Μανιτάρη Σοφία – Β2

Διευρύνουμε το θέμα της πάλης του ανθρώπου με στοιχεία υπερφυσικά στην  προσπάθειά του να δαμάσει τον κόσμο που τον περιβάλλει, ξεκινώντας από τέτοιου είδους αναφορές στη Λογοτεχνία.

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

Η πάλη του ανθρώπου με τη φύση προκειμένου να δαμάσει τον κόσμο στον οποίο ζει, είναι από την αρχαιότητα ακόμη, εμφανής μεταξύ άλλων σε πολλά λογοτεχνικά κείμενα, ποιήματα και γενικά σε πολλές δημιουργίες καλλιτεχνών, συγγραφέων, ποιητών μέχρι και σε επιτεύγματα της σύγχρονης εποχής και επιστήμης. 

Κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα μέσα από τη λογοτεχνία, στα οποία γίνεται εμφανής αυτή η πάλη του ανθρώπου με τα υπερφυσικά στοιχεία, θα γνωρίσουμε παρακάτω : 

• Η φύση άλλοτε είναι μάνα για τον άνθρωπο (θετική σχέση), και άλλοτε ανθρωποφάγος (αρνητική σχέση). Στο ποίημα «Κρητικός» του Διονυσίου Σολωμού, το όραμα της ομορφιάς της Φεγγαροντυμένης, η οποία παρουσιάζει υπερφυσικές ιδιότητες, μαγνητίζει τον ήρωα και παραλύει τον αγώνα του. Ακολουθεί ισχυρότερη σύγκρουση ανάμεσα στον ήρωα και στη φύση που απεικονίζεται  με την πάλη του ήρωα  με τα στοιχεία της φύσης (φουρτούνα)· και πιο πίσω με τους αγώνες του στην Κρήτη, ενάντια στους Τούρκους.

• Σοφοκλής «Αντιγόνη» : Προβάλλεται και εξυμνείται η τόλμη, εφευρετικότητα και η δύναμη του ανθρώπου. Γιατί χάρη σε αυτές τις ιδιότητές του έφτασε από την πρωτόγονη κατάσταση στο φως του πολιτισμού. Ο χορός στην Αντιγόνη του Σοφοκλή εξυμνεί την πάλη του ανθρώπου με τη φύση, την επικράτηση και την κυριαρχία του.

• Η σύνθεση του «Πόρφυρα» συνδέεται, όπως άλλωστε τα περισσότερα ποιήματα του Διονυσίου Σολωμού, με ένα πραγματικό γεγονός, τη θανατηφόρα επίθεση από καρχαρία που δέχθηκε ένας άγγλος στρατιώτης, ο δεκαεννιάχρονος Ουίλιαμ Μιλς στην Κέρκυρα. Η επεξεργασία του ποιήματος, που κράτησε σχεδόν δύο χρόνια, έως το 1849, δεν κατέληξε σε ένα οριστικό κείμενο. Ωστόσο, το ποίημα, χωρισμένο σε άνισα επεξεργασμένες ενότητες, δεν παρουσιάζει ανυπέρβλητες δυσκολίες στην ανάγνωση, ενώ αρκετές δυσκολίες παρουσιάζει η ερμηνεία του. Μέσω της πάλης του άγγλου στρατιώτη, με την «άλογη τερατώδη δύναμη» του καρχαρία, το ποίημα σχολιάζει τη σχέση του ανθρώπου και της φύσης, περιγράφει τον αγώνα του Καλού και του Κακού και προβάλει την ηθική και πνευματική νίκη του Καλού.

• Το μοιρολόγι σε τελική σημασιολογική ανάλυση, αποτελεί ως έμπρακτη έκφραση πλέον, το  τραγούδι του πόνου και της μομφής κατά της ανθρώπινης μοίρας, εναντίον της ίδιας της φύσης του ανθρώπου, εναντίον της φύσης, εναντίον του Χάρου.

