Για κάποιους ανθρώπους τα ναυάγια στο βυθό των θαλασσών αποτελούν έναν ξεχωριστό προορισμό. Πλοία με ιστορία ή λιγότερο σημαντικά που σε κάποια στιγμή του χρόνου έχασαν τη μάχη με τα στοιχεία της φύσης και παραδόθηκαν στο σκότος του βυθού. Η κατάδυση σε ένα ναυάγιο σε βαθιά νερά δεν είναι κάτι που μπορεί να κάνει ο οποιοσδήποτε. Όταν όμως ένα πλοίο προσαράζει σε ρηχά νερά και παραμένει ορατό πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, τότε προκύπτει ένα ιδιαίτερο θέαμα, που μαγνητίζει τα μάτια όσων το αντικρίζουν.

Χρειάστηκε μια ώρα οδήγησης από το Γαύριο, πάνω από τους ανεμοδαρμένους ορεινούς όγκους της Άνδρου, για να φτάσουμε στη θέση Βόρη, στην ανατολική πλευρά του νησιού. Λίγες δεκάδες μέτρα από την παραλία βρεθήκαμε αντιμέτωποι με το ναυάγιο του «Σεμίραμις». Μια απόκοσμη εικόνα. Ένα πλοίο που είχε φτιαχτεί να ταξιδεύει στους ωκεανούς βρισκόταν τώρα αποσαθρωμένο, σκουριασμένο, να στέκεται περίλυπο λίγα βήματα μακριά από τη στεριά. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά.

Τη δεκαετία του εξήντα η ναυτιλιακή κοινότητα αντιμετώπιζε ένα σημαντικό πρόβλημα. Ένα μεγάλο μέρος των παγκόσμιων μεταφορών διά θαλάσσης πραγματοποιούνταν από 2.700 πλοία τύπου Λίμπερτυ που είχαν ναυπηγηθεί κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου στις ΗΠΑ. Τα πλοία αυτά έφταναν πλέον στο τέλος του λειτουργικού τους βίου και η ανάγκη για αντικατάστασή τους γινόταν επιτακτική. Σε απάντηση αυτής της ανάγκης, διάφορα ναυπηγεία παρουσίασαν τις προτάσεις τους με νέους τύπους πλοίων που θα ναυπηγούσαν.

Τα ναυπηγεία Austin & Pickersgill στο Sunderland της Αγγλίας σχεδίασαν έναν τύπο πλοίου που ονομάστηκε SD-14 και χαρακτηριζόταν από την απλότητα στη σχεδίαση και το χαμηλό κόστος ναυπήγησης. Το σχέδιο αποδείχτηκε μεγάλη επιτυχία και εξαρχής το στήριξαν ελληνικές ναυτιλιακές εταιρείες, που έσπευσαν να καταθέσουν στα ναυπηγεία τις παραγγελίες τους. Συνολικά ναυπηγήθηκαν 211 πλοία του τύπου SD-14, και τα Austin & Pickersgill αδειοδότησαν και άλλα ναυπηγεία –μεταξύ των οποίων και του Σκαραμαγκά– για να ναυπηγήσουν πλοία με βάση το σχέδιό τους.

Το 1971 τα ναυπηγεία CompanhiaComércioeNavegaçãoMaua της Βραζιλίας εξασφάλισαν την άδεια για να ναυπηγήσουν πλοία τύπου SD-14 κοντά στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Τον Ιούνιο του 1974 ξεκίνησε εκεί η κατασκευή ενός ακόμη πλοίου αυτού του τύπου για λογαριασμό της βραζιλιάνικης εταιρείας LinhasBrasileirasdeNavagacao (LIBRA). Το πλοίο καθελκύστηκε στις 30 Ιουλίου 1974 με το όνομα SEMIRAMIS και η ναυπήγησή του ολοκληρώθηκε στις 15 Μαΐου 1975. Το μεταφορικής ικανότητας 14.600 τόνων σκάφος το κινούσε μια πετρελαιομηχανή με ιπποδύναμη 8.400 ίππων και μπορούσε να κινηθεί με ταχύτητα μέχρι 15 κόμβους.

Το 1976 το SEMIRAMIS μεταφέρθηκε στην CompanhiaMarítimaNacional, μια θυγατρική της LIBRA, και δραστηριοποιήθηκε στη γραμμή μεταξύ Βραζιλίας και λιμένων του Κόλπου του Μεξικού. Στα ταξίδια του προς νότον μετέφερε κυρίως πετρελαιοειδή, αγροχημικά και βιομηχανικά μηχανήματα, ενώ ταξιδεύοντας προς βορράν μετέφερε κυρίως καφέ, κακάο, σίδηρο, ξυλεία κ.λπ.

Το 1990 το SEMIRAMIS πουλήθηκε στη λιβεριανή εταιρεία MomentumMarine και μετονομάστηκε σε ELINA. Ωστόσο, στις 25 Ιουλίου του ιδίου έτους ξέσπασε πυρκαγιά στο σκάφος, με αποτέλεσμα να προκληθούν εκτεταμένες ζημιές και να κηρυχθεί ολική απώλεια. Το κουφάρι του ELINA τέθηκε το Σεπτέμβριο του 1996 σε ρυμούλκηση, προκειμένου να καταλήξει στα διαλυτήρια πλοίων του Αλιαγά, στα βόρεια της Σμύρνης.

Καθώς όμως το σκάφος έπλεε στα βορειοανατολικά της Άνδρου, κόπηκαν τα ρυμούλκια και το ELINA, παρασυρμένο από τον άνεμο και τα θαλάσσια ρεύματα, προσάραξε στη θέση Βόρη, στις ανατολικές ακτές της Άνδρου. Οι προσπάθειες αποκόλλησης του σκάφους από ρυμουλκά δεν έφεραν αποτέλεσμα, καθώς είχε αγκιστρωθεί στο βραχώδη βυθό. Τελικά, προκειμένου να εισπραχθεί μέρος από την ασφάλεια του πλοίου, έγινε επιτόπου η κοπή ενός μικρού τμήματος της πρύμνης του, το οποίο επανέπλευσε και ρυμουλκήθηκε στα διαλυτήρια του Αλιαγά. Στην πλώρη του πλοίου παρέμεναν ηλεκτροσυγκολλημένα τα γράμματα του προηγούμενου ονόματος SEMIRAMIS, με το οποίο και το ναυάγιο έγινε γνωστό στο νησί.

Σιγά-σιγά η θάλασσα κατέφαγε τα σιδηρά πλευρά του σκάφους. Πέρσι το πρυμναίο τμήμα του ναυαγίου, εξασθενημένο από τα στοιχεία της φύσης, υποχώρησε, με αποτέλεσμα να καταρρεύσει και το κομοδέσιο. Το υπόλοιπο τμήμα του ELINA παραμένει προσαραγμένο στη Βόρη και θα παραμείνει ορατό για όσα χρόνια ακόμη ο σκελετός του θα εξακολουθεί να αντιστέκεται στη μανία των κυμάτων.

*Πληροφορίες με βάση το βιβλίο «Ναυάγια στις ακτογραμμές της Άνδρου», που εκδόθηκε το 2016 από το Φιλοπρόοδο Όμιλο «Το Γαύριο».   Κώστας Θωκταρίδης – Άρης Μπιλάλης

Αντώνης Κολίτσας

Λεονάρδος Κολίτσας