Η τεχνολογία κάνει την καθημερινή μας ζωή άνετη και βολική. Μας εξοικονομεί φυσική και πνευματική ενέργεια, μας επιτρέπει να επικοινωνούμε με τον κόσμο σε λίγα δευτερόλεπτα και γενικά μας ‘‘λύνει τα χέρια’’ σε όλες σχεδόν τις καθημερινές μας δραστηριότητες.

Υπολογιστές, τηλεοράσεις, κινητά τηλέφωνα, αλλά ακόμα και πλυντήρια, φούρνοι μικροκυμάτων και ηλεκτρικές συσκευές κάθε τύπου, είναι αναπόσπαστα κομμάτια της καθημερινής μας ζωής. Παράλληλα με τη γρήγορη ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών, παρουσιάζονται και σημαντικές ανησυχίες, που αφορούν τις αρνητικές επιπτώσεις της ολοένα και αυξανόμενης ακτινοβολίας που δεχόμαστε καθημερινά δεδομένου ότι ο καθένας από μας ζει βουτηγμένος σ’ ένα ‘‘ωκεανό’’ από ηλεκτρομαγνητικά κύματα. Πρόσφατες έρευνες μάλιστα έδειξαν ότι οι ακτινοβολίες ηλεκτρικών συσκευών μας προκαλούν παρενέργειες όπως πονοκέφαλο, αϋπνία, εξάψεις, κατάθλιψη, απώλεια μνήμης, ενώ η κοντινή ύπαρξη ηλεκτροφόρων κολόνων μπορεί να προκαλέσει ασθένειες όπως ο καρκίνος και η λευχαιμία σε παιδιά. Μήπως τελικά πρέπει να πάρουμε το θέμα περισσότερο στα σοβαρά;

Τι είναι τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα;

Είναι αόρατα και άθικτα αλλά βρίσκονται παντού, προέρχονται από διαφορετικές πηγές, ξεκινώντας από τον ήλιο (ακόμα και το φως είναι ένα ηλεκτρομαγνητικό κύμα), τα’ αστέρια, τους γαλαξίες, την ίδια τη γη ή ακόμα και από τεχνητά προϊόντα. Ένα ηλεκτρομαγνητικό κύμα προέρχεται από ηλεκτρικές φορτίσεις σε κίνηση που, αφού ταλαντεύονται με μια σταθερή συχνότητα, προκαλούν ένα ηλεκτρικό και ένα μαγνητικό πεδίο αλληλένδετα μεταξύ τους, και διαδίδονται υπό μορφή κύματος, ταξιδεύοντας με ταχύτητα φωτός και μεταφέροντας περισσότερη ή λιγότερη ενέργεια ανάλογα με το μεγαλύτερο ή μικρότερο μήκος κύματος.

Μας τα φέρνει η γη, οι πυλώνες, τα κινητά, οι στεγνωτήρες μαλλιών… Τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα, βρίσκονται παντού. Όχι μόνο σε πυλώνες μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, ούτε μόνο σε κεραίες κινητής τηλεφωνίας και κεραίες τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών σταθμών, αλλά και σε όλες τις συσκευές και σε εργαλεία καθημερινής χρήσης, στο σπίτι και τον τόπο εργασίας μας.

Υπάρχουν όρια ασφαλούς χρήσης;

Αποδεκτά από όλους και ασφαλή όρια εκπομπής για όλες τις ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές δεν υπάρχουν. Υπάρχουν ‘‘όρια αποδεκτής έκθεσης’’, τα οποία αλλάζουν από χώρα σε χώρα και φυσικά διακρίνονται με βάση τη συχνότητα εκπομπής. Πιο ‘‘αυστηρά’’ θεωρούνται αυτά που έχουν θεσπίσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Χώρες όπως η Ελλάδα, έχουν θεσπίσει νομοθεσία για τα μέγιστα αποδεκτά όρια, μειώνοντας μάλιστα τις τιμές που όρισε η Ε.Ε. (η Ελλάδα π.χ. μείωσε τις εν λόγω τιμές κατά 20%).

Οι επιστήμονες εκτιμούν πως είναι εξαιρετικά δύσκολο να κωδικοποιηθούν μετρήσεις και όρια ασφαλούς χρήσης για κάθε συσκευή, καθώς δεν μπορούν να εφαρμοστούν στη χρήση σε συνδυασμό με άλλες συσκευές, ούτε να λάβουν υπ’ όψιν την ευαισθησία και την προδιάθεση κάθε ανθρώπου. Κίνδυνοι υπάρχουν όχι μόνο από τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία υψηλής έντασης για τα οποία γίνεται τόσο πολύς θόρυβος αλλά και από τα πεδία χαμηλής έντασης. Οι ειδικοί επαναλαμβάνουν ότι στο σπίτι μας και στην εργασίας μας έχουμε πολλές συσκευές που εκπέμπουν χαμηλής έντασης μαγνητικά πεδία: στεγνωτήρες μαλλιών, ηλεκτρικές ξυριστικές μηχανές και κουβέρτες, φούρνους κάθε μορφής, μηχανές καφέ, ηλεκτρικά ρολόγια και άλλες.

