Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ), το πρώτο ερευνητικό κέντρο της νεότερης Ελλάδας, λειτουργεί αδιάλειπτα από το 1842 προσφέροντας τις υπηρεσίες του στην επιστήμη και την κοινωνία. Ο δημόσιος χαρακτήρας του υφίσταται ήδη από το 1846, έτος πρώτης λειτουργίας του στο Λόφο των Νυμφών στο Θησείο, ενώ η πορεία του είναι συνυφασμένη με την ίδια την ιστορία της νεότερης Ελλάδας. Η πορεία του Κέντρου σηματοδοτείται από φωτισμένους και καταξιωμένους επιστήμονες που μεταλαμπάδευσαν στην Ελλάδα την επιστημονική μεθοδολογία και άνοιξαν τον δρόμο προς τη γνώση.
Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών διαδραματίζει σήμερα σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις και ερευνητικές τάσεις στην Αστρονομία, Αστροφυσική, τις εφαρμογές του Διαστήματος, το Περιβάλλον, την Ενέργεια και τη Μετεωρολογία, τη Σεισμολογία και τη Γεωδυναμική, σε Ευρωπαϊκό́ και διεθνές επίπεδο. Υλοποιεί μεγάλα ερευνητικά́ προγράμματα, τα οποία χρηματοδοτούνται από́ την Ευρωπαϊκή Κοινότητα, την Ευρωπαϊκή́ Υπηρεσία Διαστήματος (ESA) και άλλους διεθνείς οργανισμούς, συνεισφέροντας στην προαγωγή της έρευνας, την επιστημονική εξέλιξη και την και στην προσέλκυση και απασχόληση νέων ταλαντούχων ερευνητών και επιστημόνων από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Η θεμελίωση του Αστεροσκοπείου Αθηνών έγινε στις 26 Ιουνίου του 1842 κατά τη διάρκεια έκλειψης Ηλίου. Η εκδήλωση έγινε με μεγάλη επισημότητα με την παρουσία του Βασιλιά Όθωνα, μελών της κυβέρνησης και της Ιεράς Συνόδου. Πλήθος κόσμου είχε κατακλύσει την περιοχή που επιλέχτηκε για την ανέγερση του Αστεροσκοπείου, στο Λόφο Νυμφών στο Θησείο, απέναντι από την Ακρόπολη. Ο Καθηγητής Γ. Βούρης εκφώνησε το πανηγυρικό της ημέρας. Κατόπιν, υπό τους ήχους μουσικής και τους κανονιοβολισμούς μιας φρεγάτας, που ήταν αγκυροβολημένη στον Πειραιά, κατατέθηκε ο θεμέλιος λίθος.
Το πρώτο κτίριο του Αστεροσκοπείου, γνωστό και ως κτίριο Σίνα, είναι βασισμένο στα σχέδια του Δανού αρχιτέκτονα Theophil Hansen. Σύμφωνα με τα σχέδια, το κτίριο θα έχει σταυροειδή μορφή, προσανατολισμένη με βάση τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Στο κέντρο της κατασκευής υπάρχει ένας μικρός θόλος. Η ανέγερση του κτιρίου ολοκληρώθηκε το 1846.
Το τηλεσκόπιο Δωρίδη, ένα από τα πρώτα τηλεσκόπια του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, αλλά και όλης της Ευρώπης, εφόσον το ίδρυμα που εξόπλισε και χρηματοδότησε ο Γεώργιος Σίνας αποτέλεσε το πρώτο του είδους στην νοτιοανατολική Ευρώπη, με έτος ίδρυσης το 1842.
Η έκλειψη Ηλίου στις 30 Αυγούστου 1905 ήταν το πρώτο φαινόμενο που παρατηρήθηκε από τους φακούς του μνημειώδους εργαλείου για εκείνη την εποχή. Από τότε, ανέλαβε παρατηρήσεις πλανητών και δορυφόρων, τη μελέτη του Ήλιου και άλλες απαιτητικές «αποστολές» της αστρονομίας, τις οποίες αδυνατούσαν να καλύψουν τα υπόλοιπα εργαλεία του 20ου αιώνα.
Μέχρι το 1959 παρέμενε το μεγαλύτερο τηλεσκόπιο της χώρας, έχασε όμως την πρωτιά εκείνη τη χρονιά, όταν το τηλεσκόπιο Newall μεταφέρθηκε από το Πανεπιστήμιο του Cambridge στο εντυπωσιακό (και κατασκευασμένο εξ’ ολοκλήρου από πεντελικό μάρμαρο) καινούργιο παρατηρητήριο του Εθνικού Αστεροσκοπείου στην Πεντέλη.
Πηγή: https://www.noa.gr/
Κωνσταντίνα Ι.
