Πασχαλινά έθιμα του Έβρου

Σάββατο του Λαζάρου : Σκεπάζουν ένα αγόρι με λάπατα και μαζί με άλλα παιδιά γυρίζουν τα σπίτια και τραγουδούν:

Ήρτ” ο Λάζαρης , ήρταν τα βάγια

Ήρτ” η Κυριακή που τρων” τα ψάρια.

Οι κοτίτσες μας αυγά γεννούνε.

Κι φωλίτσες μας δεν τα χωρούνε.

Δώσ” και μας να τα χαρούμε…

Του Λαζάρου στο Φυλακτό τα μικρά κορίτσια μάζευαν λουλούδια απ” τους αγρούς, στόλιζαν μ’αυτά τα καλαθάκια τους και γύριζαν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας διάφορα τραγούδια ανάλογα με την οικογένεια .Αν είχε μωράκι έλεγαν το τραγούδι: Ένα μικρό μικρούτσικο, Σάββατο γεννημένο.

Την Κυριακή το ταχύ θα παν να το βαφτίσουν. Αν η οικογένεια είχε μεγάλο παλικάρι τραγουδούσαν: Ένας ψηλός ψηλός παλίκαρος, όμορφο παλικάρι κ.τ.λ. Αν είχε κοπέλα τραγουδούσαν: Μάνα μου τη χρυσή, μάνα την αργυρή, μάνα την κανακάρα κ.τ.λ.

Κυριακή των Βαΐων: Το πρωί πήγαιναν όλοι στη εκκλησία για να πάρουν βάγια ,τα οποία είχαν στην εκκλησία οι νιόπαντροι. Οι νοικοκυρές όταν επέστρεφαν στο σπίτι γύριζαν στα δωμάτια του σπιτιού, κουνώντας τις βάγιες και λέγοντας » μέσα βάγιες και χαρές». Μετά έκαναν ένα στεφάνιαπό βάγια, το έβαζαν στο εικονοστάσι και το είχαν όλο το χρόνο για το ξεμάτιασμα.

Μεγάλη Εβδομάδα: τα κορίτσια νηστεύουν τις τρεις πρώτες μέρες.

Κλέβουν από τρία σπίτια αλεύρι, αλάτι και νερό χωρίς να μιλάνε.Το το βράδυ βάζουν τη μισή αλμυροκουλούρα στο μαξιλάρι και τη μισή την τρώνε. Όποιον έβλεπαν στον ύπνο τους να τους φέρνει νερό να πιουν, πίστευαν πως θα τον παντρευτούνε.

Το κάψιμο του Ιούδα: Ένα έθιμο του χωριού Αμφιτρίτη και Χιλή είναι το» κάψιμο του Ιούδα». Αυτό το έθιμο ήρθε στον Έβρο μαζί με τους πρόσφυγες από τη Μ. Ασία και είναι ζωντανό μέχρι σήμερα. Γίνεται τη Μεγάλη Παρασκευή όπου κατά την περιφορά του επιταφίου, σε ένα προκαθορισμένο σημείο, στο οποίο έχει συγκεντρωθεί σωρός από τσαλιά και στην κορυφή έχει τοποθετηθεί ένας κούκλος πάνινος, ο οποίος παριστάνει τον προδότη του Χριστού, τον Ιούδα. Η φωτιά καίει την πάνινη κούκλα του Ιούδα.

Γιατί βάφουμε τα κόκκινα αυγά 

Σύμφωνα με την ορθόδοξη παράδοση το Πάσχα βάφουμε κόκκινα αυγά, τα οποία συμβολίζουν το αίμα του Χριστού που έδωσε για τη σωτηρία του κόσμου. Ο μύθος λέει ότι μετά την Αναστάση του Κυρίου , η Μαρία η Μαγδαληνή, το ανακοίνωσε  στον Καίσαρα Τιβέριο.

Εκείνη την  ώρα κάποιος κρατούσε δίπλα από τον Καίσαρα ένα καλάθι αυγά. Ο Τιβέριος Καίσαρας, βέβαια, έδειξε απορημένος και λέει στη Μαγδαληνή ότι εάν αυτό που λέει, είναι αλήθεια τότε τα αυγά , από άσπρα που είναι, να γίνουν κόκκινα. Αυτό το γεγονός καταγράφεται στο μοναστήρι της Αγίας Μαρίας της Μαγδαληνής που βρίσκεται στα Ιεροσόλυμα.Το μοναστήρι χτίστηκε το 1885. Σ’αυτή υπάρχει μία τοιχογραφία της Μαρίας Μαγδαληνής μπροστά στον Τιβέριο  Καίσαρα. Επίσης κάποιοι πιστεύουν ότι πρόκειται για εβραϊκό έθιμο που το υιοθέτησαν και οι χριστιανοί.

