Πρόσφατα διάβασα ένα συναισθηματικό γράμμα μίας κόρης προς την μητέρα της για τις σχέσεις γονέων-εφήβων και με αφορμή αυτό θα ήθελα να εκφράσω τις αιτίες έντονων διαφωνιών αυτών των 2 γενεών. Πλέον οι διαφωνίες ανάμεσα στις οικογένειες των εφήβων οξύνονται όλο και πιο πολύ και υπάρχουν και κάποιες προϋποθέσεις τις οποίες πρέπει να τηρήσουν τα μέλη ώστε να υπάρχει σωστή επικοινωνία και κατανόηση.

Για να υπάρξει επικοινωνία και κατανόηση σε μία οικογένεια θα πρέπει πρώτα να βρεθούν τα αίτια της διένεξης αυτής. Στην εφηβεία λοιπόν, όταν τα παιδιά προσπαθούν να «ταιριάξουν» στον έξω κόσμο και να ανεξαρτητοποιηθούν έρχονται σε αντιπαράθεση με τους γονείς τους. Καθώς οι έφηβοι γίνονται πιο αυτόνομοι, οι γονείς νιώθουν φόβο και ανασφάλεια να αφήσουν μακριά από το προστατευμένο οικογενειακό περιβάλλον  το παιδί τους και καταλήγουν να τσακώνονται για τις εξόδους, τα ωράρια, τους φίλους και γενικότερα την καθημερινότητα του έφηβου πλέον παιδιού τους.  Ο ενήλικας δεν αποδέχεται την τόσο εδραιωμένη παράδοση ότι η αυτονομία του νέου περνάει μέσα από τα «μονοπάτια» της αντιπαράθεσης με το οικείο περιβάλλον γι’ αυτό και οι διαφορές οξύνονται ακόμα περισσότερο.

Ένας άλλος λόγος διαφωνίας είναι η τεχνολογία. Οι γονείς μεγάλωσαν σε ένα τεχνολογικά μη εξελιγμένο περιβάλλον και τώρα που βλέπουν τα παιδιά τους να χρησιμοποιούν χωρίς φόβο ή όρια αυτό το μέσο , παραξενεύονται. Οι έφηβοι ζουν μέσα στην κοινωνία που μεγάλωσαν, δηλαδή την τεχνολογία, ενώ οι ενήλικες συγκρίνουν την δικιά τους παιδική ηλικία με αυτήν την σύγχρονη. Επειδή τα κοινά χαρακτηριστικά αυτών των κοινωνιών πλέον είναι πολύ λίγα, καταλήγουν σε διαφωνίες για τον τρόπο χειρισμού τους. Κλασσικό παράδειγμα είναι οι γονείς που ζητούν στον έφηβο να κλείσει το κινητό επειδή είναι «κολλημένος» σε μία οθόνη.

Πώς όμως θα συνυπάρξουν δύο γενιές στην ίδια οικογένεια με αγάπη και κατανόηση; Η υποχώρηση και η αποδοχή πρέπει να γίνει και από τις δύο πλευρές. Από την μία, οι έφηβοι χρειάζεται να προσπαθήσουν, έστω και λίγο, να κατανοήσουν τι συμβαίνει στον εαυτό τους και να μην εναντιώνονται στους γονείς για ασήμαντους λόγους και για το παραμικρό. Η ανάγκη για επιβεβαίωση που έχουν είναι μεγάλη αλλά με τον χρόνο και την θέληση μπορεί να μειωθεί. Επομένως βασική προϋπόθεση για μια ευτυχισμένη και αρμονική οικογένεια είναι οι έφηβοι να αποδέχονται και να κατανοούν την οπτική των γονιών τους και μέσα από την συζήτηση να καταλήγουν σε λύσεις αποδεκτές και από τις δύο πλευρές.

Από την άλλη , οι γονείς πρέπει να καταβάλλουν μεγαλύτερη προσπάθεια από τους εφήβους προκειμένου να μπουν στην θέση τους και να δουν έστω για λίγο τον κόσμο από την δική τους ματιά. Η στάση τους πρέπει να είναι ουσιαστική, να έχει συγκεκριμένο περιεχόμενο που να συνεργεί στην ανάπτυξη της προσωπικότητας των εφήβων και στην ενίσχυση της αυτονομίας τους. Άρα η αγάπη τους για τα παιδιά τους δεν πρέπει να γίνει τροχοπέδη στην ανεξαρτητοποίηση των τελευταίων, πρέπει να τα αφήσουν να έχουν βούληση και αυτενέργεια προκειμένου να μάθουν να φέρονται συνετά και με σεβασμό στον εαυτό τους κι στους άλλους. Επιπλέον, καλό είναι να «κάνουν πίσω» σε κάποια θέματα και να καταλάβουν πως η περίοδος αυτή της ζωής τους είναι απαιτητική για τους ίδιους και τα παιδιά τους που μόνο με αγάπη , υπομονή και κατανόηση θα περάσει με όσο το δυνατόν περισσότερη ηρεμία.

