Η ΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ ΕΘΙΜΩΝ
Η ΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ ΕΘΙΜΩΝ.
Η τήρηση των εθίμων
Μιχαλίτσης Τάκης
Β΄ Γυμνασίου
Υπεύθυνος καθηγητής
Μιχαλόπουλος Οδυσσέας
Σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από την παγκοσμιοποίηση, τις επιφανειακές ανθρώπινες σχέσεις, την κρίση αξιών και τη μοναξιά, η επιβίωση των παραδοσιακών εθίμων ενός τόπου, φαντάζει σαν ουτοπία. Ωστόσο, ερευνητικά φαίνεται ότι η διατήρηση τέτοιων παραδοσιακών τελετουργικών σε μια κοινωνία, μπορεί να συμβάλει θετικά στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη των αυριανών πολιτών της.
Με τον όρο έθιμα, αναφερόμαστε στις σταθερές και ομοιόμορφες συνήθειες ενός λαού, οι οποίες είναι συνήθως στενά συνδεδεμένες με τη λαϊκή παράδοση, τις θρησκευτικές πεποιθήσεις και τις εθνικές καταβολές του κάθε λαού. Αντικατοπτρίζουν το παρελθόν του, διαμορφώνουν το παρόν και θέτουν τις βάσεις για το μέλλον. Είναι ο πολιτισμός του και διαμορφώνουν την ιστορική και εθνική του ταυτότητα. Επιπλέον, μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για τη δημιουργία πιο ιδιαίτερων οικογενειακών παραδόσεων, που βοηθούν στη δημιουργία της «οικογενειακής ταυτότητας» και του αισθήματος του «ανήκειν» και τέλος συμβάλουν σημαντικά στη διαμόρφωση της προσωπικής ταυτότητας των μελών της κοινωνίας.
Πολλές έρευνες δείχνουν ότι οι οικογένειες που διατηρούν ενεργά τα έθιμα της κοινωνίας στην οποία ανήκουν, παρουσιάζουν μεγαλύτερη συνοχή, καθώς και υψηλότερους δείκτες ψυχικής και σωματικής υγείας. Η τήρηση των εθίμων ενός λαού, μπορεί να λειτουργήσει θετικά φέρνοντας κοντά τα μέλη της οικογένειας, αλλά και της ευρύτερης κοινότητας στην οποία ζει ο καθένας, να ενισχύσει τους κοινωνικούς δεσμούς και να μειώσει τη μοναξιά που βιώνουν πάρα πολλοί άνθρωποι στις μέρες μας.
Ακόμα, παιδιά που μεγαλώνουν σε οικογένειες που υιοθετούν κάποια από τα έθιμα του τόπου τους, αισθάνονται μεγαλύτερη ασφάλεια, σταθερότητα και σύνδεση με το παρελθόν τους. Επίσης, αναπτύσσουν σημαντικές κοινωνικές δεξιότητες και αξίες όπως η αγάπη και ο σεβασμός προς τους προγόνους τους, η αλληλεγγύη, η ενσυναίσθηση και η υπευθυνότητα. Τέλος, τέτοιες συνήθειες προσφέρουν στα παιδιά όμορφες εμπειρίες και αναμνήσεις, που θα κρατούν μέσα τους στο πέρασμα του χρόνου και θα τα βοηθήσουν να δομήσουν τη δική τους προσωπική ταυτότητα.
Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι δεν είναι απαραίτητο να ακολουθεί μια οικογένεια κατά γράμμα τον παραδοσιακό τρόπο ζωής. Το να υιοθετήσει κανείς έστω και το γενικότερο πνεύμα των πατροπαράδοτων συνηθειών, ιδιαίτερα κατά τις περιόδους σημαντικών θρησκευτικών και εθνικών επετείων, όπως είναι τα Χριστούγεννα και το Πάσχα, μπορεί να λειτουργήσει θετικά.
Επομένως, δεν είναι απαραίτητο μια οικογένεια να ακολουθήσει πιστά τα όσα επιβάλλει η παράδοση, φτάνει μόνο τα μέλη της να έχουν τη διάθεση να ασχοληθούν από κοινού με κάποια από τα έθιμα του τόπου τους. Για παράδειγμα, τώρα που πλησιάζει το Πάσχα μπορούν οι γονείς μαζί με τα παιδιά τους να ασχοληθούν με την παρασκευή των παραδοσιακών στην Κύπρο φλαούνων ή με το βάψιμο των αυγών. Σημασία δεν έχει το τελικό αποτέλεσμα, αλλά το να έρθουν τα παιδιά σε επαφή με κάποια από τα έθιμα της Κύπρου, να μάθουν λίγα πράγματα για τη σημασία και τους συμβολισμούς τους και να περάσουν ποιοτικό χρόνο με την οικογένειά τους.
