Συνέντευξη με τη γιαγιά του Κοσμά που κατάγεται από το Λασίθι…..
-Ποια ηλικία ήσουν όταν η Σπιναλόγκα κατοικούνταν από λεπρούς;
-Ήμουν 10 χρονών όταν οι λεπροί κατοικούσαν στην Σπιναλόγκα. Σε άλλον έλειπε η μύτη, σε άλλον το αυτί και γενικά είχαν πληγές σε όλο τους το σώμα. Υπέμειναν την ταλαιπωρία!!!!! Εκείνη την εποχή δεν υπήρχε φάρμακο απλώς καθαρίζονταν οι πληγές των λεπρών από το γιατρό τον Γραμματικάκη και τον Φουντουλάκη τον Μανώλη που ήταν βοηθός γιατρού.
-Πες μας μία αξέχαστη εμπειρία δικιά σου ή κάτι που έχεις ακούσει σαν ιστορία για τους λεπρούς…….
Η Σπιναλόγκα είναι ένα σύμβολο, είναι το νησί του πόνου. Θυμάμαι…..Ακούγονταν φωνές, ουρλιαχτά από την Πλάκα γιατί τους ανάγκαζαν να περάσουν απέναντι στο νησί για να μην κολλήσουν τους άλλους. Αυτοί ήξεραν ότι πήγαιναν εκεί στο νησί για να πεθάνουν και άφηναν πίσω συγγενείς, παιδιά, συζύγους, και γονείς….
Αργότερα, η Σπιναλόγκα οργανώθηκε σε μία μικρή κοινωνία. Καλά περνούσαν…. Kάποιες φορές οι λεπροί γλεντούσαν, χόρευαν και παντρεύονταν μεταξύ τους. Θυμάμαι λοιπόν άλλη μια ιστορία. Όταν πήγαινα στην Πλάκα μικρή γιατί τότε μαζεύαμε τα χαρούπια και ήμασταν με το λίχνο-δεν υπήρχε ηλεκτρισμός- κοιμόμασταν εκεί στην εξοχή στο αλώνι, βλέπαμε λοιπόν τη Σπιναλόγκα φωτισμένη μέχρι αργά το βράδυ και ήταν σαν να έβλεπα ένα φωτισμένο καράβι. Εκεί, ο λεπρός Επαμεινώνδας που ήταν δικηγόρος, ξεσήκωσε τους λεπρούς για την διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους ζητώντας επιδόματα από την κυβέρνηση και τα κατάφεραν.
Όμως πολλοί από αυτούς δεν ήταν ψυχολογικά πάντα καλά, υπήρξαν κάποιοι που αυτοκτόνησαν. Μάλιστα τα παιδιά μου παλαιότερα μία φορά όταν πήγαν για μπάνιο μου έφεραν ένα κρανίο μέσα από το βυθό της θάλασσας. Μάλλον αυτό το κρανίο θα ήταν ενός λεπρού που αποφάσισε να δώσει τέλος στη ζωή του πέφτοντας από το νησί. Άλλοι βέβαια ήταν αποφασιστικοί. Φανταστείτε ότι ο παπάς τους εμψύχωνε πάρα πολύ εκεί στο νησί και μεταλάμβανε από το ίδιο ποτήρι με τους άλλους και για κάποιο λόγο δεν κόλλησε.
-Πώς ήταν τα χρόνια τότε δηλαδή για πες μας περισσότερες λεπτομέρειες;
-Δύσκολα χρόνια δυστυχισμένα. Δεν είχαμε λεφτά, ήμασταν φτωχοί και επιβιώσαμε από το μποστάνι που είχε ο καθένας μας και από τα χωράφια μας. Ήμασταν γεωργοί……. είχαμε κάποια χαρούπια… σπαρτά, ελιές αλλά και πάλι δεν φτάνανε. Τα χρόνια εκείνα το χώμα ήταν ποιοτικά καλό αλλά ήθελε και νερό.
-Είχατε κάποιο συγγενή γνωστό λεπρό και πως νιώθατε όταν τον βλέπατε;
Ναι …ονομαζόταν Φουντουλάκης Μανώλης από το πάνω χωριό της Ελούντας. Ξέρω λοιπόν ότι ο Μανώλης όταν πήγαινε γυμνάσιο είχε ερωτευτεί τη συμμαθήτριά του την Ελένη Σαρρή. Οι γονείς του δεν θέλανε να παντρευτούν και αυτοί κλεφτήκανε. Ο έρωτας βλέπετε είναι τυφλός. Κάνανε και μια χαριτωμένη κορούλα. Ο Μανώλης έπειτα κατατάχτηκε στην αστυνομία αλλά αργότερα επειδή είχε το μικρόβιο της λέπρας την εκδήλωσε.
Πήγε στην Αθήνα σε νοσοκομείο στην Αγία Βαρβάρα αλλά ευτυχώς ήταν από τους τυχερούς γιατί εν τω μεταξύ βρέθηκε το φάρμακο. Το πρόσωπο του όμως ήταν ήδη παραμορφωμένο -ιδιαίτερα η μύτη του μισοφαγωμένη- και με όλα τα σημάδια που φανέρωναν την αρρώστια του. Ήρθε στην Ελούντα και βοήθησε πολλούς ανθρώπους κατατρεγμένους κοινωνικά. Όλη του την ζωή την αφιέρωσε στην καταπολέμηση του στίγματος και της κοινωνικής απομόνωσης. Προς τιμήν του έχει πάρει η βιβλιοθήκη της Ελούντας το όνομα του.
- Η Σπιναλόγκα λοιπόν έχει προταθεί για μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της Unesco, τι λέτε αξίζει να μπει;
-ΝΑΙ!!!!!! Είναι ο δεύτερος αρχαιολογικός χώρος σε επισκεψιμότητα στην Κρήτη. Πάντα στην Σπιναλόγκα υπήρχε κόσμος. Από Σαρακηνούς, Ενετούς, Χαίνηδες και Τούρκους…..Δεν ήταν μόνο οι λεπροί. Αγναντεύοντας την, είναι σαν να βλέπω την αύρα των ψυχών που έζησαν εκεί και χάθηκαν!
-Ευχαριστούμε πολύ, για τις πηγαίες-ιστορίες που μοιραστήκατε μαζί μας.
-Εγώ ευχαριστώ παιδί μου….
Χναράκης Κοσμάς, 3o Γυμνάσιο Ηρακλείου, Γ7
