Τοποθεσία και ιστορία του Προεδρικού Μεγάρου
Η περιοχή όπου βρίσκεται το Προεδρικό Μέγαρο ήταν μέχρι τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα έξω από το σχέδιο πόλεως της πρωτεύουσας. Το όριο της πόλης των Αθηνών ανατολικά ήταν το επιβλητικό κτίριο των Ανακτόρων, δηλαδή η σημερινή Βουλή των Ελλήνων. Τα μόνα κτίσματα που υπήρχαν στην πέρα των Ανακτόρων εξοχή ήταν η Villa Ilissia, το χειμερινό ανάκτορο της δούκισσας της Πλακεντίας και η μονή Πετράκη. Στις αρχές του 1870, το δημόσιο επέτρεψε την πώληση οικοπέδων σε ιδιώτες. Κτίζονται τότε τα πρώτα ιδιωτικά μέγαρα που στεγάζουν τις μεγαλοαστικές οικογένειες της Αθήνας.
Κατά τη δεκαετία του 1890 ανατίθεται στον αρχιτέκτονα Έρνεστ Τσίλερ η οικοδόμηση του Ανακτόρου του Διαδόχου, δηλαδή του σημερινού Προεδρικού Μεγάρου, στη θέση όπου βρισκόταν ο βασιλικός λαχανόκηπος. Το οικόπεδο καταλαμβάνει ένα ολόκληρο οικοδομικό τετράγωνο μεταξύ των οδών Ηρώδου Αττικού, Αραβαντινού, Ησιόδου, Μελεάγρου και Διοχάρους.
Πιο συγκεκριμένα, η λήψη της απόφασης για την ανέγερση τού νυν Προεδρικού Μεγάρου ανάγεται στο έτος 1868, όταν γεννήθηκε ο γιος του βασιλιά Γεωργίου Α’ και διάδοχος του θρόνου, Κωνσταντίνος. Ο σχεδιασμός του Ανακτόρου του Διαδόχου ανατέθηκε στον Ερνέστο Τσίλερ. Ονομάστηκε έτσι επειδή προοριζόταν για ιδιαίτερη κατοικία του διαδόχου Κωνσταντίνου όταν αυτός θα ενηλικιωνόταν. Η οικοδόμηση του μεγάρου άρχισε το 1891 και ολοκληρώθηκε ύστερα από έξι χρόνια δηλαδή το 1897. Το εν λόγω κτίριο μετατράπηκε σε Βασιλικά Ανάκτορα μετά τη δολοφονία του βασιλιά Γεωργίου Α’ τον Μάρτιο του 1913 και την άνοδο στο θρόνο του διαδόχου Κωνσταντίνου. Το 1924, όταν καταργήθηκε η βασιλεία και ανακηρύχθηκε η δημοκρατία, η χρήση του μεγάρου ως Βασιλικών Ανακτόρων διακόπηκε.
Το κτίριο χρησιμοποιήθηκε ως Προεδρικό Μέγαρο έως το 1935 και μετατράπηκε εκ νέου σε Βασιλικά Ανάκτορα μετά την παλινόρθωση της μοναρχίας και την επιστροφή του βασιλιά Γεωργίου Β’. Σήμερα που η Αθήνα επεκτάθηκε, το Προεδρικό Μέγαρο βρίσκεται στο κεντρικότερο σημείο της πόλης, πίσω από τον Εθνικό κήπο και το Κοινοβούλιο, στα όρια ακριβώς του ιστορικού κέντρου και της νέας πόλης.
Η οδός Ηρώδου Αττικού που φιλοξενεί το Μέγαρο, δεν είναι μόνον ένας από τους ωραιότερους δρόμους της πόλης, αλλά είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την πολιτική και κοινωνική ζωή αυτού του τόπου, αφού πέραν του Μεγάρου, φιλοξενεί και το Μέγαρο Μαξίμου όπου βρίσκεται το γραφείο του εκάστοτε Πρωθυπουργού. Το Προεδρικό Μέγαρο καταλαμβάνει συνολική έκταση 27 περίπου στρεμμάτων, μεγάλο τμήμα της οποίας κατέχει ο κήπος. Στην κύρια όψη του κτιρίου, επί της Ηρώδου Αττικού, βρίσκεται η επίσημη είσοδος του ενώ η ανεπίσημη είσοδος βρίσκεται επί της Βασιλέως Γεωργίου Β΄.
Η αρχιτεκονική του
Σύμφωνα με τις επιθυμίες του βασιλιά Γεωργίου Α’, το σχεδιασμένο από τον Τσίλερ τριώροφο νεοκλασικό κτίριο με τη λιτή και αυστηρή πρόσοψη, μοιάζει περισσότερο με τις αθηναϊκές μεγαλοαστικές κατοικίες και όχι με τα μεγαλοπρεπή ευρωπαϊκά ανάκτορα της εποχής εκείνης. Το κύριο σώμα του κτιρίου πλαισιώνεται από δύο ελαφρώς προεξέχουσες πτέρυγες. Οι όψεις του κτιρίου είναι όλες απλές ενώ μοναδική προεξοχή αποτελεί το ιωνικό πρόπυλο της κύριας εισόδου, που βλέπει στην οδό Ηρώδου Αττικού. Μόνες σημαντικές μετατροπές που έχουν γίνει στο κτίριο του τέλους του 19ου αιώνα είναι η προσθήκη της αίθουσας χορού το 1909 και η προσθήκη της πίσω πτέρυγας στις αρχές της δεκαετίας του ’60.
Ο κήπος του Προεδρικού Μεγάρου
Ο διακοσμητικός κήπος του Προεδρικού Μεγάρου, έκτασης 25 περίπου στρεμμάτων, διαμορφώθηκε μετά την αποπεράτωση του κτιρίου και τη χάραξη της οδού Ηρώδου Αττικού. Διαχωρίστηκε εξαρχής σε δύο μεγάλα τμήματα λόγω της σημαντικής κλίσης του εδάφους και περιλαμβάνει πολλά διαφορετικά είδη και ποικιλίες καλλωπιστικών δέντρων, θάμνων, αναρριχώμενων φυτών κ.ά. Τα περισσότερα δέντρα ανήκουν στην ελληνική χλωρίδα, ενώ μερικά από τα φυτά είναι σπάνια και κάποια δέντρα είναι υπεραιωνόβια. Το σχετικά αυστηρό γεωμετρικό σχέδιο του κήπου στην πρόσοψη του κτιρίου συναντάται και σε άλλα νεοκλασικά κτίρια της εποχής εκείνης όπως την Ακαδημία, το Πανεπιστήμιο και την Εθνική Βιβλιοθήκη.
Για την πρόσβαση στο μεγαλύτερο τμήμα του κήπου, στο χαμηλότερο επίπεδο, χρησιμοποιείται μια φαρδιά μαρμάρινη σκάλα, ενώ περιφερειακά, δίπλα στην περίφραξη, οι ψηλές δεντροστοιχίες εξασφαλίζουν την απαραίτητη απουσία επαφής με τους γύρω δρόμους.
Πηγή: https://www.presidency.gr/proedriko-megaro/
Παναγιώτης Β.
