Καραγκιόζης
Μετά από εισήγηση του υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού της Τουρκίας στην UNESCO, το 2010 ο Καραγκιόζης (Karagöz) περιελήφθηκε στον αντιπροσωπευτικό κατάλογο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της Τουρκίας.[1][2][3] Παλιότερα, προ της εμφάνισης του κινηματογράφου και της τηλεόρασης, οι παραστάσεις του Καραγκιόζη και Χατζηαβάτη ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής τρόπος ψυχαγωγίας στην Τουρκία, ενώ σήμερα επιβιώνει κυρίως σε μορφή παραστάσεων συνήθως για παιδιά.[4] Παραστάσεις Καραγκιόζη γίνονται σήμερα και για ενήλικο κοινό.[5][6]
Διαφορετικοί θρύλοι έχουν διαμορφωθεί σχετικά με την καταγωγή του Καραγκιόζη. Παραδοσιακά πιστεύεται ότι δημιουργός του ήταν ο Σεΐχ Κιουστερί, που καταγόταν από την Προύσα και πέθανε εκεί το 1366[7]. Σύμφωνα με το θρύλο, ο Χατζηαβάτης και ο Καραγκιόζης συμμετείχαν στην κατασκευή ενός τζαμιού για τον σουλτάνο Ορχάν, ο πρώτος ως επιστάτης και ο δεύτερος ως εργάτης. Οι διάλογοι των δύο ανδρών ήταν τόσο διασκεδαστικοί ώστε οι υπόλοιποι εργάτες σταματούσαν την εργασία τους και τους παρακολουθούσαν. Όταν ο σουλτάνος πληροφορήθηκε την καθυστέρηση των εργασιών, διέταξε το θάνατο του Καραγκιόζη και του Χατζηαβάτη. Αργότερα μετάνιωσε για την πράξη του και ο Σεΐχ Κιουστερί δημιούργησε τις φιγούρες των δύο ηρώων με σκοπό να παρηγορήσει τον σουλτάνο[8]. Σήμερα στην Προύσα υπάρχει ένα μνημείο (τάφος) του Καραγκιόζη και του Χατζηαβάτη.
Η παλαιότερη μαρτυρία για παράσταση Καραγκιόζη στον ελλαδικό χώρο χρονολογείται το 1809 και την τοποθετεί στην περιοχή των Ιωαννίνων[9]. Αφορά παράσταση στην τουρκική γλώσσα, όπως περιγράφεται από τον ξένο περιηγητή Χόμπχαους, την οποία παρακολούθησε και ο λόρδος Βύρων. Οι πρώτοι Καραγκιοζοπαίχτες στα Ιωάννινα ήταν Αθίγγανοι και Εβραίοι. Το θεατρικό θέαμα διαδόθηκε και άρχισε έκτοτε να παίζεται στην ελληνική γλώσσα, διατηρώντας τα ίδια τεχνικά χαρακτηριστικά, διαμορφώνοντας όμως παράλληλα ξεχωριστό περιεχόμενο, αντλημένο από την ελληνική παράδοση[9]. Στην Ελλάδα ο Καραγκιόζης, ως λαϊκός ήρωας, εκπροσωπεί το φτωχό, εξαθλιωμένο, πονηρό Έλληνα, στο περιβάλλον τηςΤουρκοκρατίας.
Είναι καμπούρης και περιστοιχίζεται από την οικογένειά του, το φίλο του Χατζηαβάτη, το θείο του Μπάρμπα-Γιώργο και άλλους χαρακτήρες. Ζει σε παράγκα (Η παράγκα του Καραγκιόζη), είναι ξυπόλητος και μένει απέναντι από το σεράι (το παλάτι) του Βεζίρη.
Τα θέματα των έργων του Θεάτρου Σκιών είναι συνήθως σκωπτικά – σατιρικά, προκαλώντας γέλιο στους θεατές ενώ πολλές φορές αναφέρονται σε πραγματικά και σύγχρονα ζητήματα που ενδιαφέρουν τον κόσμο.
