Φιλία είναι ο ψυχικός δεσμός που αναπτύσσεται μεταξύ δύο ή περισσότερων ατόμων, που στηρίζεται στην αμοιβαία εκτίμηση και αφοσίωση. Η λέξη φιλία προέρχεται σύμφωνα με κάποιους από το φίλος + -ία που σημαίνει: α) αυτός που αγαπούμε, που συμπαθούμε.

β) πρόσωπο με το οποίο έχει κανείς δεσμό αμοιβαίας αγάπης και εκτίμησης. Κατ’ άλλους προέρχεται από το ρήμα φιλώ (έω) που σημαίνει αγαπώ.

Η φιλία αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα του ανθρώπου. Είναι μια αναγκαιότητα που πηγάζει από την έμφυτη τάση για κοινωνικότητα. Ο άνθρωπος νιώθει την ψυχική ανάγκη να συναναστραφεί με άλλα άτομα με σκοπό να δώσει και να πάρει αγάπη αλλά και για να βιώσει ποικίλα συναισθήματα, με αποτέλεσμα τη βελτίωση και την καλλιέργεια του ψυχικού του κόσμου.

Ο άνθρωπος, όπως είναι φυσικό, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του με προορισμό την Ιθάκη, συναντά δυσκολίες, γι’ αυτό έχει ανάγκη από αληθινούς φίλους. Ο ειλικρινής φίλος είναι σωστό καταφύγιο σε κάθε “τρικυμία”, αφού απ’ αυτόν αντλούμε πάντοτε κουράγιο κι ελπίδα για να ατενίζουμε με αισιοδοξία το μέλλον.

Η φιλία, συνεπώς, συντελεί στη βελτίωση του χαρακτήρα μας. Περιορίζει τον ατομικισμό και εξευγενίζει το ήθος των ανθρώπων. Ικανοποιεί την τάση του ανθρώπου να έρθει σε στενότερη επικοινωνία με άλλα άτομα, να ανακοινώσει τα σχέδια του και να εκμυστηρευτεί τους φόβους του. Συμβάλλει στην απόκτηση αυτογνωσίας, αφού μέσω της συναναστροφής μπορούμε να γνωρίσουμε τα τρωτά μας σημεία αλλά και τα προτερήματά μας.

Δυστυχώς όμως, ο ανταγωνισμός και το υλιστικό πνεύμα της εποχής μας δεν επιτρέπουν την ανάπτυξη της αληθινής φιλίας. Είναι αλήθεια ότι σήμερα οι περισσότεροι άνθρωποι προσπαθούν με κάθε τρόπο ν’ αναδειχθούν, να κυριαρχήσουν για να αποκτήσουν φήμη, γόητρο και περισσότερα χρήματα, λησμονώντας ότι η ειλικρινής φιλία δίνει νόημα και περιεχόμενο στη ζωή μας.

Επίσης, τώρα πια οι σχέσεις των ανθρώπων είναι εμπορικές, στηρίζονται στο κέρδος. Επικρατεί το συμφέρον, ο ωφελιμισμός, η ιδιοτέλεια, η υστεροβουλία, η υποκρισία και η αυτοπροβολή. Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν “μάσκες” στη συναναστροφή τους με άλλους και δεν παρουσιάζουν τον πραγματικό τους εαυτό. Τέλος, η έλλειψη ελεύθερου χρόνου, το άγχος, η καχυποψία και ο φανατισμός εξαιτίας των διαφορετικών ιδεολογικών πεποιθήσεων δεν επιτρέπουν την ανάπτυξη φιλικών δεσμών και το πέρασμα από το “εγώ” στο “εμείς”.

Βέβαια, για να μπορέσουμε να δημιουργήσουμε πραγματικές φιλίες χρειάζεται: α) ταυτότητα απόψεων, αντιλήψεων, διαθέσεων, β) αμοιβαία εκδήλωση των συναισθημάτων, γ) έλλειψη συμφέροντος και κάθε ιδιοτέλειας, και δ) σεβασμός στην προσωπικότητα του φίλου και γενικότερα στην ανθρώπινη οντότητα.

Όταν λοιπόν έχεις φίλους, νομίζεις ότι έχεις θησαυρούς, λέει χαρακτηριστικά ο Μένανδρος και φυσικά δεν έχει άδικο. Η φιλία είναι ανεκτίμητος θησαυρός, γιατί αυξάνει τη χαρά και ελαττώνει τη λύπη. Είναι μια αρετή που συμβάλλει όχι μόνο στην ατομική βελτίωση, αλλά και την εξυπηρέτηση του γενικού καλού και της προόδου του κοινωνικού συνόλου, επειδή καλλιεργεί τα ανώτερα συναισθήματα της ανιδιοτέλειας και της αυτοθυσίας.

Άννα Κ. Βελεγράκη