Το Παγκράτιον ήταν ένα αγώνισμα των αρχαίων Ελλήνων, ένας συνδυασμός πάλης, λακτισμάτων και πυγμαχίας. Η ονομασία προέρχεται από τις λέξεις παν + κρατείν, δηλαδή νικητής γινόταν αυτός που «κατέχει την κυρίαρχη δύναμη» ή αυτός που «κυριαρχεί απόλυτα», ενώ οι αθλητές ονομάζονταν παγκρατιαστές.
Το άθλημα αυτό, που θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί και πολεμική τέχνη, εισήχθη στους Ολυμπιακούς Αγώνες το 648 π.Χ. στην 33η Ολυμπιάδα. Ήταν θεαματικό και δημοφιλές, αλλά και επικίνδυνο, αφού είχε ως αποτέλεσμα πολλές φορές ως και το θάνατο του ενός των αντιπάλων. Οι αρχαίοι Ολυμπιακοί Αγώνες μετά το 200 π.Χ. εισήγαγαν κι έναν λιγότερο βίαιο διαγωνισμό «Παγκρατίου παίδων» για τα νέα αγόρια.

Ιστορικά στοιχεία
Ιδρυτής του Παγκρατίου θεωρείται ο Θεός Ερμής και οι Παγκρατιαστές έπρεπε να ακολουθούν κανόνες σωστής συμπεριφοράς αλλά και να συμμερίζονται τους νόμους του Παγκρατίου. Ξεκάθαρα μπορούμε να δούμε πως το Παγκράτιον δεν αφορούσε μόνο την σωματική εκγύμναση αλλά και το χτίσιμο υγιούς χαρακτήρα.
Οι αρχές του Παγκράτιου ήταν οι εξής :

• Μην σκοτώσεις συνάνθρωπο σου ( ευγενές άθλημα )
• Να είσαι σεμνός και αγνός
• Να είσαι εγκρατής
• Να λες πάντα την αλήθεια
• Να σέβεσαι όλα τα δημιουργήματα
• Να είσαι δίκαιος προς όλους
• Να είσαι φιλόξενους προς τους ξένους

Ο αθλούμενος εκτός των παραπάνω , έπρεπε να απέχει από τα εξής :

• Εγωισμό
• Οργή
• Φιλαργυρία
• Ζηλοτυπία
• Φιλοδοξία

και να αναζητά :

• την Ευγένεια
• την Μετριοφροσύνη
• τον σεβασμό
• την τιμιότητα

μόνο με αυτό τον τρόπο θα μπορούσε να επιτύχει:

• την Αρμονία
• την Ισορροπία
• την Δικαιοσύνη
• την ισότητα
• το Μέτρο

Το Παγκράτιο ήταν ένα άθλημα του οποίου η σπουδή διαρκούσε όλη μέρα. Από το πρωί μέχρι την Δύση του ηλίου οι αθλητές χωρισμένοι σε ζευγάρια προσπαθούσαν ο ένας να υπερνικήσει τον άλλο κάτω από το άγρυπνο μάτι του ανθρώπου που τους προπονούσε.

Με τις εκστρατείες του Μεγ. Αλεξάνδρου το Παγκράτιο διαδόθηκε στην Ινδία. Πιστεύεται πως από εκεί έφτασε στις χώρες της Άπω Ανατολής και αποτέλεσε τον πρόγονο όλων των ανατολικών πολεμικών τεχνών.
Διάσημοι αρχαίοι παγκρατιαστές ήταν ο Θεαγένης ο Θάσιος, ο Λύγδαμης ο Συρακούσιος, ο Δωριεύς ο Ρόδιος, ο Σώστρατος ο Σικυώνιος και ο Πολυδάμας από τη Σκοτούσσα.
Σύγχρονη εποχή
Στη σύγχρονη εποχή το Παγκράτιο αναβίωσε μετά τον τελευταίο πόλεμο και ιδίως γύρω στο 1970, οπότε πρωτοστατούντος κυρίως του διάσημου δάσκαλου πολεμικών τεχνών, Σίμου Ζαχόπουλου από την Καβάλα (κατόχου διάκρισης 10ου βαθμού -»10th Degree»- ανάλογου με 10 dan, γίνονται οι πρώτες κινήσεις για την ίδρυση ομοσπονδίας Παγκρατίου, ενώ αργότερα αρχίζουν προσπάθειες ένταξής του στο πρόγραμμα των Ολυμπιακών αγώνων. Τελικά η Ελληνική Ομοσπονδία Παγκρατίου Αθλήματος (ΕΟΠΑ) ιδρύεται το 1996 από δύο παλαιούς μαθητές του Ζαχόπουλου, τον Π.Κουτρούμπα και τον Λ.Σαββίδη.
Για την συμπερίληψη στο Ολυμπιακό πρόγραμμα τέθηκε ως προϋπόθεση η διάδοση σε πλάτος του αθλήματος, ένας δρόμος που είναι ακόμα μακρύς, αφού η Παγκόσμια Ομοσπονδία αριθμεί μόλις 28 κράτη-μέλη. Στην Ελλάδα υπάρχουν το 2009 περίπου 2000 ενεργοί αθλητές οργανωμένοι σε 127 σωματεία.

Πηγές
Ινστιτούτο Μείζονος Ελληνισμού
Ιστορία Παγκρατίου από το thekaratevoice.com
Άρθρο για το Παγκράτιο από kathimerini.gr

Γιώργος Καρατζάς

Γ΄ Οχημάτων