Παράσταση Καραγκιόζη αναφέρεται από τον διπλωμάτη Πουκεβίλ στο έργο του Voyage dans la Grèce που εκδόθηκε το 1820.
- Ο Χατζηαβάτης, δουλοπρεπής φίλος του Καραγκιόζη, συνήθως κάνει θελήματα του Πασά (π.χ. ως τελάλης)
- Το Κολλητήρι, ο Κοπρίτης και ο Μυριγκόγκος (ή Μπιριγκόγκος ή Μιρικόκος ή Πιτσικόκος ή ακόμα και Μπιτσικόκος), τα τρία παιδιά του Καραγκιόζη (ή και Κολλητήρια, όταν τα φωνάζει όλα μαζί). Ο Πιτσικόκος είναι το μικρότερο παιδί του Καραγκιόζη. Ο Κοπρίτης, το μεσαίο παιδί του Καραγκιόζη, είναι εύσωμος παρά την έλλειψη φαγητού. Ο Κολλητήρης είναι ο μεγαλύτερος γιος του Καραγκιόζη και η μικρογραφία του.
- Η Αγλαΐα, η γυναίκα του Καραγκιόζη. Συνήθως δεν εμφανίζεται στην σκηνή, αλλά η χαρακτηριστικά γκρινιάρα της φωνή ακούγεται μέσα από το σπίτι του Καραγκιόζη. Είναι πάντα υπομονετική με τα καμώματα του Καραγκιόζη και πάντα έγκυος.
- Ο Μπάρμπα-Γιώργος, μεγαλόσωμος φουστανελοφόρος (με την ανάλογη προφορά) που φορά φουστανέλα, δυνατός και γενικά αγριάνθρωπος, συνήθως δέρνει το Βεληγκέκα για να προστατεύσει τον ανιψιό του, τον Καραγκιόζη
- Ο Σταύρακας (Σταύρος), μάγκας, κουτσαβάκης.
- Ο Σιορ Διονύσιος ή Νιόνιος, Ζακυνθινός με Ιταλική παιδεία, ο οποίος φέρει έντονη επτανησιακή προφορά. Εμφανίζεται πάντοτε τραγουδώντας παραδοσιακά τραγούδια. Είναι πάντοτε ενημερωμένος για τα δρώμενα, ευγενής και χαριτωμένος
- Ο Μορφονιός, «μαμάκας», με τεράστια μύτη, ο οποίος πιστεύει ότι είναι ωραίος.
- Ο Εβραίος, του οποίου το αληθινό όνομα είναι Σολομών ή Σολομός, όπως τον αποκαλεί ο Καραγκιόζης. Είναι ο έμπορος της πόλης, και πιο συγκεκριμένα της Θεσσαλονίκης. Είναι πλούσιος, τσιγκούνης, πονηρός, αλλά και δειλός.
- Ο Βεληγκέκας, φύλακας στο σεράι, συνήθως χτυπάει τον Καραγκιόζη κάθε φορά που θέλει να μπει μέσα
- Ο Βεζίρης, ο Πασάς του Σαραγιού
- Η κόρη του Βεζίρη, αντικείμενο πόθου του Καραγκιόζη.
