Της Ίριδας Ματαφιά
Τάλως, το πρώτο «ρομπότ» της ανθρωπότητας
Η λέξη ρομπότ προέρχεται από τη σλαβική λέξη “robota” που έχει την έννοια της καταναγκαστικής εργασίας. Καθιερώθηκε ως όρος το 1920 από τον Τσέχο θεατρικό συγγραφέα Karel Čapek στο έργο του «R.U.R.» (Rossum’s Universal Robots) [1]. Ένα ρομπότ είναι μια μηχανική συσκευή η οποία μπορεί να υποκαθιστά τον άνθρωπο σε διάφορες εργασίες και μπορεί να δράσει κάτω από τον απευθείας έλεγχο ενός ανθρώπου ή αυτόνομα κάτω από τον έλεγχο ενός προγραμματισμένου υπολογιστή [2].
Τα Robot στην αρχαιότητα σαν ιδέα τουλάχιστον εμφανίστηκαν πρώτα στην Αρχαία Ελλάδα: Σε όλους είναι γνωστός ο Τάλως, ο μυθικός φύλακας της Κρήτης. Ο Απολλόδωρος μας λέει ότι κατασκευάστηκε από τον Ήφαιστο ως δώρο προς τον βασιλιά της Κρήτης Μίνωα. Ήταν γιγάντιος, ανθρωπόμορφος και με σώμα από μπρούτζο που είναι κράμα χαλκού και κασσίτερου, είχε ανθρώπινη μορφή, φτερά, και λειτουργούσε χάρη στην μόνο μία αρτηρία που διέσχιζε το εσωτερικό του και περιείχε ιχώρ δηλ. το αίμα των αθανάτων [3].
Κυριότερη αποστολή του ήταν η άγρυπνη φύλαξη ολόκληρης της Κρήτης, με ορμητήριο τη Φαιστό: όταν πλησίαζαν το νησί εχθρικά πλοία έριχνε βράχους και τα κατέστρεφε και αν τα πληρώματα κατάφερναν να αποβιβαστούν τότε ή τα έκαιγε με τη ανάσα του ή πυρακτωνόταν ολόκληρος και έκαιγε τα θύματά του σφίγγοντάς τα στη αγκαλιά του[4]. Μπορούσε να κάνει τον γύρο της Κρήτης τρεις φορές μέσα σε μια μέρα που σημαίνει ότι μπορούσε να αναπτύξει μεγάλη ταχύτητα (περίπου 250km/h) [5]. Σύμφωνα με τον Πλάτωνα είχε ακόμα μία αποστολή: να φροντίζει ώστε να τηρούνται οι νόμοι σε όλο το νησί. Ήταν ανίκητος μέχρι τον ερχομό των Αργοναυτών στην Κρήτη κατά το γυρισμό τους από την Κολχίδα. Θέλοντας να δέσουν οι Αργοναύτες στο νησί αντιμετώπισαν τον γίγαντα που τους κρατούσε σε απόσταση. Τότε η Μήδεια, που ταξίδευε μαζί τους, μάγεψε με τα λόγια της τον Τάλω, υποσχόμενή του αθανασία. Με αυτό τον τρόπο μπόρεσε ο Ιάσονας να του αφαιρέσει το καρφί στη φτέρνα του, που έκλεινε τη μια και μοναδική φλέβα που διέτρεχε όλο το κορμί του και περιείχε ιχώρ, θανατώνοντάς τον [6].
Αυτό που αξίζει να σημειωθεί για τον Τάλω είναι οι εξαιρετικές του επιδόσεις- που αποτελούν στην ουσία και τον λόγο της χρησιμότητας των ρομπότ- και το γεγονός πως είχε όλη κι όλη μία φλέβα από την οποία εξαρτιόταν η λειτουργία του. Η λειτουργία αυτή έπαψε, μόλις η Μήδεια άνοιξε τη φλέβα και ο Τάλως άδειασε από ενέργεια, γεγονός που θυμίζει μπαταρία ενώ γίνεται λόγος για τα προϊστορικά-μινωικά χρόνια . Ο Τάλως δέχτηκε την επέμβαση αυτή της Μήδειας, διότι του είχε υποσχεθεί πως με αυτόν τον τρόπο θα μεταλλασσόταν από μηχανή σε έμβιο ον. Η διαπίστωση αυτή δημιουργεί σκέψεις για την τεχνητή νοημοσύνη, τα όριά της και το αν μπορεί να υπάρξει ως ανεξάρτητη του ανθρώπου[7].
Η μυθολογία γύρω από τον Τάλω κάνει λόγο για ένα όν με μεταλλική κατασκευή, υδραυλικό σύστημα λειτουργίας, αυτόματη πυράκτωση, τεράστια δύναμη, μεγάλη ταχύτητα κ.λ.π. [7]. Από τα παραπάνω αντιλαμβανόμαστε την ανησυχία των αρχαίων Ελλήνων να προσφέρουν μια εξήγηση, που θα διευκόλυνε τους τεχνίτες να αφήσουν πίσω τους τον μύθο και να κάνουν ένα βήμα παραπάνω, να πετύχουν μια πρώτη επαφή με την έννοια της τεχνολογίας και του ελέγχου.
Πηγές:
[1] https://www.roboticsacademy.com.au/who-invented-the-word-robot-and-what-does-it-mean/
[2] https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A1%CE%BF%CE%BC%CF%80%CF%8C%CF%84
[3] https://www.newshub.gr/el/istoria-politismos/talos-i-foniki-michani-ton-archaion-ellinon-o-mythikos-fylakas-tis-kritis
[4] https://www.explorecrete.com/el/mythologia/gr-talos
[5] https://periergaa.blogspot.com/2012/07/blog-post_6333.html
[6] https://minoan.yolasite.com/talos.php
[7] https://www.kaliterilamia.gr/2019/11/blog-post_479.html
Συντάκτρια άρθρου: Ίρις Ματαφιά
