναισθήματα, πυροδοτεί τις εξομολογήσεις, το φεγγάρι στέκεται δίπλα στον τρελαμένο από έρωτα και ζήλια Πέπονα. Η φύση με την ομορφιά της είναι ισοδυναμη με τους ανθρώπινους χαρακτήρες.
Ελένη Ρήγα
