Από τον Ατσά Εμμανουήλ, Α΄ Γυμνασίου
Βιογραφία
Λυσίας, προτομή
Ο Λυσίας γεννήθηκε το 459 π.Χ. στην Αθήνα και ήταν ένας από τους πιο σημαντικούς ρήτορες της αρχαιότητας. Σε ηλικία 15 περίπου ετών αναχώρησε για τους Θούριους, αποικία των Αθηναίων στην Κάτω Ιταλία. Εκεί από τον γνωστό ρήτορα Τεισία διδάχθηκε τη ρητορική. Σύντομα όμως επιστρέφει στην Αθήνα όπου ζει ως πλούσιος ισοτελής, έχοντας κτήματα, τρία σπίτια και εργοστάσιο ασπίδων στον Πειραιά. Τα δημοκρατικά φρονήματα όμως του Λυσία ενόχλησαν τον τύραννο Ερατοσθένη ο οποίος σκότωσε τον αδερφό του. Τότε ο Λυσίας διέφυγε στα Μέγαρα χάνοντας μεγάλο μέρος της περιουσίας του. Από εκεί ενίσχυσε οικονομικά τους εξόριστους στον Πειραιά και μόλις έγινε αποκατάσταση της δημοκρατίας, έγινε πρόταση από τον Θρασύμβουλο στην Εκκλησία του Δήμου να του παραχωρηθεί τα δικαιώματα του πολίτη. Ποτέ όμως ο Λυσίας δεν απέκτησε αυτό το δικαίωμα, αλλά μέχρι το θάνατό του παρέμεινε ένας ισοτελής μέτοικος.
Μέχρι το τέλος της ζωής του ο Λυσίας εργάστηκε ως λογογράφος, δηλαδή έγραφε επί πληρωμή λόγους για άλλους οι οποίοι τους αποστήθιζαν και τους απήγγειλαν στα δικαστήρια, για να υπερασπιστούν τις υποθέσεις τους. Ο μόνος λόγος που εκφωνήθηκε από τον ίδιο στο δικαστήριο είναι ο «Κατά Ερατοσθένους», όταν ο ίδιος παρουσιάστηκε στο δικαστήριο ως κατήγορος του φονιά του αδερφού του.
Έργο
Ο Λυσίας έγραψε λόγους κυρίως δικανικούς, δηλαδή λόγους οι οποίοι εκφωνήθηκαν σε δικαστήρια. Οι κυριότεροι είναι οι: Κατά Ερατοσθένους, Υπέρ Αδυνάτου κ.ά. Έγραψε όμως και λόγους συμβουλευτικούς οι οποίοι εκφωνήθηκαν στη βουλή και στην Εκκλησία του Δήμου. Γνωστός συμβουλευτικός λόγος του είναι ο «Περί της πολιτείας». Τέλος γνωστοί είναι και οι επιδεικτικοί λόγοι του οι οποίοι εκφωνήθηκαν σε εορτές, όπως ο «Επιτάφιος» και ο «Ολυμπιακός».
Κύριο χαρακτηριστικό των έργων του είναι η λιτότητα του λόγου και η αναφορά στα ήθη και στα πολιτικά πράγματα της εποχής του.
