Αφιέρωμα στον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο (“El Greco”)

Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (1541 – 7 Απριλίου 1614), γνωστός επίσης με τo ισπανικό προσωνύμιο El Greco, δηλαδή «Ο Έλληνας», ήταν Kρητικός ζωγράφος, γλύπτης και αρχιτέκτονας της Ισπανικής Αναγέννησης. Έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του μακριά από την πατρίδα του, δημιουργώντας το κύριο σώμα του έργου του στην Ιταλία και στην Ισπανία. Εκπαιδεύτηκε αρχικά ως αγιογράφος στην Κρήτη, που αποτελούσε τότε τμήμα της ενετικής επικράτειας, και αργότερα ταξίδεψε στη Βενετία. Στην Ιταλία επηρεάστηκε από τους μεγαλύτερους δασκάλους της ιταλικής τέχνης, όπως τον Τιντορέττο και τον Τιτσιάνο, του οποίου υπήρξε μαθητής, υιοθετώντας στοιχεία από τον μανιερισμό. Το 1577 εγκαταστάθηκε στο Τολέδο, όπου έζησε μέχρι το τέλος της ζωής του και ολοκλήρωσε ορισμένα από τα πιο γνωστά έργα του.

 El_Greco_-_Portrait_of_a_Man_-_WGA10554

Γεννήθηκε στο χωριό Φοδέλε στον Χάνδακα της Κρήτης (σημερινό Ηράκλειο). Η οικογένεια του ήταν αστική και ορθόδοξη. Ο πατέρας του ο Γιώργος, ήταν φοροσυλλέκτης στην  υπηρεσία της Δημοκρατίας της Βενετίας, όπου άνηκε τότε η Κρήτη. Ο αδελφός του Μανώλης που ήταν κατά 10 χρ. μεγαλύτερος του Δομίνικου, μόλις πέθανε ο πατέρας τους (1556), ακολούθησε το ίδιο επάγγελμα. Ο μεγάλος αδελφός  ήταν το στήριγμα της οικογένειας. Ο Δομίνικος  έζησε στη Κρήτη μέχρι τα 26 του χρόνια. Το 1567 φεύγει για την Βενετία όπου ήταν το κέντρο συνάντησης Ανατολικού και Δυτικού πολιτισμού. Ο Δομίνικος είχε ήδη αφομοιώσει την κουλτούρα και την γλώσσα της από τα παιδικά του χρόνια στο νησί.

Στην πρώιμη δημιουργική περίοδο του Γκρέκο ανήκουν τα έργα που φιλοτέχνησε στην Κρήτη και στη Βενετία, για πολλά από τα οποία είναι δύσκολο να καθοριστεί αν ολοκληρώθηκαν στον Χάνδακα ή στην ιταλική πόλη. Η Κοίμηση της Παναγίας (π. 1567, Εκκλησία της Παναγίας των Ψαριανών), που ανακαλύφθηκε το 1983 στη Σύρο έχοντας μεταφερθεί εκεί πιθανότατα από Ψαριανούς εποίκους μετά την καταστροφή των Ψαρών, αποτελεί το πρώτο σωζόμενο έργο του με την υπογραφή του. Μαζί με τη φορητή εικόνα Ο ευαγγελιστής Λουκάς ζωγραφίζοντας την Παναγία (1560-67, Μουσείο Μπενάκη), αποτελούν σημαντική πηγή πληροφοριών για την τεχνοτροπία του νεαρού Θεοτοκόπουλου. Η τεχνική και το ύφος των εικόνων διαπνέονται από μεταβυζαντινά στοιχεία, χωρίς όμως να απουσιάζουν και πρωτότυπα χαρακτηριστικά, όπως η υποτυπώδης απόδοση της τρίτης διάστασης ή του προοπτικού βάθους και τα έντονα χρώματα. Τα μοτίβα της δυτικής τέχνης είναι περισσότερο εμφανή σε άλλα έργα της ίδιας περιόδου, όπως στην Προσκύνηση των Μάγων (1565-67, Μουσείο Μπενάκη) και κυρίως στο Τρίπτυχο της Μόντενα (1560-65, Galleria Estense).

Ο Θεοτοκόπουλος διακρίθηκε τόσο σε θρησκευτικές συνθέσεις όσο και σε προσωπογραφίες. Διασώζεται ένας μεγάλος αριθμός προσωπογραφιών του, προσωπικοτήτων κυρίως του στενού περιβάλλοντός του, όπως του λόγιου Αντόνιο δε Κοβαρούμπιας (π. 1600, Μουσείο του Λούβρου), του μοναχού Φέλιξ Ορτένθιο Παραβιθίνο (π. 1610, Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστόνης), του ιατρού Ροδρίγο δε λα Φουέντε (π. 1585, Πράδο) και του δημοτικού συμβούλου και νομομαθή Χερόνιμο δε Θεβάγιος (π. 1610, Πράδο). Σπανιότερα είναι τα πορτρέτα που φιλοτέχνησε για προσωπικότητες που κατείχαν δημόσια αξιώματα. Ανάμεσα σε αυτά ξεχωρίζει η Προσωπογραφία του Καρδινάλιου (π. 1600, Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης), που απεικονίζει πιθανότατα τον καρδινάλιο Φερνάνδο Νίνιο δε Γκεβάρα, Μέγα Ιεροεξεταστή την περίοδο 1599-62. Ο Θεοτοκόπουλος είχε σημαντική συνεισφορά στην ισπανική προσωπογραφία, αποτελώντας πρότυπο για τον Ντιέγκο Βελάσκεθ.

Σας παρουσιάζω μερικά από τα πιο δημοφιλή έργα του

61-4-thumb-large                  800px-El_Greco_View_of_Toledo

Entierro_del_Conde_de_Orgaz

Dormition_El_Greco                                            El_Expolio,_por_El_Greco

Ελ-Γκρέκο-Ο-Ευαγγελισμός-1603-1605-Νοσοκομείο-του-Ελέους-Ιλλέσκας-Ισπανία

Ολυμπία Σπέρτου

Top