Στις διακοπές των Χριστουγέννων η τάξη μας ανέλαβε να πάρει συνεντεύξεις από τους παππούδες και τις γιαγιάδες προκειμένου να αντλήσει πληροφορίες και δεδομένα για τα παιδικά και σχολικά χρόνια των ανθρώπων που γεννήθηκαν στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα.
Την απόφαση αυτή την πήραμε, όταν στο μάθημα της ιστορίας η δασκάλα μας μίλησε για τη σημασία της προφορικής ιστορίας. Η προφορική ιστορία αποτελεί έναν σχετικά νέο κλάδο της ιστορίας η οποία έχει αποκτήσει μεγάλη σημασία για την ιστορική επιστήμη τις τελευταίες 3 δεκαετίες.
Η προφορική ιστορία είναι η συστηματική καταγραφή και μελέτη προφορικών μαρτυριών, βοηθώντας στην κατανόηση του παρελθόντος μέσα από τις αφηγήσεις των ανθρώπων. Συμπληρώνει τα ιστορικά αρχεία, δίνει φωνή σε κοινωνικές ομάδες που
μπορεί να έχουν παραμεληθεί και κάνει την ιστορία πιο ζωντανή και ανθρώπινη.
Η προφορική μαρτυρία είναι η προσωπική αφήγηση ενός ατόμου για γεγονότα που έζησε ή γνώρισε. Είναι σημαντική γιατί διατηρεί αναμνήσεις, εμπειρίες και συναισθήματα που συχνά δεν καταγράφονται σε γραπτές πηγές.
Έτσι, την τελευταία εβδομάδα πριν τις διακοπές των Χριστουγέννων, η τάξη μας – σε συνέλευση που πραγματοποίησε – συζήτησε τι θα ήθελε να ρωτήσει τους παππούδες και τις γιαγιάδες μας και δημιουργήσαμε ένα κοινό ερωτηματολόγιο με μια σειρά ερωτήσεων. Στο ερωτηματολόγιο αυτό καταγράψαμε την ημερομηνία γέννησης του κάθε αφηγητή, την περιοχή που γεννήθηκε και μεγάλωσε καθώς και βασικές πληροφορίες για την οικογένειά τους. Οι περισσότεροι αφηγητές μας γεννήθηκαν μεταξύ των δεκαετιών 1930- 1960 και προέρχονται οι περισσότεροι από τη Χίο, αλλά και την Ηπειρωτική Ελλάδα αλλά και την Αλβανία.
Στη συνέχεια, τους ρωτήσαμε για τα παιδικά και σχολικά τους χρόνια. Όλοι και όλες μας μίλησαν με αγάπη για την γειτονιά και το σχολείο τους. Από όλες τις μαρτυρίες επιβεβαιώνεται πως το δημοτικό ήταν εξατάξιο και στη συνέχεια τα αγόρια συνέχιζαν στο εξατάξιο γυμνάσιο, ή σε επαγγελματικές σχολές. Τα κορίτσια αντίθετα, συνέχιζαν σε σχολές οικο
κυρικής ή παρακολουθήσαν μαθήματα μοδιστρικής. Όπως μας ανέφεραν αρκετές αφηγήτριες, αυτό τους στεναχωρούσε γιατί ήθελαν να σπουδάσουν, κάτι όμως που για τα δεδομένα της εποχής ήταν εξαιρετικά δύσκολο.
Τα μαθήματα που διδάσκονταν όλοι και όλες ήταν αρκετά κοντά σε όσα μαθαίνουμε και εμείς σήμερα στο σχολείο, με τη διαφορά πως δεν υπήρχαν τα χρόνια εκείνα μαθήματα ξένων γλωσσών και υπολογιστών. Επίσης, τα παιδιά την εποχή εκείνη στα σχολεία φορούσαν ποδιά.
Στη γειτονιά σχεδόν όλοι και όλες μας ανέφεραν πως έπαιζαν καθημερινά και συχνά ξυπόλητοι. Τα παπούτσια και τα καλά ρούχα, ειδικά για όσους γεννήθηκαν τη δεκαετία του 1930και του 1940 ήταν πολυτέλεια. Όλοι και όλες όμως θυμούνται καθαρά την ζωή τους στην γειτονιά και τα παιχνίδια που παίζανε όταν ήταν παιδιά. Ενδεικτικά μας ανέφεραν τα φυσιά, ο Λέκος, κρυφτό, μπάλα, κουτσό και μήλα.
Αρκετοί αφηγητές μας ανέφεραν, πως όταν δεν πήγαιναν σχολείο, βοηθούσαν τους γονείς το
υς στα χωράφια και στα ζώα και μετέφεραν νερό με τα γαϊδουράκια. Καμιά οικογένεια δεν είχε αυτοκίνητο όσο οι αφηγητές μας ήταν παιδιά. Όλοι και όλες μας ανέφεραν πως μετακινούνταν παντού με τα πόδια ή με τα γαϊδουράκ
ια. Φυσικά διακοπές και ταξίδια μακρινά ήταν άγνωστες καταστάσεις για τους περισσότερους. Οι περισσότεροι αφηγητές μας ταξίδεψαν μακριά όταν ποια είχαν μεγαλώσει και μπάρκαραν σε καράβια ή οι γυναίκες, ως γυναίκες ναυτικών που ταξίδευαν μαζί με τον άντρα τους για ένα διάστημα.
Αρκετοί από τους παππούδες μας και τις γιαγιάδες μας ζήσανε και μεγάλα ιστορικά γεγονότα, όπως η Κατοχή και η Πείνα, τον Εμφύλιο, την Χούντα των Συνταγματαρχών και την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Όλοι οι αφηγητές και οι αφηγήτριές μας, αναφέρονται στην περίοδο των παιδικών τους χρόνων, ως εποχές δύσκολες, όπου η κάθε μέρα ήταν πρόκληση και η μάχη για την επιβίωση καθημερινή, αλλά θυμούνται και αυτά τα χρόνια με πολύ αγάπη ταυτόχρονα και νοσταλγία, ως χρόνια ξέγνοιαστα και γεμάτη με τα όνειρα της παιδικότητας.
Οι συνεντεύξεις αυτές με τους παππούδες και τις γιαγιάδες μας ήταν πολύ ενδιαφέρουσες και συγκινητικές. Τις παρουσιάσαμε στην τάξη μετά τα Χριστούγεννα, μαζί με φωτογραφίες που μας δώσανε οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας. Μέσα από τις μαρτυρίες τους καταφέραμε να βιώσουμε με απλό τρόπο το πνεύμα των αρχών του 20 ου αιώνα και τον τρόπο με τον οποίο ζήσανε οι άνθρωποι σε μια άλλη εποχή. Στην ουσία δηλαδή μάθαμε ιστορία χωρίς όμως να μάθουμε ιστορία και ήρθαμε κοντά στην ιστορία των προγόνων μας και συνεπώς της οικογένειάς μας αλλά και του τόπου μας.
