Το Ολοκαύτωμα (1933–1945) ήταν η συστηματική, κεντρικά σχεδιασμένη και υποστηριζόμενη δίωξη και δολοφονία έξι εκατομμυρίων Ευρωπαίων Εβραίων από το ναζιστικό γερμανικό καθεστώς και τους συμμάχους και συνεργάτες του. Το Μουσείο Μνήμης του Ολοκαυτώματος των ΗΠΑ ορίζει τα χρόνια του Ολοκαυτώματος ως το χρονικό διάστημα 1933-1945. Η εποχή του Ολοκαυτώματος ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 1933, όταν ο Αδόλφος Χίτλερ και το Ναζιστικό Κόμμα κατέλαβαν την εξουσία στη Γερμανία. Έληξε τον Μάιο του 1945, όταν οι Συμμαχικές Δυνάμεις νίκησαν τη ναζιστική Γερμανία στον Β” Παγκόσμιο Πόλεμο. Το Ολοκαύτωμα αναφέρεται επίσης μερικές φορές ως «Σοά», που σημαίνει «καταστροφή» στα εβραϊκά.
Το μίσος ενάντια στους Εβραίους ήταν μόνο ένα κομμάτι της ιδεολογίας του εθνικοσοσιαλισμού αναφορικά με αλλόθρησκους και αλλογενείς, εν συγκρίσει με τους «αρείους» ανθρώπους. Χαρακτηριστικό είναι πως το 1904 ιδρύεται από τον Άλφρεντ Πλετς, η Γερμανική Εταιρεία Ευγονικής. Η «ευγονική» ήταν ένα γερμανικό κίνημα το οποίο με «λάβαρο» το έργο «Άδεια Καταστροφής της Ζωής που Δεν Αξίζει να Ζει», ήταν από τους βασικούς πυλώνες της ιδεολογίας μίσους του Χίτλερ και της παρέας του.
Σύμφωνα λοιπόν με την ευγονική, το κίνημα «Υπερασπιζόταν την θεωρία που υποστήριζε ότι η εξόντωση των «άχρηστων ανθρώπων» θα έπρεπε να νομιμοποιηθεί. Έτσι, οι έννοιες της «άχρηστης ζωής» ή «ζωής που δεν αξίζει να ζει» που χρησιμοποιούσαν οι Ναζί προήλθαν από εκείνο το βιβλίο. Ζητούν «την εξάλειψη εκείνων που δεν μπορούν να σωθούν… των οποίων ο θάνατος είναι επιτακτική ανάγκη»… για εκείνους που είναι υποδεέστεροι και από τα ζώα «χωρίς τη θέληση ούτε να ζήσουν ούτε να πεθάνουν». Σε αυτούς που είναι «διανοητικά νεκροί» και που αποτελούν «ξένο σώμα μέσα στην κοινωνία των ανθρώπων».
Σκοπός του Χίτλερ ήταν ο παγκόσμιος αφανισμός του εβραϊκού έθνους, το οποίο επί 2000 χρόνια ήταν περιπλανώμενο σε όλη την Ευρώπη, έχοντας ωστόσο ιδρύσει ισχυρούς πυρήνες σε πολλές χώρες. Ο Χίτλερ θεωρώντας πως ο καπιταλισμός αλλά και οι Εβραίοι είναι αυτοί που κρατούν την Γερμανία από το να εξελιχθεί όπως η ίδια μπορεί και θέλει, αποφάσισε αρχικά να διώξει όλους τους Εβραίους από την ίδια την Γερμανία. Όμως, όσο η Ναζιστική Γερμανία διογκωνόταν κατά την διάρκεια του Β” Παγκοσμίου Πολέμου, τα «κεφάλια» του ναζισμού, έπρεπε να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο του να υπάρχουν ισχυροί εβραϊκοί πληθυσμοί σε όλες τις κατακτημένες από αυτούς χώρες. Έτσι η ιδέα της μαζικής εξόντωσης ήταν και η «μόνη λύση». Άλλωστε σύμφωνα με την ναζιστική θεωρία υπήρχαν οι άρειοι, οι υπόλοιποι κατώτεροι λαοί, αλλά και οι άνθρωποι που δεν θα έπρεπε να υπάρχουν. Στην τρίτη κατηγορία ανήκαν , οι Εβραίοι, οι αθίγγανοι, οι ομοφυλόφιλοι, αλλά και άτομα με κληρονομικές ασθένειες.