- Γλέντι στο Σαράϊ
- Δάνεισε μου τη γυναίκα σου
- Δύο καλοί γείτονες
- Ειρήνη του Αριστοφάνη
- Εκατό ξυλιές
- Επτά γαμπροί και μια νύφη
- Επτά γαμπροί στο κιούπι
- Η θεία από την Αίγυπτο
- Η θεία του Καρόλου
- Η κολοκυθιά
- Η μεταμόρφωση του Καραγκιόζη
- Η ορφανή της Χίου
- Η πεντάμορφη
- Η τύχη του Καραγκιόζη
- Θησέας και Μινώταυρος
- Καλώς το αφεντικό απ” όξω
- Καραγκιόζης ο πονηρός
- Λίρες στο δρόμο
- Μάθημα ιστορίας
- Ο τρομερός κουρσάρος
- Ο Γέρων Χατζής
- Ο Διονύσιος στο αυτόφορο
- Ο Καπετάν Καραφωτίας
- Ο Καπετάν Στράτος
- Ο Καραγκιόζης αρματωλός
- Ο Καραγκιόζης ανθοπώλης
- Ο Καραγκιόζης αστροναύτης
- Ο Καραγκιόζης αστυνομικός
- Ο Καραγκιόζης βαρκάρης
- Ο Καραγκιόζης γαμπρός
- Ο Καραγκιόζης γιατρός
- Ο Καραγκιόζης γιαουρτάς
- Ο Καραγκιόζης γιατρός με το ζόρι
- Ο Καραγκιόζης γιατρός της γειτονιάς
- Ο Καραγκιόζης γραμματικός
- Ο Καραγκιόζης δασοφύλακας
- Ο Καραγκιόζης δάσκαλος
- Ο Καραγκιόζης δικηγόρος
- Ο Καραγκιόζης διπλός πράκτωρ
- Ο Καραγκιόζης εκατομμυριούχος
- Ο Καραγκιόζης επιστήμονας
- Ο Καραγκιόζης ζητιάνος
- Ο Καραγκιόζης θυρωρός
- Ο Καραγκιόζης και ο αόρατος καπετάνιος
- Ο Καραγκιόζης και η χρυσή κότα
- Ο Καραγκιόζης και η κουβέρτα
- Ο Καραγκιόζης και η μαριονέτα
- Ο Καραγκιόζης και ο θησαυρός
- Ο Καραγκιόζης και ο καπετάν Κωνσταντής
- Ο Καραγκιόζης και ο λυκάνθρωπος
- Ο Καραγκιόζης και ο ταχυδακτυλουργός
- Ο Καραγκιόζης και οι αρχαιοκάπηλοι
- Ο Καραγκιόζης και οι δεινόσαυροι
- Ο Καραγκιόζης και οι θεωρίες της βαρύτητας
- Ο Καραγκιόζης και το ΔΝΤ
- Ο Καραγκιόζης και το μπαούλο
- Ο Καραγκιόζης και το φάντασμα
- Ο Καραγκιόζης και το τέρας της ρύπανσης
- Ο Καραγκιόζης και το χρυσό μήλο
- Ο Καραγκιόζης καφετζής
- Ο Καραγκιόζης λοχαγός
- Ο Καραγκιόζης μάγειρας
- Ο Καραγκιόζης μαέστρος
- Ο Καραγκιόζης μετανάστης στην Αμερική
- Ο Καραγκιόζης ξεναγός
- Ο Καραγκιόζης ξενοδόχος
- Ο Καραγκιόζης ξιφομάχος
- Ο Καραγκιόζης οδοντογιατρός
- Ο Καραγκιόζης προφήτης
- Ο Καραγκιόζης πρωθυπουργός
- Ο Καραγκιόζης στα Καλάβρυτα
- Ο Καραγκιόζης στα καλλιστεία
- Ο Καραγκιόζης στη ζούγκλα
- Ο Καραγκιόζης στο Βυζάντιο
- Ο Καραγκιόζης στο καρναβάλι
- Ο Καραγκιόζης στο πανηγύρι
- Ο Καραγκιόζης στο συνέδριο των φυσικών
- Ο Καραγκιόζης στο τρελοκομείο
- Ο Καραγκιόζης στρατιώτης
- Ο Καραγκιόζης τραγουδιστής
