Συνέντευξη με τη ΜΚΟ «Εριφύλη»
ΜΑΘΗΤΕΣ: Σας ευχαριστούμε που δεχθήκατε την πρόσκλησή μας για συνέντευξη. Είναι ιδιαίτερη τιμή για το σχολείο μας να σας υποδεχόμαστε στον χώρο μας.
Εμείς σας ευχαριστούμε για την πρόσκληση και μας τιμά ιδιαίτερα που βρισκόμαστε στον χώρο του σχολείου, όπου μας φιλοξενείτε.
ΜΑΘΗΤΕΣ: Θα θέλαμε να μας συστηθείτε και να μας πείτε λίγα λόγια για εσάς.
Σ. Κορδέλλα: Είμαι η Σταυρούλα Κορδέλλα. Κατάγομαι από την Πάτρα, ενώ έχω σπουδάσει στο Τμήμα Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Έχω λάβει το μεταπτυχιακό και το διδακτορικό μου δίπλωμα στην ωκεανογραφία από το Τμήμα Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών. Έχω ασχοληθεί για πολλά χρόνια με την έρευνα του θαλάσσιου περιβάλλοντος και την προστασία του, καθώς και με το να προσπαθώ να μεταδώσω στον κόσμο το μήνυμα ότι είναι καιρός οι καθιερωμένες συμπεριφορές να αλλάξουν, ούσες φιλικές προς το περιβάλλον, ώστε να το προασπίσουμε για τις επόμενες γενιές. Είμαι ιδρυτικό μέλος της «Εριφύλης» και έχω αναλάβει τα καθήκοντα της συντονίστριας των προγραμμάτων.
Β. Μάρκου: Είμαι ο Βασίλης Μάρκου. Δραστηριοποιούμαι ως δικηγόρος στην Πάτρα από το 2014 και είμαι ιδρυτικό μέλος της «Εριφύλης». Παράλληλα, έχω ολοκληρώσει τις σπουδές μου στο τμήμα Φιλοσοφίας της Πάτρας και έχω λάβει μεταπτυχιακό δίπλωμα πάνω στην Βιοηθική από το Πανεπιστήμιο Θράκης. Συμμετέχω σε όλες τις δράσεις του οργανισμού, παρέχοντας ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο έρευνας και ενημέρωσης, που λειτουργεί προληπτικά. Επίσης, προσφέρω νομική υποστήριξη και συνεισφέρω στην προσπάθεια ολιστικής αντιμετώπισης άνισων μερών στις σχέσεις.
ΜΑΘΗΤΕΣ: Θα θέλαμε να μας πείτε λίγα λόγια για τον οργανισμό. Από ποια άτομα αποτελείται η ομάδα σας;
Σ. Κορδέλλα: Η Εριφύλη είναι ένας οργανισμός της κοινωνίας των πολιτών, που δραστηριοποιείται στην Πάτρα τα τελευταία 3 χρόνια σε θέματα κοινωνικής δικαιοσύνης, με έμφαση στην κοινωνική υπευθυνότητα, στην προστασία του περιβάλλοντος και πάνω απ’ όλα στην προάσπιση της ισότητας των φύλων, που είναι και ο βασικός σκοπός της ίδρυσης του οργανισμού. Η ομάδα μας αποτελείται από δύο βασικά άτομα, εμένα τη Σταυρούλα Κορδέλλα και τον Βασίλη Μάρκου. Ωστόσο, υπάρχουν και άλλα άτομα που συνεργάζονται μαζί μας, όπως ψυχολόγοι, κοινωνιολόγοι και εκπαιδευτικοί, κ.α., είτε ως εργαζόμενες/οι είτε εθελοντικά. Όλες και όλοι εμείς προσπαθούμε να δώσουμε τον καλύτερό μας εαυτό για την εκτέλεση όλων των προγραμμάτων που έχουμε ξεκινήσει.