Είναι γεγονός ότι η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, όχι μόνο από τα κινητά και από κεραίες υψηλής τάσης ή κινητής τηλεφωνίας, αλλά και από συσκευές καθημερινής χρήσης, θεωρείται απειλή. Οι ενδείξεις για αύξηση κρουσμάτων παιδικής λευχαιμίας έχουν αυξηθεί κατά 50% κοντά σε πυλώνες υψηλής τάσης, ενώ γίνονται αναφορές για αύξηση όγκων του εγκεφάλου ή για εγκαύματα που σχετίζονται με τη χρήση κινητών. Έρευνες έχουν αποδείξει πως η πλέον επικίνδυνη ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία είναι εκείνη που εκπέμπεται στην περιοχή συχνοτήτων από 30 έως 300 MHz. Δυστυχώς, σε αυτήν ακριβώς την περιοχή συχνοτήτων λειτουργούν σήμερα η ραδιοφωνία, η τηλεόραση, πολλά βιομηχανικά και ιατρικά μηχανήματα, ενώ πολλαπλάσιες συχνότητες από την κύρια συχνότητα λειτουργίας τους εκπέμπουν τα κινητά τηλέφωνα, ο ηλεκτρονικός υπολογιστής και η τηλεόραση.

Οι έρευνες αποδεικνύουν…

Σύμφωνα με μελέτη του Ινστιτούτου Καρολίνσκα της Σουηδίας, τα άτομα που χρησιμοποιούν κινητό τηλέφωνο για δέκα ή περισσότερα χρόνια διατρέχουν διπλάσιο κίνδυνο να εμφανίσουν ακουστικό νεύρωμα, έναν καλοήθη όγκο του ακουστικού νεύρου.

Άλλη έρευνα Σουηδών επιστημόνων, οι οποίοι υπολόγισαν τις επιδράσεις στο αίμα της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας στην οποία υποβάλλονται οι άνθρωποι λόγω χρήσης κινητών τηλεφώνων, αποδεικνύει ότι οι ελκυστικές δυνάμεις που εξασκούνται μεταξύ των ερυθρών αιμοσφαιρίων του αίματος πολλαπλασιάζονται τουλάχιστο 11 φορές λόγω των ραδιοκυμάτων της τάξης των 850 megahertz που χρησιμοποιούνται στην κινητή τηλεφωνία. Οι αλλοιώσεις στα ερυθρά αιμοσφαίρια ή σε άλλες ομάδες κυττάρων μπορεί να είναι αιτία διαφόρων προβλημάτων υγείας συμπεριλαμβανομένου και του καρκίνου.

Τα άτομα που χρησιμοποιούν κινητά τηλέφωνα στην ύπαιθρο διατρέχουν σημαντικά μεγαλύτερους κινδύνους από την εν δυνάμει επιβλαβή ακτινοβολία, υποστηρίζουν επίσης ερευνητές, καθώς η ισχύς που απαιτείται για να πραγματοποιηθεί μια σύνδεση σε μια αγροτική περιοχή, όπου οι σταθμοί αναμετάδοσης σημάτων της κινητής τηλεφωνίας είναι πολύ λιγότεροι και βρίσκονται διάσπαρτοι σε μεγάλες αποστάσεις, μπορεί να είναι και 1.000 φορές μεγαλύτερη, σε σχέση με εκείνη που απαιτείται στις αστικές περιοχές.

Εσείς, πόση ακτινοβολία απορροφάτε από το κινητό σας;

Τα κινητά τηλέφωνα κατέχουν σήμερα την πρώτη θέση στη λίστα των συσκευών που χρησιμοποιούμε καθημερινά για αρκετές ώρες και οι φόβοι ότι η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία που εκπέμπεται από αυτά είναι δυνατόν να έχει αρνητικές επιδράσεις στον εγκέφαλο και να είναι η αιτία διαφόρων νόσων, είναι έντονοι.

Αρχικά υποστηρίχτηκε ότι η χρήση κινητών τηλεφώνων ήταν αιτία πονοκεφάλων, δυσκολιών στη συγκέντρωση και κούρασης και διατυπώθηκε η άποψη ότι η ακτινοβολία που απορροφάται από τα κύτταρα του σώματος και ιδιαίτερα από αυτά του εγκεφάλου, μπορεί να προκαλεί καρκίνο, νόσο του Αλτσχάϊμερ και άλλες ασθένειες. Έτσι, εκφράστηκε η ανάγκη να γνωρίζει ο κάθε χρήστης, την ακτινοβολία που εκπέμπει το κινητό του τηλέφωνο και την ακτινοβολία που απορροφάται από το σώμα του κατά τη διάρκεια χρήσης του κινητού του τηλεφώνου. Σήμερα ενώ είναι γνωστή για κάθε τύπο και μάρκα τηλεφώνου, η ειδική τιμή απορρόφησης ακτινοβολίας από το σώμα (SAR, Specific Absorption Rate), εντούτοις δεν αναγράφεται στο κινητό τηλέφωνο. Έτσι ο χρήστης, δεν μπορεί να γνωρίζει εύκολα και άμεσα τη συγκεκριμένη τιμή, παρά μόνο αν την αναζητήσει.