- Ο Καραγκιόζης τυφλός
- Ο Καραγκιόζης υπερχρεωμένος
- Ο Καραγκιόζης υπηρέτης
- Ο Καραγκιόζης υπουργός
- Ο Καραγκιόζης φούρναρης
- Ο Καραγκιόζης χρυσοχόος
- Ο Καραγκιόζης ψαράς
- Ο Μέγας Αλέξανδρος και τα αινίγματα της Βεζυροπούλας
- Ο Μέγας Αλέξανδρος και το καταραμένο φίδι
- Ο Χριστιανομάχος
- Ο ήρωας Αθανάσιος Διάκος
- Ο απαγχονισμός του Πατριάρχη
- Ο βασιλιάς των βουνών
- Ο γάμος του Καραγκιόζη
- Ο γάμος του Μπάρμπα-Γιώργου
- Ο γαμπρός του κουτιού
- Ο γερο Γκόρσας
- Ο γιατρός της γειτονιάς
- Ο ερωτευμένος πειρατής
- Ο θείος από την Αμερική
- Ο θρίαμβος του Καραγκιόζη
- Ο ιππότης και η αρχόντισσα
- Ο ιπτάμενος γορίλλας
- Ο ιπτάμενος καρχαρίας
- Ο καινούργιος μπερντές
- Ο καπετάν Αετός
- Ο καπετάν Γκρης
- Ο καπετάν Κίσσας
- Ο Καραγκιόζης και το σορολόπ
- Ο καταραμένος πατριός
- Ο κρυμμένος θησαυρός
- Ο λήσταρχος Ντελής
- Ο λήσταρχος Σουλεϊμάν
- Ο λήσταρχος πασαδόρος
- Ο ληστής του βάλτου και ο γερό Γκόρσας
- Ο μεσίτης
- Ο μπάρμπα-Γιώργος λόρδος
- Ο μπάρμπα-Γιώργος γαμπρός
- Ο ξενοδόχος
- Ο πύργος των φαντασμάτων
- Ο στοιχειωμένος δράκος
- Ο τρομερός γίγαντας
- Ο τρομερός κουρσάρος
- Οι Γερμανοί ξανάρχονται
- Οι αντάρτες της Μακεδονίας
- Οι αρραβώνες της Βεζυροπούλας
- Οι αρραβώνες του Καραγκιόζη
- Οι γαμπροί της Βεζυροπούλας στο Facebook
- Οι δύο γάμοι
- Οι δύο νυχτοκλέφτες
- Οι λήσταρχοι Χατζηλιάδες
- Οι τρεις γραμματικοί
- Οι τρεις τραγουδιστές
- Οι φόροι του πασά
- Στρατηγός Βελισάριος
- Τα 100 εντάλματα
- Τα 82 εντάλματα του Καραγκιόζη
- Τα Σαρακοστιανά
- Τα αινίγματα
- Τα αρραβωνιάσματα του Καραγκιόζη
- Τα εντάλματα του Καραγκιόζη
- Τα κουκιά
- Τα πετρέλαια
- Της τύχης τα γραμμένα
- Το αφεντικό
- Το κανάρι μπαμ και κάτω
- Το καράβι
- Το κιούπι
- Το λυχνάρι του Αλαντίν
- Το ναυάγιο του Μπάρμπα-Γιώργου
- Το νησί των Κατεργαραίων
- Το πήδημα του θανάτου
- Το πιθάρι
- Το προξενιό της Αντιγόνης
- Το στοιχειωμένο δέντρο
- Το στοιχειωμένο ξενοδοχείο
- Το φάντασμα του σαραγιού
- Το φονικό εργαλείο
- Το φρούριο των δαιμόνων
- Το χάνι του Μπάρμπα-Γιώργου
- Το χνέρι
- Το ψέμα
- Του παπά μας το βραχιόλι
Οι παραστάσεις του[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
ΠΗΓΗ: http://el.wikipedia.org/wiki/Καραγκιόζης
Σπύρος Πλιάκας
Σχολιάστε
Για να σχολιάσετε πρέπει να συνδεθείτε.