ΜΑΘΗΤΕΣ: Ποιος είναι ο κύριος στόχος της ΜΚΟ;
Σ. Κορδέλλα: Ο κύριος στόχος της «Εριφύλης» είναι η προώθηση της κοινωνικής δικαιοσύνης, με δύο σημαντικές συνιστώσες: τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ισότητα των φύλων. Αυτές οι συνιστώσες συνδέονται στενά με την προστασία του περιβάλλοντος, καθώς μοιράζονται κοινές αρχές και αξίες. Όλα, όμως, ανεξαρτήτως των θεμάτων που μας απασχολούν, βρίσκονται κάτω από την ομπρέλα της κοινωνικής δικαιοσύνης – όπως προείπαμε. Ωστόσο, βασική μέριμνά μας – μέχρι στιγμής – είναι η έμφυλη ισότητα, όπου – άλλωστε έχουμε πραγματοποιήσει τις περισσότερες ενέργειες μας. Ο οργανισμός «Εριφύλη» δημιουργήθηκε λόγω της ύπαρξης ενός «εκκωφαντικού κενού» στην περιοχή μας όσον αφορά τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών που ασχολούνται με την έμφυλη ισότητα.
ΜΑΘΗΤΕΣ: Πώς δράτε, όταν ενημερώνεστε για μία γυναίκα που έχει υποστεί ή υφίσταται έμφυλη βία ή έστω υποβαθμίζεται εξαιτίας του φύλου της;
Β. Μάρκου: Το πρώτο πράγμα που κάνουμε είναι να διεξάγουμε μία συζήτηση εν είδει συνεδρίας, με τη βοήθεια δικηγόρου και ψυχολόγου, έχοντας αναπτύξει μια καινοτόμα μέθοδο, βασισμένη στη βιβλιογραφία και την εμπειρία μας, που περιλαμβάνει την ταυτόχρονη παρουσία δικηγόρου και ψυχολόγου. Με αυτή την πρωτοποριακή μέθοδο έχουν αντιμετωπιστεί περισσότερες από 40 περιπτώσεις που σχετίζονται με όλες τις μορφές έμφυλης βίας (διαδικτυακή, εργασιακή, σχολική, σεξουαλική, κ.α.). Στη συνέχεια, δρούμε με εξατομικευμένο τρόπο, διαγιγνώσκοντας το ζήτημα και προσπαθώντας να σκιαγραφήσουμε τόσο το θύμα που έχει καταφύγει σ’ εμάς όσο και τον θύτη. Καταρτίζουμε ένα συγκεκριμένο σχέδιο, ένα πλάνο απόδρασης και απεγκλωβισμού από μία κακοποιητική σχέση (εργασιακή, φιλική και κυρίως ερωτική). Αυτό το σχέδιο είναι ένα προστάδιο για τη σύνταξη και την υποβολή της καταγγελίας, το οποίο – από τη μία – πρέπει να είναι άρτιο, αλλά – από την άλλη – επιβάλλεται να δημιουργηθεί σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, ώστε να είναι άμεσα αποτελεσματικό. Βέβαια, απαιτείται και η παράλληλη συνεργασία με τις αστυνομικές αρχές. Έπειτα, παρέχεται νομική υποστήριξη, καθώς – αν τελικά χρειαστεί να γίνει η υποβολή της καταγγελίας – αυτή χρήζει ιδιαίτερης προσοχής, ώστε να είναι λεπτομερής και ακριβής.
ΜΑΘΗΤΕΣ: Ποιες είναι μερικές από τις αιτίες που εσείς εντοπίζετε για την ύπαρξη και τη διαιώνιση των έμφυλων στερεοτύπων;
Β. Μάρκου: Ας αρχίσουμε πρώτα να μιλάμε για τα στερεότυπα. Τα στερεότυπα είναι μία αντιεπιστημονική γενίκευση που και αποδίδεται σε όλα τα μέλη μίας ομάδας. Ουσιαστικά, είναι συνήθως η εύκολη λύση. Το μυαλό μας, όταν παραμένει οκνηρό και δεν χαρακτηρίζεται από κριτική σκέψη και σφαιρική αντίληψη των πραγμάτων, αυτόματα δημιουργεί λανθασμένες αντιλήψεις για τον περίγυρό μας. Όμως, αυτές οι αντιλήψεις είναι εσφαλμένες και παραπλανητικές, γεννώντας δυσλειτουργίες στην επαφή μας με το κοινωνικό περιβάλλον. Επομένως, θεωρώ ότι μία από τις σημαντικότερες αιτίες για τη διαιώνιση των έμφυλων στερεοτύπων και εν γένει των στερεοτυπικών αντιλήψεων είναι η επιφανειακή προσέγγιση των πραγμάτων και η έλλειψη κατανόησης καταστάσεων, που δεν μας ήταν γνωστές μέχρι τώρα.