Το ναζιστικό καθεστώς ψάχνοντας λοιπόν τρόπους να εξοντώσει αυτόν τον «εχθρό» πέρασε από πολλές λύσεις. Αρχικά είχε επιλεγεί το να δολοφονούνται μαζικά, κάτι τέτοιο όμως είχε αρνητική ψυχολογική επίδραση στους Γερμανούς στρατιώτες. Ύστερα δοκίμασαν να τους σκοτώσουν με όπλα, παρατάσσοντάς τους σε ευθεία, έτσι ώστε μια σφαίρα να σκότωνε όσο το δυνατόν περισσότερους, για οικονομία στο χρόνο και τα πυρομαχικά, αλλά η μέθοδος αυτή αποδείχτηκε πολύ χρονοβόρα. Κατόπιν δοκίμασαν το δυναμίτη, όμως λίγοι σκοτώθηκαν και οι περισσότεροι ακρωτηριάστηκαν χωρίς να πεθάνουν, αναγκάζοντας τους Γερμανούς να τους αποτελειώσουν με πολυβόλα. Τον Οκτώβριο του 1941 στο Μαγιλιόβ δοκίμασαν φορτηγά που είχαν μετατρέψει σε κινητούς θαλάμους αερίων (Gaswagen). Χρησιμοποιώντας αρχικά τα καυσαέρια από την εξάτμιση ενός μικρού στρατιωτικού οχήματος, χρειάστηκε περίπου μισή ώρα για να πεθάνουν οι επιβαίνοντες. Όταν χρησιμοποιήθηκε η (μεγαλύτερη) εξάτμιση ενός φορτηγού, χρειάστηκαν μόνο οκτώ λεπτά. Όπως είναι φυσικά και ευρέως γνωστό χρησιμοποιήθηκαν και οι θάλαμοι αερίων.
Όμως το να αφανίσουν χιλιάδες Εβραίους, έφερνε και άλλα σημαντικά προβλήματα και αυτό ήταν η διαχείριση των πτωμάτων.
Οι Ναζί έπρεπε λοιπόν να βρουν μία λύση στο πρόβλημα αυτό, και βρήκαν. Αρχικά με την σκέψη της μαζικής αποτέφρωσης να απορρίπτεται ως χρονοβόρος και ανέφικτη, οι μεγάλοι φούρνοι των κρεματορίων έφεραν την «απάντηση». Από τη στιγμή που οι φούρνοι των κρεματορίων ανέπτυσσαν μια ικανή θερμοκρασία, η καύση θα μπορούσε να αυτοσυντηρείται από το λίπος των πτωμάτων και μόνο. Όταν λύθηκε και αυτή η τεχνική «λεπτομέρεια», οι Ναζί εφάρμοσαν σε πλήρη κλίμακα το σχέδιό τους για μαζικές δολοφονίες.
Υπενθυμίζεται πως όλα αυτά τα φρικιαστικά σχέδια έμπαιναν σε εφαρμογή στα τεράστια στρατόπεδα συγκέντρωσης που είχαν δημιουργήσει οι Γερμανοί σε πολλά σημεία της Ευρώπης. Τα πιο γνωστά από αυτά ήταν, το Νταχάου (1933), το Σάξενχαουζεν (1936), το Μπούχενβαλντ (1937), το Φλόσενμπεργκ (1938), το Μαουτχάουζεν (1938) και το Ράβενσμπρικ (1939), τα οποία βρίσκονταν εντος της Γερμανίας. Εκτός Γερμανίας και στις κατακτημένες χώρες οι Ναζί, προκειμένου να εφαρμόσουν την «Τελική Λύση», δημιούργησαν τα στρατόπεδα εξόντωσης, τα οποία δεν είχαν σκοπό τον εγκλεισμό ατόμων για καταναγκαστική εργασία, αλλά την πλήρη και δίχως έλεος και οίκτο, εξόντωση όσων στοιβάζονταν εκεί.
