Η Κλάρα και ο Ήλιος,του Καζουο Ισιγκούρο, εκδ. Ψυχογιός
Εμείς οι άνθρωποι είμαστε μοναδικοί ; Και αν ναι, που βρίσκεται η μοναδικότητά μας; Στα γονίδιά μας, στην κληρονομικότητα, στην ανατροφή και στο περιβάλλον, στην προσωπικότητά μας; Αυτό το ερώτημα αλλά και πολλά άλλα έρχεται να θέσει και να απαντήσει κάποια από αυτά στο βιβλίο του ο Καζουο Ισιγκούρο «Η Κλάρα και ο Ήλιος» .
Σ’ αυτό το έργο επιστημονικής φαντασίας, σε ένα μέλλον όχι πολύ μακρινό, σ’ ένα μέλλον όχι και τόσο απίθανα φανταστικό, η Τεχνητή Νοημοσύνη έχει εξελιχθεί πολύ. Τα ρομπότ έχουν ανθρώπινα χαρακτηριστικά, είναι πανέξυπνα και με ενσυναίσθηση και αγάπη για τον άνθρωπο. Έτσι είναι οι Τεχνητοί Φίλοι (ΤΦ) και η Κλάρα, το κύριο πρόσωπο και η αφηγήτρια της ιστορίας είναι ένα ρομπότ, μια Τεχνητή Φίλη. Η Κλάρα είναι σαν ένα πανέξυπνο παιδί που ανακαλύπτει τον κόσμο. Όλα όσα αντικρίζει προκαλούν την περιέργειά της και προσπαθεί να μάθει από αυτά. Αλλά αυτό που την ξεχωρίζει είναι η αγάπη, η αυτοθυσία, η προσφορά.
Η Κλάρα θα επιλεχθεί από ένα κορίτσι, την Τζόσι, που έχει κάποια προβλήματα υγείας ύστερα από την γενετική της αναβάθμιση. Η Τζόσι επιλέγει την Κλάρα για να μειώσει τη μοναξιά της, αλλά η Μητέρα της Τζόσι έχει άλλα κίνητρα όταν επιλέγει να κάνει την Κλάρα μέλος της οικογένειάς τους. Η Κλάρα εντάσσεται στην οικογένεια γρήγορα και είναι ιδιαιτέρως αφοσιωμένη στη Τζόσι και είναι πρόθυμη να θυσιαστεί για την ευτυχία της Τζόσι.
Με εξαιρετική αφηγηματική αποστασιοποίηση, που καθώς εξελίσσεται η πλοκή γίνεται όλο και πιο συναισθηματική, ο Ισιγκούρο αναδεικνύει τα προβλήματα της σύγχρονης εποχής: τις δύσκολες διαπροσωπικές σχέσεις, την κοινωνική ανισότητα λόγω πρόσβασης στην τεχνολογία, την εισβολή της τεχνολογίας στη ζωή των ανθρώπων προκαλώντας ανεργία και αντιδραστικές περιθωριακές ομάδες, αλλά κυρίως το θέμα της αντικατάστασης της ανθρώπινης μοναδικότητας από τα ανθρωποειδή ρομπότ. Αν, εν τέλει είμαστε μοναδικοί, τι μας κάνει μοναδικούς; Η Κλάρα, το ρομπότ, απαντά στο ερώτημα στο τέλος του βιβλίου με εξαιρετική οξυδέρκεια, αλλά και αγάπη για τους ανθρώπους. Μήπως η Κλάρα εξανθρωπίστηκε τη στιγμή που ο άνθρωπος αναβαθμίζεται γενετικά;
Ο Ισιγκούρο δίνει τη δική του απάντηση στο θέμα της Τεχνητής Νοημοσύνης. Διαβάζοντας το βιβλίο έχεις την αίσθηση πως ένα δίκτυ υφαίνεται με εξαιρετική τέχνη που συνδέει ανθρώπους και ρομπότ με τρόπο που δεν μπορεί να σχιστεί. Κάποια ρομπότ μπορεί να καταλήξουν στη χωματερή, στη Μάντρα, στη λήθη, αλλά η Κλάρα δεν θα ξεχαστεί για τους αναγνώστες του Ισιγκούρο. Είναι μια ηρωίδα, τόσο ζωντανή, τόσο αληθινή, εντελώς ανθρώπινη.
Κλείνοντας, ας θέσω έναν προβληματισμό με αφορμή το ρόλο του Αχυρώνα του κυρίου Μακ Μπέιν. Τι θα συνέβαινε, αν η Τεχνητή Νοημοσύνη αποκτούσε θρησκευτικές πεποιθήσεις, πίστευε σε κάποιον θεό; Ως σκέψη φαίνεται αδύνατη, αλλά αν συνέβαινε κάτι τέτοιο, αν τα ρομπότ αποκτούσαν τέτοια ανώτερη πνευματική εμβάθυνση και συγκίνηση, τότε τα όρια μεταξύ ανθρώπινης και τεχνητής νοημοσύνης θα ήταν δυσδιάκριτα.