Συνοψίζοντας , η οικογένεια είναι ο σημαντικότερος θεσμός της κοινωνίας ο οποίος κατά την περίοδο της εφηβείας δέχεται αναταράξεις και αμφισβήτηση. Όμως με τις σωστές προϋποθέσεις όπως  την συζήτηση, την αγάπη , την εν συναίσθηση και την προσπάθεια όλων των μελών θα παραμείνει ενωμένη και ισορροπημένη χωρίς σημαντικούς και άλυτους λόγους σύγκρουσης.

Αθανασοπούλου Υρώ

Η απάθεια των νέων σε διάφορα καθημερινά ζητήματα αποτελεί γεγονός εύκολα κατακριτέο και αποδοκιμασμένο. Κοινωνικοπολιτικά, οικονομικά, καλλιτεχνικά και πολλά άλλα θέματα όλα περιτριγυρίζονται από τη γενική αντίληψη των νέων πάνω στην ίδια την ζωή. Ο συγκεκριμένος τρόπος σκέψης, η κοσμοθεωρία του ανθρώπου, διαμορφώνεται κατά την εφηβική ηλικία και για αυτό όσα δείγματα της συμπεριφοράς ενός ανθρώπου τα αποδίδουμε σε αυτή τη προσωπική διαμόρφωση.

Οι σύγχρονες έρευνες ,όταν αναφέρουν τις σχέσεις νέων και πολιτικής, τις προβάλλουν με τρόπο απαξιωτικό, αναδεικνύοντας κάποια αδιαφορία και αδράνεια από τη μεριά των νέων.  Το εκλογικό ενδιαφέρον, όμως, και η εκλογική κινητοποίηση των νέων παραμένουν στη χώρα μας ιδιαίτερα ισχυρά, παρά τα όσα έχουν κατά καιρούς επισημανθεί και στη δημόσια και στην επιστημονική συζήτηση. Συγκεκριμένα, ευαισθητοποίηση και αναγνώριση των ζητημάτων υπάρχει. Η έκφραση αγανάκτησης για μια σειρά κοινωνικά προβλήματα είναι αισθητή, ειδικά της άμεσης εσωτερικής επικαιρότητας (στεγαστική και ενεργειακή κρίση) που αποτελεί ως γνωστόν κινητοποιητικό συναίσθημα. Επομένως, αναζητείται σε κάθε παράταξη συνεχώς μία αλλαγή. Αυτό που στην πραγματικότητα υπάρχει σε έλλειψη στους νέους κύκλους είναι ορθή διαπαιδαγώγηση και γνώση περί των ζητημάτων. Έφηβοι ζητούνται να συμμετάσχουν σε πανελλήνιο ψήφισμα χωρίς να έχουν ιδέα από πολιτικές ιδεολογίες και τι υποστηρίζουν. Η συγκεκριμένη αγραμματοσύνη συχνά οδηγεί στην εύνοια των πολιτικών άκρων, κάτι που σταδιακά εκδηλώνεται σήμερα. Τα παιδιά δεν έχουν την δυνατότητα διαμόρφωσης κριτηρίου επιλογής χωρίς να ενημερώνονται για κύριες έννοιες όπως σοσιαλισμός, καπιταλιστικό σύστημα, ευρωπαϊστής και συντηρητικός. Από μία διαχρονική ματιά θα δούμε τους εφήβους να έχουν την τάση προς ανεξαρτητοποίηση και αντίδραση. Στο πολιτικό περιβάλλον αυτό μεταφράζεται ως κλίση σε πιο φιλελεύθερες και ριζοσπαστικές ιδέες.

Το καλλιτεχνικό ήθος καλλιεργείται επίσης και στην εφηβική ηλικία και μπορεί να αναπτυχθεί περαιτέρω. Θεωρείται ισχυρότατος παράγοντας για την δημιουργία μεγάλου μέρους της προσωπικότητας του νέου, μια και επηρεάζει ακόμη και τον τρόπο σκέψης του νέου. Χτίζεται με βάση ορισμένες επιρροές, όπως τα ενδιαφέροντα ανθρώπων του στενού του κύκλου (οικογένεια και φίλοι) και αντικατοπτίζεται σε όλα τα είδη των τεχνών. Από μουσικές προτιμήσεις ως κινηματογραφικές και λογοτεχνικές επιλογές. Η καλλιτεχνικότητα και το επίπεδο της του καθενός αφήνει αντίκτυπο άμεσα και έμμεσα σε αρκετές πτυχές της ζωή, ενώ μπορεί να καθορίσει ολόκληρο τον τρόπο ζωής.

