Η Παγκόσμια Ημέρα Εκπαίδευσης έχει οριστεί να γιορτάζεται στις 24 Ιανουαρίου από την Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών. Με αφορμή αυτή την μέρα θα κάνουμε ένα ταξίδι στο παρελθόν της εκπαίδευσης.
Στην αρχαία Αθήνα η εκπαίδευση ήταν ιδιωτική και μη υποχρεωτική. Ο στόχος της ήταν να προετοιμάσει τους νέους, ανεξάρτητα κοινωνικής τάξης, για την διαγωγή τους στην πολιτική και κοινωνική ζωή της πόλης. Τα κορίτσια στην αρχαία Αθήνα περιοριζόταν στα οικιακά ενώ στην αρχαία Σπάρτη παρακολουθούσαν πλήρη κύκλο μαθημάτων.
Στο Βυζάντιο η εκπαίδευση ήταν ακόμα πιο σημαντική. Οι μορφές της βυζαντινής εκπαίδευσης ήταν: α) η κοσμική, β) η εκκλησιαστική και γ) η μοναστική. Η κοσμική και εκκλησιαστική εκπαίδευση ήταν οργανωμένες, ενώ η μοναστική εκπαίδευση παρεχόταν μέσα στα μοναστήρια και απευθυνόταν κυρίως σε όσους ήθελαν να ακολουθήσουν το μοναστικό βίο. Τα σχολεία ήταν ιδιωτικά ή εκκλησιαστικά για παιδιά ηλικίας 6-8 ετών. Δύο ήταν οι βαθμίδες εκπαίδευσης του Βυζαντίου : Η προπαιδεία, που αντιστοιχεί στο σημερινό δημοτικό και διαρκούσε 3 ως 4 χρόνια και η εγκύκλιος παιδεία, που αντιστοιχεί στο γυμνάσιο και το λύκειο, διαρκούσε 4 χρόνια και φοιτούσαν μαθητές από τα 12 ή 14 χρόνια τους. Όσοι τελείωναν και ένιωθαν ότι είχαν αρκετές δυνάμεις μπορούσαν να πάνε στην Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση για περισσότερες σπουδές.
Το 17ο αιώνα η Κωνσταντινούπολη, το εθνικό, θρησκευτικό και πνευματικό κέντρο του ελληνισμού, άρχισε να παρουσιάζει κάποια εξέλιξη στον τομέα της εκπαίδευσης, όπως αποδεικνύεται από την αρτιότερη οργάνωση και τη διεύρυνση του αντικειμένου διδασκαλίας της Μεγάλης του Γένους Σχολής. Στο 19ο αιώνα υπήρξε πρόοδος στην εκπαίδευση. Το σύστημα της υποχρεωτικής εκπαίδευσης εμφανίστηκε στα τέλη του 18ου αιώνα στην Πρωσία το 1763. Αλλά τα πανεπιστήμια ήταν ακόμα ιδιωτικά. Το πρώτο Ελληνικό σχολείο ιδρύθηκε στις 16 Μαρτίου 1822 στην Τριπολιτσά με δάσκαλο τον μοναχό ονόματι Νικήτα Νικητόπουλο.
Στη σημερινή εποχή η εκπαίδευση θεωρείται κάτι αυτονόητο για τις περισσότερες δυτικές χώρες. Παρόλα αυτά ο οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών για την εκπαίδευση, την επιστήμη και τον πολιτισμό (UNESCO) υπογραμμίζει ωστόσο ότι 251 εκατομμύρια παιδιά δεν πηγαίνουν σχολείο. Ένα τρίτο των παιδιών και των εφήβων στις φτωχές χώρες δεν έχουν πρόσβαση στο σχολείο, έναντι μόλις 3% στις πλουσιότερες χώρες. Ελπίζουμε ότι στο μέλλον ακόμα περισσότερα παιδιά θα μπορούν να πηγαίνουν σχολείο αναγνωρίζοντας ότι η εκπαίδευση είναι παράγοντας κοινωνικής ισότητας και κινητήρια δύναμη της ανάπτυξης.
Ελένη Κολλόση Γ1
