Ρατσισμός

 

Ο όρος ρατσισμός στην κυριολεκτική του χρήση σημαίνει το μίσος ή τον φόβο για άτομα που ανήκουν σε φυλές διαφορετικές από τη δική μας, καθώς και την εχθρική ή και υποτιμητική στάση απέναντί τους, τους συστηματικούς περιορισμούς και τις διακρίσεις εις βάρος τους. Τα παραπάνω συνδέονται με την πεποίθηση ότι οι φυλές από τις οποίες προέρχονται είναι κατώτερες από τη δική μας. Ο όρος ρατσισμός χρησιμοποιείται κατ’ επέκταση και για τις ανάλογες αντιλήψεις και συμπεριφορές προς άτομα διαφορετικά από εμάς, όσον αφορά άλλα διακριτικά γνωρίσματα πέρα από τη φυλή.

Αίτια του ρατσισμού μπορεί να είναι το φύλο, η εθνική καταγωγή, η κοινωνική θέση, η οικονομική κατάσταση, η έλλειψη παιδείας ακόμη και η κατάσταση της υγείας. Κοινωνικές ομάδες που υφίστανται ρατσισμό είναι οι γυναίκες, τα παιδιά, τα άτομα με ειδικές ανάγκες, οι μαύροι, οι παχύσαρκοι, οι αλλόθρησκοι, οι ναρκομανείς κ.ά. Αυτά αποτελούν τις πιο συχνές κατηγορίες / μορφές ρατσισμού, από τις οποίες οι πιο διαδεδομένες θα αναλυθούν παρακάτω.

Εθνικός ρατσισμός:

Όταν λέμε εθνικό ρατσισμό, εννοούμε την αντίληψη ενός ατόμου ότι το έθνος του είναι ανώτερο από όλα τα άλλα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η αντίληψη της Χιτλερικής Γερμανίας για την ανωτερότητα της Αρίας Φυλής και της κατωτερότητας των Εβραίων, των Τσιγγάνων (Ρομά), των Πολωνών και των Ρώσων, διότι τους θεωρούσε «κατώτερες φυλές». Ένα ακόμη παράδειγμα είναι η αίσθηση ανωτερότητας των λευκών της Νότιας Αφρικής εναντίον των μαύρων κατοίκων της. Κατά την άποψή μου, όλα τα έθνη θα πρέπει να ξεχάσουν τον εγωισμό και να παραμερίσουν τις τυχόν διαφορές τους, διότι το κάθε έθνος έχει κάτι ξεχωριστό και είναι όλα είναι ΙΣΑ μεταξύ τους

Θρησκευτικός ρατσισμός:

Όταν η διάκριση των ατόμων εστιάζεται στις θρησκευτικές πεποιθήσεις τους (Χριστιανοί, Μουσουλμάνοι, Ορθόδοξοι, Καθολικοί, Προτεστάντες). Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν σε διάφορες θρησκείες. Αυτό φυσικά δεν τους κάνει ανώτερους οι κατώτερους από κάποιους άλλους, μιας και όλοι είναι απλά άνθρωποι, ίδιοι, απλά με διαφορετικά πιστεύω και χαρακτηριστικά. Η αντίληψη ότι ο τάδε πιστεύει σε διαφορετική θρησκεία από εμάς, άρα είναι κατώτερος, ονομάζεται ρατσισμός και πιο συγκεκριμένα για αυτήν την περίπτωση, θρησκευτικός ρατσισμός. Οι ομάδες που υφίστανται διακρίσεις με βάση ποικιλία επικαλυπτόμενων προκαταλήψεων το συχνότερο στην νεότερη ιστορία και στο παρόν είναι οι Εβραίοι και οι Μουσουλμάνοι.

Πολιτισμικός ρατσισμός:

Οι λαοί διαιρούνται με κριτήριο το πολιτιστικό τους επίπεδο (πολιτιστική ανωτερότητα του δυτικού κόσμου σε σχέση με τον υπανάπτυκτο Τρίτο Κόσμο). Ο «πολιτισμικός» ρατσισμός θεμελιώνεται βασικά σε δύο θέσεις: πρώτον, στην υπόθεση του ασυμβίβαστου των πολιτισμικών διαφορών, που καθιστά αντικειμενικώς αδύνατη τόσο την πολιτιστική ενσωμάτωση (ή αφομοίωση) των ξένων μεταναστών όσο και την προοπτική μιας πολυπολιτισμικής κοινωνίας, και δεύτερον, στην επίκληση ενός υποτιθέμενου «φυσικού» (ή και συνταγματικού) δικαιώματος κάθε εθνικής ομάδας στη διατήρηση της ταυτότητάς της, στο όνομα του οποίου δικαιολογείται κάθε είδους μεροληπτική μεταχείριση σε βάρος των ξένων μεταναστών, που αποτρέπει την ανάμειξή τους, ως πολιτών pleno jure, με τους αυτόχθονες.

Κοινωνικοοικονομικός ρατσισμός:

Με κριτήριο την κοινωνική και οικονομική κατάσταση των ατόμων (πλούσιοι-φτωχοί), το μορφωτικό τους επίπεδο (μορφωμένοι-αμόρφωτοι), το φύλο (γυναίκες-άνδρες), το επάγγελμα (πνευματικοί άνθρωποι-χειρώνακτες), τη σωματική ή νοητική ικανότητα (αρτιμελείς-άνθρωποι με ειδικές ανάγκες), την υγεία, τις συνήθειες, τη σεξουαλική συμπεριφορά (φορείς του AIDS, εξαρτημένοι σε εθιστικές ουσίες, ομοφυλόφυλοι), την εμφάνιση.

Ρατσισμός μεταξύ των φύλων (σεξισμός):

Σεξισμός ή έμφυλη διάκριση είναι μία προκατάληψη ή διάκριση σχετικά με το φύλο ενός ατόμου (βιολογικό και κοινωνικό). Ο σεξισμός μπορεί να αφορά και τα δύο φύλα. Ως όρος χρησιμοποιείται συχνότερα από τις γυναίκες και υπάρχουν περισσότερες επιστημονικές εργασίες που περιγράφουν την εκδοχή του σεξισμού, που βάλλει τις γυναίκες. Συνδέεται άμεσα με τα στερεότυπα και τους ρόλους των φύλων και μιλάει για την πεποίθηση ότι το ένα φύλο είναι ανώτερο από το άλλο. Ο ακραίος σεξισμός μπορεί να υποθάλπει την γονική αποξένωση, την σεξουαλική παρενόχληση, το βιασμό και άλλες μορφές βίας.

Αιγαία Μπρικιάτη & Νίκη Παπαδοπούλου