Το όριο που τέθηκε για την τιμή απορρόφησης ακτινοβολίας από το σώμα λόγω κινητού τηλεφώνου, είναι τα 2 watt ανά κιλό και δεν επιτρέπεται η εμπορία κινητών τηλεφώνων που έχουν SAR μεγαλύτερη από watt ανά κιλό. Παρόλο όμως που το ανώτατο επιτρεπτό όριο του SAR είναι 2 watt ανά κιλό, εντούτοις υπάρχουν διαφορές μεταξύ των διαφόρων τύπων κινητών τηλεφώνων. Οι διαφορές αυτές πιθανόν να έχουν μια σημασία για μεγάλους χρόνους χρήσης και για το αθροιστικό αποτέλεσμα της απορροφούμενης ακτινοβολίας διαχρονικά.

Κινητά & παιδιά

Κάτι που ανησυχεί ιδιαίτερα τους επιστήμονες είναι η αυξημένη χρήση των κινητών τηλεφώνων από παιδιά. Ο αριθμός των παιδιών που έχουν κινητά τηλέφωνα αυξάνεται συνεχώς όπως επίσης αυξάνεται και ο ολικός χρόνος χρήσης των συσκευών αυτών από τα παιδιά. Το κρανίο των παιδιών είναι πιο λεπτό, ο εγκέφαλός τους βρίσκεται σε περίοδο γρήγορης ανάπτυξης και ως εκ τούτου είναι περισσότερο ευάλωτος σε νοσηρούς περιβαλλοντικούς παράγοντες. Ποια θα είναι η επίδραση στον εγκέφαλο, της μακροχρόνιας χρήσης κινητών τηλεφώνων από παιδιά και τι μπορεί να τους προκαλέσει η συνολική ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία που θα απορροφήσουν; Οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά αποτελούν πηγή ανησυχιών και θα γίνουν γνωστές μετά από πολλά χρόνια.

Πόσο κινδυνεύουμε από τους φούρνους μικροκυμάτων;

Και η έκθεση σε ψηλά επίπεδα ακτινοβολίας μικροκυμάτων μπορεί να προκαλέσει εγκαύματα και καταρράκτη. Ωστόσο, οι διαρροές από φούρνο μικροκυμάτων μπορούν να παρατηρηθούν σε περιπτώσεις που η πόρτα του φούρνου μικροκυμάτων έχει κάποια βλάβη ή δεν κλείνει καλά. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι διαρροές που παρατηρούνται στους φούρνους μικροκυμάτων δεν αποτελούν σημαντικό κίνδυνο για την υγεία.

Χρήσιμες συμβουλές κατά της επικίνδυνης ακτινοβολίας

• Χρησιμοποιείστε κινητά με εξωτερική κεραία, αλλάζοντας συχνά το αυτί από το οποίο ακούτε
• Μη στέκεστε για πολύ ώρα κοντά σε φούρνους μικροκυμάτων και διατηρείτε τις απαραίτητες αποστάσεις από την οθόνη της τηλεόρασης και του υπολογιστή.
• Εάν παρατηρήσετε ότι η πόρτα του φούρνου μικροκυμάτων δεν κλείνει καλά ή έχει κάποια διάβρωση, τότε πρέπει να γίνει επιδιόρθωση ή αντικατάστασή του.
• Απομακρύνετε από το κρεβάτι σας οποιαδήποτε ηλεκτρική ή ηλεκτρονική συσκευή (από τις ηλεκτρικές κουβέρτες μέχρι και το ξυπνητήρι).
• Το σπίτι ή το σχολείο θα πρέπει να βρίσκεται σε απόσταση άνω των 200 μέτρων από πυλώνες μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας υψηλής τάσης.
• Ο πίνακας ηλεκτρικής εγκατάστασης θα πρέπει να βρίσκεται στο πλέον απόμερο σημείο του σπιτιού.
• Το κλασικό καλοριφέρ είναι ο ηλεκτρομαγνητικά ‘‘καθαρότερος’’ τρόπος θέρμανσης, μετά το τζάκι και την ξυλόσομπα.
• Αν πραγματικά χρειάζεστε κινητό, χρησιμοποιήστε το όσο γίνεται λιγότερο.
• Αποφύγετε ηλεκτρικές κουβέρτες, θερμαινόμενα στρώματα νερού, ηλεκτρική ξυριστική μηχανική, ηλεκτρική οδοντόβουρτσα.
• Αντικαταστήστε το ηλεκτρικό ρολόι-ξυπνητήρι των 220 Volts και 50 Hz με ένα ηλεκτρονικό μπαταρίας.
• Κρατήστε τα υπνοδωμάτια ελεύθερα από ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές.
• Τοποθετήστε σε απόσταση άνω του μισού μέτρου την οθόνη του υπολογιστή και φροντίστε να μη βρίσκεται κανείς στο πίσω μέρος της, σε απόσταση μικρότερη του ενός μέτρου.
• Μειώστε τη χρήση ηλεκτρικής σκούπας ή σεσουάρ μαλλιών.