Των Κατερίνας Μαλισόβα και Μαρίας Μαργαριτοπούλου
Ο όρος μέσα κοινωνικής δικτύωσης (ή αλλιώς social media) αναφέρεται στα μέσα επικοινωνίας αλλά και αλληλεπίδρασης ομάδων ανθρώπων μέσω διαδικτυακών κοινοτήτων. Μερικά από αυτά είναι: το Facebook, to X (πρώην Twitter), το Τικ Τοκ κ.α.
Τα Μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν την κοινωνική διάδραση μεταξύ ανθρώπων που δημιουργούν, μοιράζονται ή ανταλλάσσουν πληροφορίες και ιδέες μέσα σε εικονικές κοινότητες και δίκτυα. Τα κοινωνικά δίκτυα σήμερα θεωρείται ότι αποτελούν κυρίαρχο κομμάτι της καθημερινότητας των σύγχρονων ανθρώπων.
Τα διαδικτυακά κοινωνικά δίκτυα διακρίνονται από τις άλλες διαδικτυακές υπηρεσίες για:
● Τα εξελιγμένα εργαλεία που επιτρέπουν στους χρήστες να διαμοιράζονται ψηφιακά αρχεία (π.χ. κείμενο, εικόνες και άλλα)
● τα εξελιγμένα εργαλεία για την επικοινωνία και την κοινωνικοποίηση των χρηστών (Cachia, Compañó & Costa, 2007).
Οι δύο όψεις των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Είναι αλήθεια ότι τα social media έχουν φέρει πολλές θετικές αλλαγές στην καθημερινότητά μας. Μερικά από τα πιο σημαντικά οφέλη τους είναι:
1. Επικοινωνία & Σύνδεση με Άλλους
Διευκολύνουν την επικοινωνία με φίλους, οικογένεια και γνωστούς, ακόμα και σε μεγάλες αποστάσεις.
Επιτρέπουν τη δημιουργία και διατήρηση σχέσεων που αλλιώς θα χάνονταν.
2. Ενημέρωση & Διάδοση Πληροφοριών
Προσφέρουν άμεση πρόσβαση σε ειδήσεις και γεγονότα από όλο τον κόσμο.
Βοηθούν στην ευαισθητοποίηση για κοινωνικά και περιβαλλοντικά ζητήματα.
3. Επαγγελματικές & Εκπαιδευτικές Ευκαιρίες
Επιτρέπουν τη δικτύωση (networking) και την επαγγελματική ανάπτυξη.
Παρέχουν πλατφόρμες για online εκπαίδευση, σεμινάρια και ανταλλαγή γνώσεων.
4. Ελευθερία Έκφρασης & Δημιουργικότητα
Δίνουν τη δυνατότητα σε άτομα να εκφράσουν τις απόψεις τους και να προβάλλουν το έργο τους.
Προωθούν τη δημιουργικότητα μέσα από τέχνες, μουσική, βίντεο και άλλες μορφές περιεχομένου.
5. Επιχειρηματικότητα & Μάρκετινγκ
Οι επιχειρήσεις μπορούν να προωθήσουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους με χαμηλό κόστος
Βοηθούν τους μικρούς επιχειρηματίες να προσεγγίσουν παγκόσμιο κοινό.
6. Ψυχαγωγία & Κοινότητες
Παρέχουν πρόσβαση σε ατελείωτο περιεχόμενο (βίντεο, μουσική, άρθρα, memes).
Διευκολύνουν τη δημιουργία και συμμετοχή σε κοινότητες με κοινά ενδιαφέροντα.
Υπάρχει όμως και ή άλλη όψη……
Τα social media έχουν φέρει επανάσταση στην επικοινωνία, αλλά συνοδεύονται και από αρκετά αρνητικά όπως:
1. Εθισμός & Σπατάλη Χρόνου
Η συνεχής χρήση μπορεί να οδηγήσει σε εθισμό, μειώνοντας την παραγωγικότητα και την πραγματική κοινωνική αλληλεπίδραση.
2. Ψυχική Υγεία
Συνδέονται με αυξημένα επίπεδα άγχους, κατάθλιψης και χαμηλής αυτοεκτίμησης, ειδικά λόγω της τάσης σύγκρισης με τις «τέλειες» ζωές που προβάλλονται.
3. Παραπληροφόρηση & Fake News
Διευκολύνουν τη διάδοση ψευδών ειδήσεων, επηρεάζοντας την κοινή γνώμη και τη λήψη αποφάσεων.
4. Επιπτώσεις στην Ιδιωτικότητα
Συλλογή προσωπικών δεδομένων από εταιρείες, κίνδυνοι παραβίασης προσωπικών πληροφοριών και διαδικτυακή παρακολούθηση.
5. Cyberbullying & Τοξικό Περιβάλλον
Η ανωνυμία ενθαρρύνει τον διαδικτυακό εκφοβισμό, τη ρητορική μίσους και την τοξικότητα στις συζητήσεις.
6. Επηρεασμός Απόψεων & Προπαγάνδα
Οι αλγόριθμοι προωθούν συγκεκριμένο περιεχόμενο, δημιουργώντας «φούσκες πληροφόρησης» που περιορίζουν την κριτική σκέψη.
7. Αποξένωση & Μείωση Κοινωνικών Δεξιοτήτων
Η υπερβολική ενασχόληση μπορεί να μειώσει τις πραγματικές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και να ενισχύσει την απομόνωση.
8. Καταναλωτισμός & Επιρροή
Οι influencers και οι διαφημίσεις προωθούν συχνά έναν υλιστικό τρόπο ζωής, ενισχύοντας την καταναλωτική κουλτούρα.
Συμπέρασμα
Παρότι τα social media έχουν και θετικά στοιχεία, είναι σημαντικό να χρησιμοποιούνται με μέτρο και κριτική σκέψη.