Σ. Κορδέλλα: Αξίζει να αναφέρουμε ότι οι γυναικοκτονίες, μέχρι και στο πρόσφατο παρελθόν, εκλαμβάνονταν ως εγκλήματα πάθους, υπερβολικής αγάπης ή εκδηλώσεις λατρείας. Μάλιστα, αυτή η στρεβλή αντίληψη προωθούνταν συχνά από τα ΜΜΕ. Τα στερεότυπα, λοιπόν, διαιωνίζονται και από την τηλεόραση, μέσα από παλαιότερες τηλεοπτικές σειρές, ταινίες, κλπ. που προβάλλουν μια ρομαντικοποιημένη εικόνα της βίας, ενώ ο σεξισμός παρουσιάζεται ως αποδεκτή ή φυσιολογική συμπεριφορά. Έτσι, τα ΜΜΕ –τότε και εν μέρει ακόμα και σήμερα– συμβάλλουν στη διαιώνιση στερεοτύπων και στην ανοχή απέναντι στις ανισότητες των φύλων.
ΜΑΘΗΤΕΣ: Πώς πιστεύετε ότι μπορούν να περιοριστούν έως και να εξαλειφθούν από την κοινωνία τέτοια φαινόμενα εκφυλισμού της ισότητας και εν γένει της δημοκρατίας;
Β. Μάρκου: Για να συμβεί αυτό, πρέπει να έρθετε σε γόνιμη επαφή με το άλλο φύλο. Όταν, για παράδειγμα, κάναμε τα εργαστήρια στα σχολεία σε μαθήτριες και μαθητές, διαπιστώσαμε ότι τα παιδιά, αν και ήταν πολύ καλοί φίλες/οι και γνωρίζονταν καλά, δεν είχαν γνωριστεί μεταξύ τους ως φύλα, δεν είχαν καταλάβει ποιες είναι οι ανάγκες ή οι ιδιαιτερότητες του ενός και του άλλου φύλου. Αυτό που εμείς τονίζουμε συνεχώς είναι ότι αποτελεί αδήριτη ανάγκη να παρέχεται ολοκληρωμένη, σφαιρική και έγκαιρη ενημέρωση σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης για τα τεκταινόμενα στο εγχώριο αλλά και στο παγκόσμιο γίγνεσθαι.
Βεβαίως, αναγκαία είναι και η διαδικασία κατάρτισης για τους ενήλικες, καθώς δεν πρέπει να θεωρούμε ότι αυτοί αποτελούν «τελειωμένη υπόθεση» και ότι δεν επιδέχονται βελτίωσης. Εξάλλου, και ο Σωκράτης υποστήριζε ότι «ουδείς εκών κακός», ότι δηλαδή κανείς δεν είναι κακός με τη θέλησή του. Επιπλέον, επιμόρφωση θα πρέπει να λαμβάνουν και οι δικηγόροι και οι αστυνομικές αρχές και οι δικαστές, ώστε να γνωρίζουν εμβριθώς τον τρόπο που επιβάλλεται να δρουν σε κάθε περίπτωση. Ως εκ τούτου, όλοι οι δημόσιοι φορείς οφείλουν να επιμορφωθούν. Έπειτα, τη σκυτάλη παίρνουν οι οργανισμοί της κοινωνίας των πολιτών σαν τη δική μας, για να καλύψουν τα κενά που ήδη υπάρχουν από την κοινωνία. Ρόλος μας, λοιπόν, που ταυτόχρονα αποτελεί και στοίχημα που θέλουμε να κερδίσουμε, είναι να γεφυρώσουμε το χάσμα ανάμεσα στην επιστήμη και στην κοινωνία.
ΜΑΘΗΤΕΣ: Έχετε την υποστήριξη κάποιων τοπικών φορέων ή των απλών πολιτών στο κοινωνικό έργο που προσφέρετε;
Σ. Κορδέλλα: Τα σχολεία της περιοχής είναι σύμμαχοί μας, συμπεριλαμβανομένου και αυτού του δικού σας σχολείου και του Δ/ντη κου Καλλίγνωμου, που βρισκόμαστε σε σταθερή συνεργασία. Βέβαια, απαραίτητο να πούμε ότι από τα πρώτα βήματα της «Εριφύλης»συμπορεύεται με εμάς το τμήμα Αγωγής Υγείας της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Αχαΐας και η υπεύθυνη του τμήματος, η κα Θωμοπούλου Ιωάννα, που μας στηρίζει και προωθεί τις δράσεις μας. Συνεργαστήκαμε και με την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας για την πραγματοποίηση του πρώτου φεστιβάλ για την έμφυλη βία στην Πάτρα, το φθινόπωρο του 2022. Η οικονομική μας υποστήριξη προέρχεται κυρίωςαπό πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην οποία – άλλωστε – βασιζόμαστε, ώστε να είμαστε ανεξάρτητος φορέας, που θα έχει φωνή και να μπορεί να υλοποιήσει τους στόχους του, να αναπτυχθεί μέσα από διεθνείς συνεργασίες και να «επιστρέψει» αυτή τη γνώση και εμπειρία στην τοπική μας κοινότητα. Υπάρχουν εθελοντές και εθελόντριες που έχουν συμμετάσχει ενεργά στο έργο μας κατά καιρούς.
