ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΡΟΚΑ
Ταξιδεύοντας πίσω στον χρόνο , που οι φωτογραφίες ήταν ακόμα ασπρόμαυρες και οι ζωές των ανθρώπων πιο λιτές τα έθιμα των ημερών στα Ιωάννινα ήταν πολύ διαφορετικά απ’ ό,τι στη σημερινή εποχή. Μερικοί άνθρωποι δεν τα γνωρίζουν καν, άλλoι όμως τα θυμούνται γιατί είναι βαθιά χαραγμένα στο μυαλό και στην ψυχή τους . Στις εξώπορτες κρεμούσαν πλεξούδες με σκόρδα για την κακογλωσσιά και στεφάνι διακοσμημένο από έλατο για την τύχη του σπιτιού τους.
Έρχονται Χριστούγεννα. Όλα τα σπίτια κάθε τέτοια εποχή έπρεπε να είναι ασβεστωμένα . Γλυκά … γλυκά … τι γεύσεις … τι μυρωδιές … τι μελομακάρονα … τι κουραμπιέδες … τι γλυκά του κουταλιού! Όλα τα είχαν στο τραπέζι τους. Αυτό όμως που ξεχώριζε ήταν οι τηγανίτες . Έφτιαχναν έναν χύλο από αλεύρι , νερό και αλάτι ,τις έψηναν σε μαυρόπλακες ζεστές και τις στόλιζαν με μέλι και καρύδια . Έπειτα οι νοικοκυρές καταπιάνονταν με το Χριστόψωμο . Από την παραμονή των Χριστούγεννων το προετοίμαζαν . Χάραζαν επάνω του τον σταυρό , το έψηναν και το αφιέρωναν στον Χριστό για την υγεία του σπιτιού τους.
Μμμμ…αυτό όμως που διεφέρει και δεν θύμιζε τίποτα με την σημερίνη μας εποχή ήταν η βασιλόπιτα . Ήταν μια συνταγή με ιστορία . Ήταν η λεγόμενη Ηπειρώτικη κρεατόπιτα ή αλλιώς γνωστή ως Γιαννιώτικη Βασιλόπιτα. Συμβόλιζε την αφθονία και την καλοτυχία για το νέο έτος . Δεν θυμάμαι καμιά άλλη βασιλόπιτα να μοιάζει σαν αυτή . Πάντα οι παλιοί κάτοικοι των Ιωαννίνων την έφτιαχναν στο πιο μεγάλο χάλκινο ταψί και την πήγαιναν στον φούρνο της γειτονιάς για να ψηθεί . Έβαζαν σε μια κατσαρόλα χάλκινη το κοτόπουλο , το χοιρινό κρέας , το κρεμμύδι , το πράσο ,το καρότο , ένα δαφνόφυλλο , πιπέρι , και αλάτι . Έριχναν νερό και το έβραζαν για 50 λεπτά . Ώσπου να βράσει το κρέας άνοιγαν το φύλλο . Εκείνη την εποχή το έτοιμο φύλλο το θεωρούσαν χαρτί . Εν συνεχεία σ’ένα βαθύ τηγάνι έβαζαν το βούτυρο, το ψιλοκομμένο κρεμμύδι , το ψιλοκομμένο κρέας και αφού ρόδιζαν έριχναν τον τραχανά ή το ρύζι . Στο τέλος πρόσθεταν φέτα τριμμένη. Αφού ήταν όλα έτοιμα την πήγαιναν για ψήσιμο στον ξυλόφουρνο, ενώ πρώτα είχαν βάλει το φλουρί μέσα στην ζύμη.
Τέλος ένα ακόμη έθιμο που υπήρχε στην Ήπειρο ήταν οι δοξασίες για τους καλικάντζαρους. Εμφανίζονταν από τα Χριστούγεννα και έφευγαν τα Θεοφάνια με τον Αγιασμό των υδάτων . Οι καλικάντζαροι εμφανίζονταν στις γιορτές και συμβόλιζαν το σκοτάδι προσπαθώντας να κόψουν το δέντρο που βάσταγε τη γη. Εκείνα τα χρόνια οι άνθρωποι άναβαν συνεχώς το τζάκι πιστεύοντας ότι η φωτιά έδιωχνε τους καλικάντζαρους . Ράντιζαν περιμετρικά τα σπίτια τους με την στάχτη του τζακιού. Όμως ξημερώματα παραμονής Θεοφανίων και ανήμερα της εορτής ράντιζαν με αγιασμό έτσι ώστε τα δαιμόνια να τραπούν σε φυγή .
Ελπίζω να σας μετέφερα μέσα από αυτές τις λίγες γραμμές σε μια άλλη εποχή . Την εποχή της ανεμελιάς , της ξεγνοιασιάς και του παιχνιδιού . Εύχομαι να μείνει κάτι ζωντανό από τις παραδόσεις του τότε στις παραδόσεις του τώρα .
ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΚΑΙ ΚΑΛΗ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ
