Το πλοίο με το όνομα Bάσα είναι το μόνο πλοίο του 17ου αιώνα που διατηρείται ως τις μέρες μας. Το 95% των αρχικών τμημάτων του διατηρείται μέχρι και σήμερα και είναι στολισμένο με εκατοντάδες σκαλιστά γλυπτά, καθιστώντας το πλοίο Bάσα ένα μοναδικό κόσμημα τέχνης και ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα του κόσμου.

Το πλοίο αυτό μπορείτε να το δείτε στο ειδικό μουσείο που φτιάχτηκε στη Στοκχόλμη, το οποίο φιλοξενεί και άλλες εννέα εκθέσεις, ένα πλήρες και οργανωμένο κατάστημα, καθώς και ένα εστιατόριο πρώτης κατηγορίας. Η ταινία για το πλοίο Βάσα προβάλλεται σε δεκαέξι γλώσσες. Το Μουσείο Bάσα προσελκύει τους περισσότερους επισκέπτες από οποιοδήποτε άλλο μουσείο σε ολόκληρη τη Σκανδιναβία. Αξίζει να επισκεφτείτε τη Στοκχόλμη, έστω και μόνο για να δείτε το πλοίο αυτό.

ΤΟ ΝΑΥΑΓΙΟ

Στις 10 Αυγούστου 1628 ένα μεγάλο πολεμικό πλοίο ξεκίνησε από το λιμάνι της Στοκχόλμης. Ήταν ολοκαίνουριο και είχε πάρει το όνομα Vasa από το οικόσημο της κυβερνούσας δυναστείας Vasa. Για την επισφράγιση της επίσημης και λαμπερής εκδήλωσης καθέλκυσης του πλοίου, εκτοξεύτηκαν πυροβολισμοί από τα πλευρά του πλοίου ως πολεμικός χαιρετισμός.

Καθώς το μεγάλο πλοίο προχωρούσε αργά προς την είσοδο του λιμανιού, σηκώθηκε δυνατός άνεμος. Το Bάσα πήρε κλίση, ωστόσο ορθώθηκε και ξαναβρήκε την πορεία του. Μία δεύτερη ριπή ανέμου όμως ανέτρεψε το πλοίο προς τη μία του πλευρά. Το νερό εισχώρησε από τα ανοικτά πυροβολεία. Το Bάσα βυθίστηκε, παίρνοντας μαζί του τουλάχιστον 30 ή ίσως και 50 ζωές ανθρώπων από τα 150 μέλη του πληρώματος. Έπρεπε να περάσουν 333 χρόνια για να μπορέσει το πλοίο να ξαναδεί τον ουρανό της Στοκχόλμης.

ΓΙΑ ΠΟΙΟ ΛΟΓΟ ΝΑΥΠΗΓΗΘΗΚΕ ΤΟ ΒΑΣΑ;

Το Βάσα έπρεπε να βρίσκεται στην εμπροσθοφυλακή των σκαφών του σουηδικού ναυτικού. Ήταν εξοπλισμένο με 64 κανόνια, τα περισσότερα από τα οποία εκτόξευαν βλήματα βάρους 24 λιβρών, δηλαδή βλήματα βαρύτερα από 11 κιλά. Η Σουηδία διέθετε περίπου είκοσι πολεμικά πλοία, ωστόσο κανένα δεν είχε τόσο πολλά και τόσο βαριά πολυβόλα όσο το Βάσα.

Το Βάσα είχε ανοίξει πανιά με κατεύθυνση προς την Πολωνία, η οποία ήταν ο υπ’αριθμόν ένα εχθρός της Σουηδίας για πολλά χρόνια. Η Πολωνία είχε κυβερνήτη το Βασιλιά Σιγισμούνδο, ο οποίος ήταν εξάδελφος του Βασιλιά της Σουηδίας (αφού οι πατέρες τους ήταν αδέλφια). Ο Σιγισμούνδος υπήρξε αντιβασιλέας της Σουηδίας, έχασε όμως το αξίωμά του, λόγω του ότι ήταν καθολικός στο θρήσκευμα.

ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΝΕΛΚΥΣΗ ΤΟΥ ΒΑΣΑ

Μετά από αρκετά χρόνια προετοιμασίας, το Βάσα βγήκε από το βυθό της θάλασσας στις 24 Απριλίου του 1961. Τώρα αποστολή όλων ήταν η συντήρησή του. Ένα βυθισμένο σκαρί που έχει παραμείνει κάτω από το νερό για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα, δεν μπορεί να παραμείνει χωρίς ειδική φροντίδα. Με το πέρασμα του χρόνου, τα ξύλινα μέρη θα θραύονταν και το σκαρί θα διαλυόταν.