Το πιο γνωστό στρατόπεδο συγκέντρωσης πάντως ήταν το συγκρότημα του Άουσβιτς το οποίο βρίσκεται περίπου 60 χμ. δυτικά της Κρακοβίας, κοντά στην κωμόπολη Όσβιετσιμ. Ακριβώς επειδή ήταν συγκρότημα στρατοπέδων, υπήρχαν το Άουσβιτς Ι, το αρχικό στρατόπεδο συγκέντρωσης και το διοικητικό κέντρο ολόκληρου του συγκροτήματος στο οποίο δολοφονήθηκαν περίπου 70.000 άνθρωποι, κυρίως πολωνοί διανοούμενοι και σοβιετικοί αιχμάλωτοι, το Άουσβιτς ΙΙ Μπίρκεναου, στρατόπεδο εξόντωσης, όπου δολοφονήθηκαν περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι, κυρίως Εβραίοι, Σίντι και Ρομά, και το Άουσβιτς ΙΙΙ (Μόνοβιτς), το οποίο ήταν στρατόπεδο εργασίας.
Εδώ αξίζει να αναφέρουμε και την ιδεολογία της ψυχολογίας των Ναζί. Καθώς οι κρατούμενοι έμπαιναν στα στρατόπεδα εξόντωσης, αναγκάζονταν να παραδώσουν όλα τα προσωπικά τους αντικείμενα, που κατόπιν καταγράφονταν και ταξινομούνταν, και για τα οποία εκδίδονταν αποδείξεις προκειμένου τα θύματα να πιστέψουν ότι κάποια στιγμή θα τους επιστρέφονταν οι αποσκευές και τα αντικείμενά τους, κι έτσι να καλλιεργείται μια ψευδαίσθηση ασφάλειας. Τέλος στην πύλη του Άουσβιτς Ι, υπήρχε η εξής επιγραφή, «Η εργασία απελευθερώνει»…
Το Ολοκαύτωμα εξαπλώθηκε και διαπράχθηκε με μεθοδικό τρόπο σχεδόν σε όλες τις περιοχές που κατείχαν οι Ναζί, που σήμερα αποτελούν 35 ευρωπαϊκές χώρες. Οι χειρότερες μαζικές δολοφονίες έγιναν στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, στην οποία πριν το 1939 ζούσαν περισσότεροι από 7 εκατομμύρια Εβραίοι. Εκεί δολοφονήθηκαν περίπου 5 εκατομμύρια Εβραίοι, με 3 εκατομμύρια στην Πολωνία και ένα εκατομμύριο στη Σοβιετική Ένωση. Εκατοντάδες χιλιάδες δολοφονήθηκαν επίσης στην Ολλανδία, την Γαλλία, το Βέλγιο, την Γιουγκοσλαβία και την Ελλάδα.
Υπάρχουν αποδείξεις ότι οι Ναζί σκόπευαν να συνεχίσουν την εφαρμογή της «τελικής λύσης» στην Βρετανία, την Βόρεια Αμερική και την Παλαιστίνη, σε περίπτωση που τις κατακτούσαν. Οι δολοφονίες συνεχίστηκαν σε διάφορα μέρη της «επικράτειας» των Ναζί μέχρι και τα τελευταία στάδια του πόλεμου, και σταμάτησαν οριστικά μόνο όταν οι Συμμαχικές δυνάμεις εισέβαλαν στη γερμανική ενδοχώρα και ανάγκασαν τους Ναζί να παραδοθούν το Μάιο του 1945.
Προς τιμήν όλων όσων υπέφεραν και πέθαναν στο όνομα αυτής της «καθαρότητας» που οραματίστηκαν οι ανεγκέφαλοι Ναζί που μόνο άνθρωποι δεν μπορούν να χαρακτηρισθούν, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, τον Νοέμβριο του 2005 αποφάσισε ομόφωνα την καθιέρωση της 27ης Ιανουαρίου ως «Διεθνή Μέρα Μνήμης των Θυμάτων του Ολοκαυτώματος».
Η 27η Ιανουαρίου του 1945 ήταν η μέρα κατά την οποία απελευθερώθηκε το στρατόπεδο συγκέντρωσης και εξόντωσης Άουσβιτς-Μπίρκεναου. Όμως, ακόμα και πριν την απόφαση του ΟΗΕ, η 27η Ιανουαρίου ήταν ημέρα μνήμης του Ολοκαυτώματος σε πολλές χώρες, όπως στο Ηνωμένο Βασίλειο, τη Σουηδία, την Ιταλία, τη Γερμανία, τη Φινλανδία, τη Δανία και την Εσθονία. Στην Ελλάδα όπου το εβραϊκό στοιχείο σχεδόν αφανίστηκε, έχει καθιερωθεί η 27 Ιανουαρίου ως «ημέρα μνήμης των Ελλήνων Εβραίων μαρτύρων και ηρώων του Ολοκαυτώματος».