Η τήρηση των εθίμων έχει μεγάλη σημασία σε κάθε κοινωνία, καθώς συνδέεται με την πολιτισμική ταυτότητα και τη συνέχιση παραδόσεων που διαμορφώνουν την ιστορία και την κοινωνική συνοχή. Όταν τα έθιμα τηρούνται και μεταφέρονται από γενιά σε γενιά, ενισχύεται η αίσθηση του ανήκειν σε μια κοινότητα και διατηρείται η σύνδεση με το παρελθόν.
Η ενδυνάμωση της εθνικής συνείδησης μέσω των εθίμων είναι καθοριστική, διότι τα έθιμα συνήθως συνδέονται με ιστορικά γεγονότα, παραδόσεις και σύμβολα που ενσωματώνουν την εθνική ταυτότητα και την υπερηφάνεια για το παρελθόν. Μέσω της αναβίωσης και διατήρησης αυτών των εθίμων, οι πολίτες μιας χώρας αισθάνονται συνδεδεμένοι με την κοινή ιστορία τους και τη συλλογική τους μνήμη.
Επιπλέον, τα έθιμα συμβάλλουν στην ενίσχυση των κοινωνικών δεσμών, προάγοντας τη συνεργασία και την αλληλεγγύη μεταξύ των μελών της κοινότητας, δημιουργώντας ένα αίσθημα ασφάλειας και ενότητας. Σε ένα πλαίσιο σύγχρονων κοινωνικών προκλήσεων, η διατήρηση των παραδόσεων μπορεί να λειτουργήσει ως θεμέλιο για την αναγνώριση και αποδοχή της πολιτισμικής κληρονομιάς.
Συνοψίζοντας, τονίζεται ότι ναι μεν τα έθιμα μιας κοινωνίας είναι σημαντικά, ωστόσο ο δογματισμός και η αυστηρότητα στην τήρησή τους δεν φέρνουν ευεργετικά αποτελέσματα. Δημιουργούν εξτρεμιστικές αντιλήψεις και αποτελούν πηγή βίας και επιθετικότητας σε οτιδήποτε διαφορετικό. Για το λόγο αυτό είναι εξίσου σημαντικό, τα παιδία να έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν τα έθιμα και τις παραδόσεις κι άλλων λαών με τους οποίους συνυπάρχουν, ώστε να καλλιεργηθεί ανάμεσά τους πνεύμα κατανόησης, αποδοχής και σεβασμού.
Τα έθιμα, λοιπόν, και οι παραδόσεις αποτελούν διαύλους επικοινωνίας και έκφρασης, μέσω των οποίων επέρχεται κατανόηση και τονώνονται οι κοινωνικές σχέσεις. Η αξία τους λοιπόν είναι ανεκτίμητη για τον άνθρωπο, λόγω του ότι διακατέχονται από “παρρησία” και αυθεντικότητα!
Το μέλλον τους, επομένως, είναι στο χέρι μας! Η συνειδητοποίηση της χρησιμότητας τους εξυψώνει ηθικά το άτομο, τού επιτρέπει να ονομάζεται άνθρωπος! Αν δεν αντιληφθούμε τις παραπάνω ανάγκες διατήρησης τους, τότε όχι μόνο υπάρχει κίνδυνος να εκλείψει αυτός ο σπουδαίος θησαυρός, αλλά ίσως χάσουμε και το προνόμιο να θεωρούμαστε άνθρωποι· καθώς η παραγωγή πολιτισμού, η έκφραση συναισθημάτων, η ηθική και η ύπαρξη μας εντός κοινωνικών συνόλων, δηλαδή οι αξίες και τα πράγματα που μας ορίζουν ουσιαστικά ως ανθρώπους, θα υποστούν μεγάλο πλήγμα, εάν δεν εξαφανισθούν εντελώς… Πρέπει να προστατεύσουμε τα παραπάνω από τον εκφυλισμό τους, μέσω της τήρησης τους, της παραγωγής νέων, αλλά και της ανανέωσής τους, όποτε αυτή χρειάζεται! Επιβάλλεται γι’ αυτό η συμμετοχή όσο το δυνατόν περισσότερων από εμάς σε αυτόν τον άθλο, διότι μάς αφορά όλους!