• Ακριτικά τραγούδια ονομάζονται τα δημοτικά τραγούδια που αναφέρονται στα κατορθώματα των Ακριτών, των φρουρών των ανατολικών συνόρων της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Τα ακριτικά τραγούδια είναι τα παλαιότερα ελληνικά δημοτικά τραγούδια που σώζονται και συγγενεύουν με το έμμετρο αφήγημα του 12ου αι., το γνωστό ως «Έπος του Διγενή Ακρίτα». Οι ήρωες αυτών των τραγουδιών  παρουσιάζονται σαν άτομα εξαιρετικής ανδρείας, συχνά με υπερφυσικές δυνατότητες και διαστάσεις: επιδεικνύουν πολεμικές ικανότητες από μικρή ηλικία και είναι σε θέση να κατατροπώσουν μόνοι μεγάλα στρατεύματα.

Τον αγώνα του ανθρώπου να κρατηθεί στη ζωή, τον περιέγραψε ο λαός σαν ένα φοβερό και αγωνιώδη αγώνα μεταξύ του Χάρου και του ανθρώπου.  Ο Χάρος κάποτε πρέπει να παλέψει με το νέο παλικάρι που ψυχομαχεί. Παράδειγμα δίνεται στο «Τραγούδι του Λεβέντη», όπως φανερώνουν οι παρακάτω στίχοι:

Λεβέντης ερροβόλαγε από τα κορφοβούνια

με το μαντήλι “ς το λαιμό, το βαροκεντημένο.

Είχε το φέσι του στραβά και τα μαλλιά κλωσμένα,

κι έστριφτε το μουστάκι του και ψιλοτραγουδούσε.

Κι ο Χάρος τον αγνάντεψε από ψηλή ραχούλα,

καρτέρι πάει και τόβαλε “ς ένα στενό σοκάκι.

«Γειά σου, χαρά σου, Χάροντα. -Καλό “ς το το λεβέντη.

Λεβέντη μ” πούθεν έρχεσαι, λεβέντη μ” , που πηγαίνεις;

-Από τη μάντρα μου έρχομαι, ς” το σπίτι μου πηγαίνω.

Πάου να πάρω το ψωμί και πίσω να γυρίσω.

-Λεβέντη μ” , μ” έστειλε ο θεός, να πάρω την ψυχή σου.

-Χωρίς ανάγκη κι αρρωστιά ψυχή δεν παραδίνω.

Μόν” έβγα να παλέψουμε σε μαρμαρένιο αλώνι,

κι” α με νικήσης, Χάροντα, να πάρης την ψυχή μου,

κι α σε νικήσω πάλι εγώ πήγαινε “ς το καλό σου.

——

 Μαρία Ιορδανίδου : «Η αυλή μας»

Η συγγραφέας  σε αυτό της το διήγημα παρουσιάζει με λεπτό χιούμορ τις αντιφάσεις της ανθρώπινης ψυχής και  ταυτόχρονα την ευρηματικότητα του ανθρώπου στη σύγκρουσή του με τα στοιχεία της φύσης και κυρίως με το υπερφυσικό στοιχείο.

Γιαν Μαρτέλ : «Η ζωή του Πι»

Ο Πι και η οικογένειά του ζουν στην Ινδία και διατηρούν ένα ζωολογικό κήπο. Ο νεαρός Πι έχει δύο αγάπες: τα ζώα και το διάβασμα. Διαβάζει με πάθος ό,τι έχει σχέση με τον Ινδουισμό, το Χριστιανισμό και το Ισλάμ και, προς μεγάλη έκπληξη των γονιών του, αποδέχεται και πιστεύει και τις τρεις θρησκείες. Κάποτε η οικογένεια αποφασίζει να μεταναστεύσει στον Καναδά μαζί με τα ζώα. Το πλοίο όμως ναυαγεί κι ο Πι βρίσκεται μόνος σε μια βάρκα μαζί με μια απίστευτη ομάδα: μια ζέβρα, μια ύαινα, έναν ουρακοτάγκο και μια τεράστια βασιλική τίγρη της Βεγγάλης.

Ο Πι πρέπει τώρα να συνυπάρξει με ναυαγούς που δεν μπορεί να βάλει ο νους του ανθρώπου. Με εξυπνάδα, με απίστευτο θάρρος και ανομολόγητο φόβο, αποδέχεται τη φύση του κάθε ζώου. Βλέπουμε κι εδώ την πάλη του ανθρώπου με ένα άγριο κομμάτι της φύσης, το οποίο προσπαθώντας να δαμάσει και να του επιβληθεί, τελικά αναπτύσσει μια άρρηκτη σχέση κυρίως με την τίγρη.