Εκπαιδευτικά και άλλα…

Η ενδοσχολική βία και ο εκφοβισμός μεταξύ μαθητών, μαθητριών είναι ένα φαινόμενο που παρατηρείται και δημοσιοποιείται και στην Ελλάδα τα τελευταία 15 χρόνια. Οι όροι αυτοί περιγράφουν μία κατάσταση κατά την οποία ασκείται εσκεμμένη, απρόκλητη, συστηματική και επαναλαμβανόμενη βία με σκοπό την επιβολή και την πρόκληση σωματικού και ψυχικού πόνου σε μαθητές και μαθήτριες από συμμαθητές τους και συμμαθήτριές τους εντός και εκτός σχολείου. Θύτες και θύματα προέρχονται από κάθε κοινωνική ομάδα της σχολικής κοινότητας , χωρίς να αποκλείονται και πρόσωπα από τον ευρύτερο κοινωνικό περίγυρο. Κάθε πρόσωπο μπορεί να είναι υποψήφιος θύτης, αν δεν κατανοήσει τη βία που κρύβει μέσα του και τους παράγοντες που οδηγούν στον έλεγχο ή στην εξωτερίκευσή της κι αν δεν αντιληφθεί πόσο η προσωπική του ιστορία διαφοροποιεί τις στάσεις και τις συμπεριφορές του.

Το φαινόμενο της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού είναι σύνθετο, πολυπαραγοντικό και πολυεπίπεδο. Εδώ και 13 χρόνια που εργάζομαι ως καθηγήτρια στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, παρατηρώ τη συχνότητα, την ένταση και τη διάρκεια της επιθετικότητας μεταξύ των μαθητριών και μαθητών. Όλα αυτά τα χρόνια υπήρχε και υπάρχει βία στα σχολεία – λεκτική, ψυχολογική, σωματική, οικονομική, σεξουαλική, ηλεκτρονική – με τη διαφορά ότι τα τελευταία χρόνια δημοσιοποιείται και καταγγέλλεται πιο συχνά από τα θύματα, τις οικογένειές τους και τις,τους εκπαιδευτικούς. Η επιθετικότητα και ο εκφοβισμός εκφράζεται είτε μεμονωμένα είτε από ομάδες μαθητών, μαθητριών που βάζουν στόχο κάποιον ή κάποια που διαφέρει και θεωρούν  εύκολο και αδύναμο θύμα. Αυτό έχει ως συνέπεια την απομόνωση του θύματος, την κοινωνική του μοναξιά, το φόβο του και την άρνησή του να συμμετέχει σε ομαδικά παιχνίδια και δραστηριότητες του σχολείου. Αυτή η απόσυρσή του από τα κοινά και η εσωτερίκευση του προβλήματός του, σηματοδοτεί  σχέσεις εξουσίας μέσα στο σχολείο μεταξύ συνομηλίκων με αρνητικές συνέπειες στη σχολική ευρυθμία.

Στη σχολική διαμεσολάβηση οι μαθήτριες και οι μαθητές συζητούν ανοιχτά χωρίς να δέχονται κριτική ερμηνεία από τους διαμεσολαβητές, εκφράζουν τα συναισθήματά τους, τις ανάγκες τους και διερευνούν από κοινού τρόπους επίλυσης των προβλημάτων τους. Μαθητές και μαθήτριες που παρακινούνται να προτείνουν αλλαγές στο σχολείο, στον τρόπο διδασκαλίας και στις σχέσεις εκπαιδευτικών μαζί τους. Αυτό όμως που με παρακίνησε κυρίως να ασχοληθώ με τη σχολική διαμεσολάβηση είναι τα θεαματικά αποτελέσματα ως προς την μείωση της ενδοσχολικής βίας , τη συχνότητα και τη διάρκειά της, όταν δίνουμε ΧΩΡΟ ΚΑΙ ΧΡΟΝΟ στα παιδιά να μιλήσουν και κυρίως να ακουστούν.

   Η Σχολική Διαμεσολάβηση είναι μία πρακτική επίλυσης των σχολικών συγκρούσεων και εφαρμόζεται με το διάλογο, την ενσυναίσθηση και την ενεργητική ακρόαση. Αποτελεί μία μορφή ειρηνικής επίλυσης επιθετικών συμπεριφορών,  η οποία οργανώνεται και εφαρμόζεται εντός του σχολικού πλαισίου, ως εναλλακτική πρακτική που αντικαθιστά το πειθαρχικό σύστημα τιμωρίας. Μία ομάδα μαθητριών και μαθητών εκπαιδεύεται και λειτουργούν ως διαμεσολαβήτριες και διαμεσολαβητές. Εφαρμόζεται διδάσκοντας τεχνικές διαπραγμάτευσης, συνεργατικής επίλυσης προβλημάτων και αυτοδυνάμωσης των εμπλεκομένων.