Για μία καλύτερη κατανόηση γύρω από το ήθος των εφήβων, αρκεί να μελετήσουμε ένα απόσπασμα από τη «Ρητορική» του Αριστοτέλη, όπου ο μεγάλος φιλόσοφος αναλύει τη διαχρονική ταυτότητα του νέου ανθρώπου. Οι νέοι περιγράφονται ως άτομα με έντονες επιθυμίες, εύκολα και γρήγορα ικανοποιήσιμες, ενώ αντίστοιχα γρήγορα χάνουν το ενδιαφέρον τους, καθώς η θέλησή τους είναι έντονη αλλά βραχύβια. Είναι ευμετάβλητοι, επιρρεπείς στην οργή και δρουν συχνά χωρίς αυτοσυγκράτηση, κυρίως λόγω εγωισμού και της αδυναμίας τους να ανέχονται την περιφρόνηση. Ακόμη, αγαπούν τις τιμές και τη νίκη περισσότερο από το χρήμα, καθώς η νίκη τους δίνει αίσθημα υπεροχής. Είναι γενικά καλοπροαίρετοι και ευκολόπιστοι, καθώς δεν έχουν ακόμη συναντήσει πολλές διαφθορές ή εξαπατήσεις. Είναι γεμάτοι ελπίδες και θάρρος, χαρακτηριστικά που τους κάνουν γενναίους και ατρόμητους. Ωστόσο, η έλλειψη εμπειρίας και βιωμάτων τους κάνει εύκολα εξαπατήσιμους και υπερβολικούς σε όλα, στις σχέσεις, αλλά και στις αντιδράσεις τους, τόσο στη φιλία όσο και στη μίσος. Αξίζει να σημειωθεί πως όσα λάθη διαπράτουν οφείλονται στην έλλειψη μετριοπάθειάς τους, καθώς υιοθετούν την αντίληψη πως γνωρίζουν αρκετά για να περιπλέκονται με παντός τύπου υποθέσεις. Αδιαμφισβήτητα μπορούν να χαρακτηριστούν αυθάδεις και απότομοι, αλλά κατά βάθος δείχνουν συμπόνια και κρίνουν τα άτομα και τις καταστάσεις με βάση το δικό τους βαθμό αθωότητας και απλότητας.

Ο νέος εκτός από διάφορες αντιλήψεις και γνώμες έχει και επιθυμίες. Επιθυμίες που άλλοτε εκφράζει ελεύθερα, αλλά και πιο κρυφές και απομωνομένες στο βαθύ του υποσυνείδητο. Διαθέτει ενδιαφέροντα και θέλω που πηγάζουν από τις υλιστικές συνθήκες της κοινωνίας, ενώ άλλα καλύπτουν πιο σουρεαλιστικές και πνευματικές σκέψεις.

Ακούγεται συχνά από τους ενηλίκους πως το χρήμα δεν αγοράζει την χαρά και την ευτυχία. Οι περισσότεροι νέοι όμως σήμερα φαίνεται να διαφωνούν με αυτήν την άποψη καθώς οι υψηλές χρηματικές απολαβές από το επάγγελμά τους αποτελούν κύριο στόχο τους. Αναζητούν μια υψηλής ποιότητας ζωή όπου όλες οι ανάγκες τους και οι επιθυμίες τους θα ικανοποιούνται με ευκολία. Σίγουρα προσπαθούν να αντιστοιχούν τα ενδιαφέροντα τους με το επάγγελμα τους αλλά πολλές φορές οι στόχοι που προαναφέρθηκαν τους αποτρέπουν από την πραγματοποίηση της παραπάνω «ευχής».

Σύμφωνα με μια έρευνα του κ. Σπύρου Μιχαλούλη (Σύμβουλος σταδιοδρομίας, M.Sc. και Υπεύθυνος Ανάπτυξης) σε τρομερή ανάπτυξη βρίσκονται επαγγέλματα που αφορούν την πληροφορική και ειδικότερα την τεχνητή νοημοσύνη αλλά και επαγγέλματα του τομέα της υγείας και τα παραϊατρικά  (λογοθεραπεία, εργοθεραπεία , οδοντοτεχνική, φυσικοθεραπεία). Επίσης, ο ίδιος μας παραπέμπει σε μια έρευνα η οποία έδειξε πως 4/10μαθητές του 2012 έως 2021 ενδιαφέρονται για την επιχειρηματικότητα.

Τα λόγια του Αριστοτέλη παραμένουν ακόμα επίκαιρα καθώς αναφέρουν πως  «Οι νέοι αισθάνονται σφοδρές επιθυμίες και μπορούν να εκπληρώσουν εκείνο που επιθυμούν», φράση που ισχύει ακόμα και σήμερα. Ο κάθε νέος έχει τον δικό του στόχο και όνειρα για τη ζωή του ανάλογα με τα ενδιαφέροντά του.  Τα εφόδια που χρησιμοποιεί προς τον δρόμο της επιτυχίας  είναι συνήθως η παρορμητικότητα, το πείσμα  και η ελπίδα του πως μπορεί να τα καταφέρει παρά τα εμπόδια που θα βάλει ο ίδιος στον εαυτό του αλλά και που θα συναντήσει πρακτικά στην πορεία. Εν τούτης παρά την μοναδικότητα των γούστων του δεν παύει να παλεύει για τους κύριους σκοπούς της ζωής ,την ευημερία , την ευτυχία και τα πλούτη.

Συγγραφική ομάδα:

Γρηγόρης Κολλιόπουλος
Ρεγγίνα Μαλαταρά