Η τέχνη «συνώνυμο» της ζωής
Το άγχος του να συμβαδίζεις με το συνηθισμένο, για να είσαι αρεστός, η ανασφάλεια του να αντεπεξέρχεσαι σε κάθε δοκιμασία, στην οποία υποβάλλεσαι, με θάρρος, για να θεωρείσαι πετυχημένος, η πίεση του να είσαι συνεπής στις υποχρεώσεις σου, γιατί «όταν θέτεις στόχους, δεν πρέπει να αποπροσανατολίζεσαι», η αβεβαιότητα, για το ποιος είναι ο στόχος σου και πώς πρέπει να αυτός να επιτευχθεί…
Η έλλειψη αυτοπεποίθησης, η έλλειψη χρώματος, έντονου και απαλού, σε μια ασπρόμαυρη ρουτίνα… Η θύμηση και η ανάμνηση ενός παρελθόντος, κοντινού ή μακρινού, ενός παρελθόντος που δείχνει κάπως ιδανικότερο, που μυρίζει ευτυχία, το σχήμα του είναι καμπύλο, σαν το χαμόγελο των αγαπημένων σου και τα θεμέλια του είναι βασισμένα στην αγάπη.
Η αναπόληση και ο πολύμορφος θρήνος του «χθες» και του «εσύ», των παλιών εκδοχών και συνηθειών σου… Η δυσκολία αποδοχής του «τώρα» και του «για πάντα», γιατί στην τελική τι είναι το «τώρα» και τι είναι το «για πάντα»; Λέξεις βαρυσήμαντες, μα με κενό περιεχόμενο. Λέξεις ουσιαστικές, μα ταυτόχρονα βουβές και ανυπόστατες. Η δυσνόητη έννοια του χρόνου, ενός όρου συνεχώς μεταβαλλόμενου, μιας συνθήκης καθοριστικής…
Και μέσα σε αυτή τη σύγχυση, κάπου ανάμεσα στην απαισιοδοξία και στο αίσθημα παραίτησης, αναδύεται η ανάγκη για ελπίδα. Η ανάγκη του ανθρώπου να πιστεύει σε κάτι καλύτερο, σε κάτι ιδανικότερο… η ανάγκη του ανθρώπου για περιπέτεια, εμπειρίες και βιώματα… η ανάγκη για ζωή!
Κι αυτή η ανάγκη, σε στιγμές που τα λόγια περιττεύουν, μπορεί να εκφραστεί κατάλληλα μέσω της τέχνης… Πολλά έργα με διαχρονική σημασία δημιουργούνται, για να εκφράσουν τις ανησυχίες των ανθρώπων και να τους βοηθήσουν να ταυτιστούν, περιορίζοντας τη μοναξιά τους και προσφέροντας τους ένα συναίσθημα παρηγοριάς.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί και το έργο των δημιουργών Sun Yuan και Peng Yu με την ονομασία «Can’t help myself». Μολονότι είναι αδύνατο να ερμηνεύουμε την τέχνη μονάχα με έναν τρόπο, η παρακάτω εξήγηση αποτελεί μια από τις βασικότερες για αυτό το έργο.
Πρόκειται για έναν μηχανικό βραχίονα, ο οποίος εξοπλισμένος με ένα φτυάρι και παρατηρούμενος μέσα από ένα γυάλινο κουτί, είναι προγραμματισμένος να διεκπεραιώνει συγκεκριμένες κινήσεις, με σκοπό να καθαρίζει τη λίμνη παχύρρευστου, κόκκινου υγρού που διαρρέει στο πάτωμα.
