της Αναστασίας Θεοδωρογιάννη
Η ενδοσχολική βία είναι ένα φαινόμενο το οποίο τα τελευταία χρόνια έχει αυξητικές τάσεις στην Ελλάδα. Οι τηλεφωνικές κλήσεις που δέχεται η Συμβουλευτική Γραμμή 115 25 της Ένωσης «Μαζί για το Παιδί» για το συγκεκριμένο θέμα είναι δεκάδες. Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες η Ελλάδα έχει σκαρφαλώσει στην 4η θέση μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών στον σχολικό εκφοβισμό, γεγονός που σημαίνει πως ένας στους τρεις μαθητές έχει πέσει θύμα bullying. Πρόκειται για τρομακτικά δεδομένα που απαιτούν άμεση προσοχή αλλά και ευαισθητοποίηση για την αναγνώριση και αντιμετώπιση αυτού του κοινωνικού προβλήματος.
- Τι είναι ο σχολικός εκφοβισμός;
Ο σχολικός εκφοβισμός είναι ένα πολυδιάστατο φαινόμενο με δυσμενείς επιπτώσεις, κυρίως, στην ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού. Δεν είναι απλά μία διένεξη μεταξύ δύο συμμαθητών, αλλά αφορά στην επαναλαμβανόμενη βία ή επιθετική συμπεριφορά ενός ατόμου σε ένα άλλο. Ο πρώτος όρος που χρησιμοποιήθηκε για να αποδώσει το φαινόμενο είναι η αγγλική λέξη «bullying», η οποία μεταφράζεται στην καθομιλουμένη ως «νταηλίκι» ή «παλικαρισμός». Οι μορφές που μπορεί να πάρει το φαινόμενο είναι οι εξής:
- Λεκτική: Χρήση αρνητικών/υβριστικών σχολίων και φράσεων, πειράγματα κατ’ επανάληψη, κοροϊδία, εκφοβισμός, απειλές κ.ά. με στόχο την πρόκληση ψυχολογικής βλάβης.
- Σωματική: Σκόπιμα σπρωξίματα, χτυπήματα, κλοτσιές κ.ά. που οδηγούν σε τραυματισμούς.
- Ηλεκτρονική: Υλικό υβριστικού ή ταπεινωτικού περιεχομένου, φωτογραφίες παραποιημένες ή μη που διαμοιράζεται στο διαδίκτυο και εκτίθεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η διάδοση φημών και η αποστολή ανήθικων μηνυμάτων μέσω διαδικτύου, ο αποκλεισμός χρηστών από εφαρμογές κ.ά.
- Κοινωνική: Η απομόνωση και ο αποκλεισμός ατόμου από ομάδες, δράσεις, η διάδοση ενοχλητικών φημών και σχολίων που αφορούν στην καταγωγή, στον σεξουαλικό προσανατολισμό κ.ά.
- Σεξουαλική: Υβριστικά σχόλια και χρήση σεξουαλικών λέξεων, ανεπιθύμητο άγγιγμα, διάδοση φημών για σεξουαλικές προτιμήσεις, σεξουαλικές επιθέσεις ή ακόμη και βιασμός.
- Ποια παιδιά πέφτουν συνήθως θύματα εκφοβισμού;
Από έρευνες προκύπτει πως θύματα σχολικού εκφοβισμού πέφτουν συνήθως παιδιά που διαφέρουν ως προς την εμφάνιση ή ως προς τη συμπεριφορά (σύμφωνα με τα πρότυπα που υιοθετούν οι μαθητές). Σε αυτή την περίπτωση, στοχοποιούνται παιδιά μοναχικά, με κλειστό χαρακτήρα, ευαίσθητα, κοινωνικά αποστασιοποιημένα, με διαφορετική θρησκεία, εθνικότητα ή με κάποια αναπηρία ή παχύσαρκα.
- Λόγοι που το παιδί δεν αποκαλύπτει ότι έχει πέσει θύμα εκφοβισμού
Τα περισσότερα παιδιά που έχουν υποστεί bullying, δύσκολα το ομολογούν καθώς ντρέπονται ή φοβούνται, δεν θέλουν να καταστρέψουν την εικόνα που έχουν σχηματίσει οι άλλοι γι’ αυτούς, αλλά και σε κάποιες περιπτώσεις επειδή νομίζουν πως θα απογοητεύσουν τους δικούς τους. Ωστόσο, υπάρχουν κάποια σημάδια που μαρτυρούν ότι το παιδί μπορεί να έχει πέσει θύμα σχολικού εκφοβισμού.
- Πώς θα καταλάβω αν το παιδί έχει πέσει θύμα εκφοβισμού;
Πολλές φορές τα θύματα, δυστυχώς, δεν είναι σε θέση να αμυνθούν στην εκφοβιστική συμπεριφορά, οπότε συνήθως κλείνονται στον εαυτό τους, κλαίνε, ενώ σε κάποιες πιο σπάνιες περιπτώσεις θυμώνουν και αποκτούν προκλητική συμπεριφορά. Σε κάποιες περιπτώσεις αρνούνται να πάνε στο σχολείο, παρουσιάζουν πτώση στις σχολικές επιδόσεις τους, αλλαγές στις διατροφικές συνήθειές τους, έχουν σημάδια τραυματισμού στο σώμα τους.