ΜΑΘΗΤΕΣ: Ο όρος «γυναικοκτονία» μπορεί να σταθεί νομικά, πρέπει να κατοχυρωθεί επίσημα και να δικάζεται χωριστά από την απλή ανθρωποκτονία;
Β. Μάρκου: Η άποψή μας είναι αδιαμφισβήτητα ναι. Ο όρος «γυναικοκτονία» θα πρέπει να αποτελέσει μία υποκατηγορία της ανθρωποκτονίας, που αναδεικνύει το κίνητρο αυτής της επαίσχυντης πράξης. Οι νόμοι έχουν κοινωνιολογική διάσταση και επιβάλλεται να συμβαδίζουν με το κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι και να μην είναι παρωχημένοι και παλαιικοί. Ήδη, τα ΜΜΕ και οι περισσότεροι πολίτες μετέρχονται αυτόν τον όρο. Επομένως, αυτό που απομένει είναι η επίσημη κατοχύρωσή του στον ποινικό κώδικα.
ΜΑΘΗΤΕΣ: Έστω ότι υπάρξει επίσημη κατοχύρωση του όρου, ποια θα είναι τα οφέλη του στην κοινωνία και θεωρείτε ότι θα περιοριστούν σημαντικά οι γυναικοκτονίες;
Β. Μάρκου: Η νομική κατοχύρωση του όρου θα έχει αναρίθμητα οφέλη στην πολιτεία μας. Το θέμα θα αποκτήσει κοινωνική ορατότητα. Θα προκληθεί αλλαγή στις συνειδήσεις του κόσμου και θα δημιουργηθεί ένα νομικό δίκτυ προστασίας για όλες τις γυναίκες. Η χρήση του όρου τονίζει τη βαρύτητα αυτών των περιστατικών και ενισχύει την αίσθηση δικαιοσύνης για τα θύματα. Τέλος, η κατοχύρωση θα μπορούσε να επιτρέψει την αυστηρότερη νομοθέτηση και την εξειδίκευση ποινών για εγκλήματα με κίνητρο το φύλο. Ωστόσο, αυτό δεν είναι αρκετό.
ΜΑΘΗΤΕΣ: Εκτός από αυτή την κατοχύρωση, ποια είναι τα μέτρα που η κοινωνία οφείλει να θεσπίσει, ώστε να μην διαπράττονται γυναικοκτονίες;
Β. Μάρκου: Το βασικότερο – κατά τη γνώμη μας – είναι ότι πρέπει να συσταθούν κατάλληλες δομές. Δομές βασικές και απαραίτητες, οι οποίες, ωστόσο, ελλείπουν από την κοινωνία μας. Για παράδειγμα, για να πραγματοποιηθεί ιατροδικαστική εξέταση σε θύμα βιασμού, αυτό υποχρεούται να διανύσει εκατοντάδες χιλιόμετρα, καθώς υπάρχουν μόνο 3-4 τέτοια κέντρα σε όλη την Ελλάδα. Αυτή η διαδικασία είναι αρκετά επίπονη και ψυχοβόρα για τα θύματα και φθείρει ακόμη περισσότερο τον ψυχικό τους κόσμο. Επιπλέον, λ.χ. το σπίτι του παιδιού είναι μία υπηρεσία που έχει συσταθεί εδώ και 7 χρόνια, αλλά ελλείψει ειδικών υποδομών δεν βρίσκεται σε άρτια λειτουργία. Εκεί θα μπορούσε να υποστηριχθεί ένα παιδί που έχει υποστεί βία με σφαιρική επιστημονική προσέγγιση από ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς. Η κοινωνία, λοιπόν, έχει καθήκον να προσδώσει ιδιαίτερη σημασία στην πρόληψη, παρέχοντας εκπαίδευση σε όλες τις κοινωνικές ομάδες, και σε παιδιά, εφήβους, νέους και άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Ως εκ τούτου, θα αντιστραφούν οι ισχυρά παγιωμένες αντιλήψεις του κόσμου για τα δύο φύλα και την ισότητα που πρέπει να τα χαρακτηρίζει.