Ειδικότερα, εάν εμβαθύνουμε στη φιλοσοφική και συμβολική σημασία του έργου, συνειδητοποιούμε, ότι το γυαλί που περιβάλλει το μηχάνημα, παρομοιάζεται με τους περιορισμούς που τίθενται στη ζωή του ανθρώπου. Είναι εκεί, για να μας αποδείξει, ότι ο άνθρωπος πασχίζει να αποκτήσει κάτι το αχρείαστο, ενώ το σύστημα τον πείθει ότι είναι χρήσιμο, και παλεύει για κάτι το μη-επιτεύξιμο, κάτι το οποίο δε θα του προσφέρει συναισθηματική ικανοποίηση και πλησμονή, παρά μόνο προσωρινή χαρά, κι αυτή σε επιφανειακό επίπεδο. Παράλληλα, παλεύει να αντιμετωπίσει τις αρνητικές σκέψεις του και τα δυσάρεστα συναισθήματα, που προκύπτουν από τον αγώνα που δίνει…Χάνει την ελευθερία του και υπακούει στις επιταγές της κοινωνίας..
Το κόκκινο υγρό, που πλημμυρίζει τον χώρο, αντιπροσωπεύει τις δυσκολίες, τις οποίες ο άνθρωπος παλεύει να ξεπεράσει με μόχθο και αλλεπάλληλες προσπάθειες, δίχως να το καταφέρνει ολοκληρωτικά, καθώς αυτές ξεπροβάλλουν συνεχώς. Και στο κέντρο, βρίσκεται ο ίδιος ο άνθρωπος, να δίνει τον δικό του αγώνα, για να επιτύχει… έναν αγώνα οδυνηρό και διαρκή… έναν αγώνα δίχως τέλος, για να συγκρατήσει τα κομμάτια του, να ανακτήσει ψυχική δύναμη και να καταφέρει να ανταπεξέλθει στη ζωή.
Δύο χρόνια μετά (2019) την έναρξη λειτουργίας του (2016), κουρασμένο από την «αδιάκοπη» εργασία, χωρίς να έχει πετύχει κάτι ουσιαστικό, καθώς έθετε λανθασμένους στόχους, χωρίς κίνητρο να συνεχίσει, έχοντας λερώσει το γυάλινο τοίχωμα που το περιβάλλει με κόκκινες κηλίδες άγχους και κόπου και χάνοντας πια τον έλεγχο του υγρού, το οποίο αρχίζει να απλώνεται, το μηχάνημα ξεκινάει να επιβραδύνει τις κινήσεις του και τελικά «πεθαίνει»… και μόνο τότε καταλαβαίνει πως «πέθανε, ξοδεύοντας τον χρόνο του σε ανώφελες καταστάσεις, δίχως να συνειδητοποιεί την αξία του χρόνου που του δόθηκε, για να ζήσει πραγματικά!
Η συγκεκριμένη ερμηνεία του έργου έχει συγκινήσει ιδιαίτερα τους παρατηρητές του με αρκετούς να σχολιάζουν: «μόνος, ενώ όλοι οι άλλοι σε χρησιμοποιούν για τη δική τους διασκέδαση», «προσπαθεί να συγκρατήσει το υγρό απεγνωσμένα, για να συνεχίσει να παλεύει για άλλη μια μέρα», «πώς “αυτοκτονούμε” ψυχικά και σωματικά, σε μια προσπάθεια να “ζήσουμε”, στερούμενοι την πραγματική μας ευτυχία και εσωτερική γαλήνη», «μοιάζει με τραύμα, μπορείς να το σκουπίσεις, αλλά είναι πάντα εκεί ό,τι και να κάνεις»
Κι ενώ όλοι μας, συχνά αντιμετωπίζουμε την απόκτηση χρημάτων, υλικών αγαθών, δόξας και κύρους ως την υπέρτατη αμοιβή του βίου μας, κάπου στο μέλλον βρίσκεται μια διαφορετική, γηραιότερη εκδοχή μας, η οποία μας κοιτάζει αποθαρρύνοντας μας από το να δώσουμε αξία και να κοπιάσουμε για το απόλυτο «κενό», για το απόλυτο «τίποτα»… Από αυτό το σημείο και ύστερα, λοιπόν, είναι επιλογή μας… Θα την ακούσουμε αυτή την εκδοχή μας; Θα τη συμβουλευτούμε; Ή θα την απογοητεύσουμε, κάνοντας πραγματικότητα τον μεγαλύτερο της φόβο;
ΚΟΥΣΙΟΥΡΗ ΣΤΕΛΛΑ