Αρχικά το Bάσα ψεκάστηκε με νερό, ενώ οι ειδικοί προσπαθούσαν να βρουν την κατάλληλη μέθοδο συντήρησής του. Το συντηρητικό που επιλέχθηκε να χρησιμοποιηθεί ήταν η πολυαιθυλενική γλυκόλη (PEG), ένα προϊόν υδατοδιαλυτό με βάση το κερί, το οποίο ποτίζει το ξύλο απομακρύνοντας το νερό. Ο ψεκασμός του πλοίου με το υλικό αυτό συνεχίστηκε για πολλά χρόνια.

ΤΑ ΓΛΥΠΤΑ

Μαζί με το Bάσα ανασύρθηκαν 14.000 περίπου ξύλινα αντικείμενα, μεταξύ των οποίων υπήρχαν και 700 γλυπτά. Η διαδικασία διατήρησης αυτών των αντικειμένων έγινε ξεχωριστά, ενώ στη συνέχεια τα αντικείμενα αυτά τοποθετήθηκαν και πάλι επάνω στο πλοίο, στις αρχικές τους θέσεις. Η όλη αποστολή ήταν σαν να προσπαθεί κανείς να λύσει ένα τεράστιο παζλ.

Τα πολεμικά πλοία του δεκάτου εβδόμου αιώνα δεν ήταν απλώς πολεμικές μηχανές, αλλά πλωτά παλάτια. Τα γλυπτά που διασώθηκαν έφεραν ίχνη από επίχρισμα χρυσού και βαφή. Από τις αναλύσεις που έγιναν με σύγχρονες μεθόδους, προκύπτει ότι ήταν βαμμένα με ζωντανά χρώματα επάνω σε κόκκινο φόντο. Τα γλυπτά αυτά αναπαριστούν λιοντάρια, βιβλικούς ήρωες, ρωμαίους αυτοκράτορες, θαλάσσια όντα, αρχαίες ελληνικές θεότητας και πολλά άλλα. Σκοπός τους ήταν να δοξάσουν τον Σουηδό Μονάρχη και να εκφράσουν τη δύναμη, την πνευματική του καλλιέργεια και τις πολιτικές του πεποιθήσεις.

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΒΑΣΑ ΣΗΜΕΡΑ;

H συντήρηση και η φροντίδα του Βάσα είναι μία συνεχόμενη εργασία. H διατήρηση του πλοίου εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τις σταθερές μετεωρολογικές συνθήκες. Όσον καιρό το σκάφος είχε παραμείνει βυθισμένο, τα μεταλλικά του μέρη σκούριασαν, μαυρίζοντας τα τμήματα που είχαν κατασκευαστεί από ξύλο οξιάς. Στο τέλος, το μόνο που κρατούσε δεμένη την κατασκευή ήταν οι ξύλινοι οδηγοί. Τα μολυσμένα στοιχεία μέσα στο νερό οδήγησαν στο σχηματισμό μεγάλων ποσοτήτων θείου, το οποίο διείσδυσε μέσα στο ξύλο. Σήμερα το θείο αντιδρά με το οξυγόνο και οδηγεί στο σχηματισμό θειϊκού οξέος. Το οξύ προσβάλλει το ξύλο, ωστόσο δεν είναι επιβλαβές για τους επισκέπτες του μουσείου. Η έρευνα για τη συντήρηση του Βάσα σε βάθος χρόνου συνεχίζεται ακόμη.

ΒΑΣΑ – Η ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

Όταν βυθίστηκε το Bάσα, ο χρόνος πάγωσε. Αυτό όμως που διασώθηκε το 1961, ήταν ένα άθικτο έργο τέχνης του 17ου αιώνα. Το κάθε ένα από τα χιλιάδες αντικείμενα που ανασύρθηκαν, έχει τη δική του ιστορία. Μεταξύ αυτών βρίσκονται και τα οστά των μελών του πληρώματος, καθώς επίσης και προσωπικά τους αντικείμενα και ο εξοπλισμός του πλοίου.

Ανάμεσα στη λάσπη στα ύφαλα του Βάσα, τα συνεργεία διάσωσης βρήκαν τα έξι πανιά τα οποία δεν είχαν ακόμη σηκωθεί κατά την ώρα που συνέβη το ναυάγιο. Είναι τα παλαιότερα πανιά που έχουν διασωθεί σε ολόκληρο τον κόσμο και το οποία πριν από τη συντήρησή τους ήταν τόσο ευαίσθητα, όσο κι ο ιστός μιας αράχνης. Η έρευνα για την ανέλκυση ευρημάτων συνεχίζεται ακόμη στις μέρες μας. Στις αίθουσες του μουσείου εκτίθενται πολλά μοναδικά αντικείμενα, τα οποία δίνουν ζωή σε μία περασμένη εποχή και στους ανθρώπους της.