Σ. Κορδέλλα: Για να μην έχουμε, όμως, καθολικές απόψεις, μπορούμε να πούμε ότι σίγουρα έχουν γίνει αλλαγές. Αρκετές αντιλήψεις έχουν μεταβληθεί, μερικά στερεότυπα έχουν αρθεί. Έχει αρχίσει και αναπτύσσεται ένα κύμα δράσεων που αποσκοπούν στην πρόληψη και στην ενημέρωση, μέσα στο οποίο εντάσσονται και τα δικά μας σεμινάρια και εργαστήρια.
ΜΑΘΗΤΕΣ: Έστω ότι μία γυναίκα έχει υποστεί έμφυλη βία και ο θύτης δεν βρίσκεται στη φυλακή, αλλά κυκλοφορεί ελεύθερος. Πώς η ίδια ξέρει ότι θα είναι ασφαλής;
Β. Μάρκου: Η ασφάλεια μιας γυναίκας που έχει υποστεί έμφυλη βία είναι ένα πολύ σοβαρό ζήτημα, ιδιαίτερα όταν ο θύτης δεν βρίσκεται στη φυλακή. Η έλλειψη κατάλληλων εργαλείων από την πλευρά του κράτους, καθώς και η αργή και συχνά ανεπαρκής αντίδραση της δικαιοσύνης, αφήνουν σημαντικά κενά στην προστασία της. Γι’ αυτό, εδώ παρεμβαίνουμε εμείς. Φροντίζουμε να καταρτίζουμε ένα σχέδιο απόδρασης και μετά την καταγγελία, ώστε να διασφαλίσουμε την προστασία του θύματος. Επιπλέον, έχουμε δημιουργήσει έναν οδηγό κατά της παρακολούθησης με συγκεκριμένα βήματα, που τον προσφέρουμε σε κάθε κακοποιημένη γυναίκα.
Η συμμετοχή της σε προγράμματα ενδυνάμωσης, όπως το «Be Her Voice», προσφέρει πολυδιάστατη υποστήριξη, δημιουργεί ένα δίκτυο επαφών με άλλες γυναίκες που ενδέχεται να αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα, και ενισχύει την αυτοπεποίθηση και τη δημιουργικότητά της. Παράλληλα, η ανταλλαγή εμπειριών με άλλες γυναίκες που έχουν βιώσει παρόμοιες καταστάσεις, τη βοηθά να αντιληφθεί ότι δεν είναι μόνη και να αντλήσει έμπνευση για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις. Η γυναίκα, λοιπόν, μπορεί να νιώθει ασφαλής μέσα από τη δική της ενδυνάμωση, την αλληλεγγύη και τα μέτρα αυτοπροστασίας που έχει στη διάθεσή της, ενώ παράλληλα χρειάζεται να συνεχιστεί η πίεση για βελτίωση των κρατικών δομών και της νομικής προστασίας. Η ασφάλεια τους παραμένει προτεραιότητα για εμάς, ενώ συνεχίζουμε να πιέζουμε για ευρύτερες αλλαγές στις κρατικές δομές.
ΜΑΘΗΤΕΣ: Ευχαριστούμε που μας τιμήσατε με την παρουσία σας.
Εμείς σας ευχαριστούμε από καρδιάς για τη ζεστή σας φιλοξενία! Σας αξίζουν συγχαρητήρια για τον επαγγελματισμό, τη δημιουργικότητα και τη συνέπεια που επιδείξατε στη διοργάνωση και διεξαγωγή της συνέντευξης. Ήταν χαρά και τιμή μας να συνεργαστούμε μαζί σας, και ευχόμαστε να έχουμε ξανά την ευκαιρία στο μέλλον!
ΟΜΑΔΑ ΜΑΘΗΤΩΝ: Σταματάκος Παναγιώτης, Σοϊλεμεζίδη Καλλίστη, Φωτοπούλου Βασιλεία, Φωτοπούλου Θεοδώρα, Καριώτογλου Αγγελίνα, Αγγελόπουλος Λεωνίδας.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΙΑΖΟΜΕΝΟΙ: κ. Σταυρούλα Κορδέλλα, κ. Μάρκου Βασίλειος.