Το τσούγκρισμα των αυγών

Το τσούγκρισμα των αυγών ένα από τα πιο διαδομένα έθιμα του Πάσχα…

Γνωρίζετε όμως τι κρύβεται πίσω από την παράδοση;

Σύμφωνα με τους μελετητές , τα αυγά συμβολίζουν τον ερμητικά κλειστό τάφο του Χριστού, που όμως μέσα τους κρύβουν «Ζωή», ενώ… το καθιερωμένο τσούγκρισμα συμβολίζει συμβολίζει την Ανάσταση.

Ως έθιμο φαίνεται να πρωτοεμφανίστηκε ως παιχνίδι στη βόρεια Αγγλία , όπου ο κάτοχος του πιο γερού αυγού , ήταν και ο νικητής του τσουγκρίσματος.

Πάσχα στους Μεταξάδες Έβρου

Το Πάσχα γιορτάζεται  με διάφορους τρόπους στα διάφορα μέρη της Ελλάδας. στους Μεταξάδες του Έβρου, το χωριό του πατέρα μου, γιορτάζεται ως εξής :Οι εκδηλώσεις αρχίζουν από το Σάββατο του Λαζάρου. Οι Λαζαρίνες , κάποια κορίτσια ντυμένα  με τα καλά τους ρούχα , γυρίζουν από το πρωί στα σπίτια και τραγουδούν. Οι νοικοκυρές βάζουν αυγά μέσα στα καλαθάκια που κρατούν. Όταν τα κορίτσια μπαίνουν στην αυλή κάποιου σπιτιού τραγουδούν: «Σ” αυτά τα σπίτια τα ψηλά , με μάλαμα στρωμένα , με μάλαμα και με φλουριά και με μαργαριτάρια»… και συνέχιζαν. Λένε τα ίδια τραγούδια με τα Χριστούγεννα αλλάζοντας τη μουσική. Καθώς έβγαιναν από το ένα σπίτι στο άλλο τραγουδούν: «Π” άρχοντα σπίτι βγαίνουμεν σ” αρχοντικό θα πάμε , λαλ” αηδονάκι μ” λάλα».

Την Κυριακή των Βαΐων, μετά τη λειτουργία , πηγαίνουν στο εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία , τραγουδούν και χορεύουν.Το πρώτο τραγούδι τους είναι:

Γιάννης τη Μάιδω θέλει και την αγαπάει

μα η Μάιδω δεν τον θέλει, δεν τον αγαπάει

και κίνησε κι ο Γιάννης όλο κλαίγοντας και όλο παίζοντας

στην αδερφή του πάει και στην Κάλλιω του.

-Ωχ τι να κάμω Κάλλιω, Κάλλιω μ” αδερφή μ’

που δε με θέλει η Μάιδω, δε με αγαπάει.

-Σώπα σώπα συ Γιάννη, εγώ κολαστώ

θα κάνω εγώ τη Μάιδω να έρθει μοναχή.

Βάζει γυναίκας ρούχα και κόρης πρόσωπο

παίρνει τη ρόκα και διαλάλησε και ψιλόγνεσε.

Άιντε, μωρέ κορίτσια, θα πάμε για λουλούδια, για τριαντάφυλλα.

Άιντε, μωρή Μάιδω γιατί δεν έρχεσαι;

-Φοβούμαι από το Γιάννη και δεν έρχομαι.

Ο Γιάννης κάπου πάει και δεν είναι εδώ.

Εκίνησε κι η Μάιδω όλο παίζοντας και όλο ρίχνοντας.

Στη στράτα που πηγαίναν Γιάννης την κοιτάει, την καλοκοιτάει.

-Μάιδω, αν ήταν εδώ ο Γιάννης , τι θα έκανες;

-Εγώ αν ήταν εδώ ο Γιάννης ή θε να σφαχτώ ή θε να πνιχτώ.

-Μάιδω, εγώ είμ” ο Γιάννης, γιατί δε σφάζεσαι, γιατί δεν πνίγεσαι;

-Ανάθεμα την Κάλλιω που πρόδωσε και έκαμε το Γιάννη και με ντρόπιασε;

Τη Μεγάλη Πέμπτη βάφουν τα αυγά με ριζάρι ( κόκκινη ρίζα και με κρεμμυδότσουφλα).

Όταν τελειώνουν τα μέλη της οικογένειας με τη σειρά παίρνουν ένα αυγό και το γυρίζουν τρεις φορές στο πρόσωπό τους.

Τη Μεγάλη Παρασκευή φτιάχνουν πασχαλιάτικες κουλούρες με το κόκκινο αυγό στη μέση αλλά και τσουρέκια.

Την Κυριακή του Πάσχα μετά την εκκλησία πηγαίνουν στη νονά την πασχαλιάτικη κουλούρα και αυγά. Τότε τρώνε όλοι μαζί το αρνί. Το απόγευμα γίνεται χορός στην πλατεία του χωριού.Οι γυναίκες τραγουδούν και χορεύουν ταυτόχρονα.

Την Παρασκευή της Ζωοδόχου Πηγής γίνεται ένα μικρό πανηγύρι.