Την Παρασκευή 15 Νοεμβρίου, το σχολείο μας τίμησε την επέτειο εξέγερσης του Πολυτεχνείου, της 17ης Νοεμβρίου 1973.
Ποια είναι η αλήθεια πίσω από τα γεγονότα εκείνης της ημέρας.
Η εξέγερση του Πολυτεχνείου ήταν μαζική εκδήλωση λαϊκής αντίθεσης απέναντι στη στρατιωτική δικτατορία, που έλαβε χώρα στην ελληνική επικράτεια μεταξύ 14 και 17 Νοεμβρίου του 1973. Ξεκίνησε στις 14 Νοεμβρίου με την κατάληψη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, από φοιτητές και σπουδαστές. Αυτή κλιμακώθηκε σε αντιδικτατορική εξέγερση στην οποία ενσωματώθηκαν μετέπειτα πολίτες, και διαμαρτυρόμενοι αγρότες. Η νεολαία με αναπεπταμένες τις σημαίες, μέσα από το προαύλιο του Πολυτεχνείου, ζητά ατομικά δικαιώματα, δημοκρατική παιδεία, στοιχειώδεις ελευθερίες, επιστροφή στον κοινοβουλευτισμό με ελεύθερες εκλογές. Οι φοιτητές φωνάζουν συνθήματα από τα οποία ξεχωρίζουν «ένας είναι ο αρχηγός – ο κυρίαρχος λαός», «κάτω η Χούντα» «Η Ελλάδα στους Έλληνες» και «Ψωμί – Παιδεία – Ελευθερία». Σκαρφαλωμένοι στα κιγκλιδώματα του πολυτεχνείου τραγουδούν αντιστασιακά τραγούδια.
Η εξέγερση κατεστάλη αιματηρά το πρωί της 17ης Νοεμβρίου, με την είσοδο άρματος μάχης στον χώρο του πολυτεχνείου και την επαναφορά σε ισχύ του σχετικού στρατιωτικού νόμου που απαγόρευε τις συγκεντρώσεις και την κυκλοφορία σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Στρατιώτες και αστυνομικοί έβαλαν με πραγματικά πυρά κατά πολιτών μέχρι και την επόμενη μέρα, με συνέπεια αρκετούς θανάτους στον χώρο γύρω από το Πολυτεχνείο, αλλά και στην υπόλοιπη Αθήνα
Αυτά, μαζί με άλλα πολλά θα μπορούσε κάποιος να μάθει για εκείνο το κομβικό, για την ιστορία της Ελλάδας, γεγονός. Είναι όμως όλα αυτά αληθή? Για παράδειγμα, μια βασική διαμάχη επικρατεί γύρω από τον αριθμό των νεκρών και στο αν υπήρξαν ή δεν υπήρξαν θάνατοι μέσα στον χώρο του πολυτεχνείου. Όμορφο ψέμα ή μια πικρή αλήθεια?
Απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα, δίνουν οι επίσημες καταγραφές, οι δίκες και οι έρευνες και καταγραφές μαρτυριών ανθρώπων που έζησαν τα γεγονότα από κοντά. Η πρώτη επίσημη καταγραφή, τον Οκτώβριο του 1974, από τον εισαγγελέα Δημήτρη Τσεβά, εντόπισε 18 επίσημους ή πλήρως βεβαιωθέντες νεκρούς και 16 άγνωστους «βασίμως προκύπτοντες». Ένα χρόνο αργότερα, ο αντιεισαγγελέας εφετών Ιωάννης Ζαγκίνης έκανε λόγο για 23 νεκρούς, ενώ κατά τη διάρκεια της δίκης που ακολούθησε προστέθηκε ακόμη ένας. Οι πρώτες δημοσιογραφικές προσπάθειες για την καταγραφή των γεγονότων μιλούσαν για 59 νεκρούς ή και 79 θύματα, με βάση τον κατάλογο Γεωργούλα. Σύμφωνα με έρευνα του Διευθυντή Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, Λεωνίδα Καλλιβρετάκη, το 2003, ο αριθμός των επωνύμων νεκρών ανερχόταν σε 24, ενώ αυτός των νεκρών αγνώστων στοιχείων σε 16. Το 2009 δημοσίευσε κατάλογο με τους 24 επώνυμους νεκρούς.
Ωστόσο η έρευνα προχωρά για την συγκρότηση ενός καταλόγου, ο οποίος παραμένει προσωρινός, καθώς εξακολουθεί συνεχώς να εμπλουτίζεται και να διορθώνεται. Για κάθε περίπτωση συγκροτείται ένας ιδιαίτερος φάκελος, με βιογραφικά στοιχεία, τις συνθήκες θανάτου και αναλυτική παράθεση όλων των πηγών που χρησιμοποιήθηκαν με συγκεκριμένα στοιχεία. Τέλος, η έρευνα έχει θέσει στο μικροσκόπιο τριάντα (30) επώνυμες περιπτώσεις, που εμφανίζονται επίμονα στους περισσότερους καταλόγους από το 1974 μέχρι και σήμερα, χωρίς να έχουν ποτέ τεκμηριωθεί. Σήμερα, η επέτειος της 17ης Νοεμβρίου δεν είναι μόνο μια στιγμή μνήμης. Είναι και μια υπενθύμιση για τις αξίες που πρέπει να διατηρούμε ζωντανές: την αλληλεγγύη, την ελευθερία και την πίστη στη δύναμη της συλλογικής δράσης. Το μήνυμα «Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία» παραμένει διαχρονικό, καλώντας μας να αναστοχαστούμε τις ευθύνες μας ως ενεργοί πολίτες σε μια δημοκρατική κοινωνία.
Οι μαθητές έγραψαν και παρουσίασαν και δικό τους υλικό.
Οι μαθητές επίσης ζωγράφισαν
Ας τιμήσουμε, λοιπόν, με σεβασμό τη θυσία εκείνων που αγωνίστηκαν και ας εμπνευστούμε από το θάρρος τους για να διασφαλίσουμε έναν κόσμο όπου η ελευθερία και η δικαιοσύνη θα αποτελούν αδιαπραγμάτευτες αξίες.
Συντακτική Ομάδα: Διονύσης Βλασσόπουλος, Γιώργος Κούτουλας
Αρχισυνταξία: Λέων Ιωάννα, Γεωργία Τζοβλά
