Σχολικος Εκφοβισμος

Σχολικος Εκφοβισμος

Ο εκφοβισμός και η βία στο σχολείο μεταξύ μαθητών όμως αναμφισβήτητα αποτελεί μορφή επιθετικής συμπεριφοράς και επιφέρει σοβαρές επιπτώσεις τόσο στην ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού όσο και στη διαδικασία της μάθησης.

Η βία μεταξύ των παιδιών δεν είναι ένα φαινόμενο που παρουσιάστηκε τη σημερινή εποχή. Είναι χρήσιμο να υπογραμμίσουμε ότι  η επιθετικότητα στα παιδιά δεν εκφράζεται με τον  ίδιο τρόπο, εξαρτάται από την ηλικία τους και το φύλο τους.  Τα μικρότερα παιδιά εκφράζονται περισσότερο με το σώμα τους, ενώ τα μεγαλύτερα χρησιμοποιούν περισσότερο το λόγο και σταδιακά πιο συγκαλυμμένες μορφές επιθετικότητας, όπως η υπονόμευση και η απομόνωση. Επίσης τα αγόρια γενικά είναι πιο άμεσα και σωματικά επιθετικά, ενώ τα κορίτσια πιο έμμεσα.

Οι μορφές που μπορεί να πάρει η βία είναι είτε άμεσες είτε έμμεσες, όπως η σωματική βία, o  αποκλεισμός από την ομάδα και η διάδοση φημών, οι απειλές, καθώς και η σεξουαλική παρενόχληση. Στις περιπτώσεις αυτές ασκείται απρόκλητη, εσκεμμένη, συστηματική και επαναλαμβανόμενη βία και επιθετική συμπεριφορά με σκοπό την επιβολή, την καταδυνάστευση και την πρόκληση σωματικού και ψυχικού πόνου σε μαθητές από συμμαθητές τους, εντός και εκτός σχολείου.

Για την πρόληψη του εκφοβισμού και της βίας στο σχολείο η ευαισθητοποίηση και η ενδυνάμωση των μαθητών είναι απαραίτητες προϋποθέσεις.  Όσο αφορά το σχολείο πολύ σημαντικό είναι το να υπάρχουν κανόνες  και πιο συγκεκριμένα μέσα στην τάξη όπως επίσης  και να διασφαλίζεται η τήρησή τους. Ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να συζητά με τους μαθητές για τα δικαιώματά τους, τους κανόνες συμπεριφοράς στο σχολείο και τους τρόπους αντιμετώπισης του εκφοβισμού και της βίας στο σχολείο.

Σε περίπτωση εκδήλωσης βίας καταρχήν κρίνεται απαραίτητο να συγκεντρωθούν όσο πιο πολλές πληροφορίες γίνεται για το περιστατικό και κατόπι να παρθούν αποφάσεις. Πολύ συχνά σημαντικό εμπόδιο μπορεί να αποτελέσουν οι προκαταλήψεις στη διαλεύκανση της κατάστασης. Δυστυχώς συνηθίζεται  στις περισσότερες  περιπτώσεις εκδήλωσης επιθετικής συμπεριφοράς να αποκρύπτεται το συμβάν είτε για να μην εμπλακεί ο εκπαιδευτικός είτε για να μην αποκτήσει το σχολείο κακή φήμη.

Στις περιπτώσεις του σχολικού εκφοβισμού όταν πρέπει ο εκπαιδευτικός να αντιμετωπίσει άμεσα την κατάσταση είναι πολύ σημαντικό να διαβεβαιώσει το παιδί-θύμα ότι δεν ευθύνεται το ίδιο για ό,τι έχει συμβεί. Να του τονίσει ότι το νοιάζεται και ενδιαφέρεται πραγματικά γι΄αυτό και ότι μπορεί να το προστατέψει. Ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να ενθαρρύνει το παιδί-θύμα να μιλήσει και να «σπάσει τη σιωπή» και να του εξηγήσει ότι το κοινοποιήσει τα περιστατικά εκφοβισμού και βίας στο σχολείο δεν αποτελεί «κάρφωμα».

Οι μαθητές, από την πλευρά τους, είναι σημαντικό να μπορούν να ξεπεράσουν στερεότυπα, όχι μόνο σε λογικό επίπεδο αλλά και σε επίπεδο συναισθήματος, και να μη διστάζουν να μιλήσουν στους μεγάλους εξαιτίας της παγιωμένης αντίληψης πως η κοινοποίηση περιστατικών εκφοβισμού και βίας σε ενήλικες αποτελεί «κάρφωμα» και επομένως, κατακριτέα συμπεριφορά.

Παρακάτω παρουσιάζεται ένα ενημερωτικό κείμενο και δίνει πρακτικές οδηγίες αντιμετώπισης στα ίδια τα παιδιά, τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς

1. Τι είναι ο σχολικός εκφοβισμός;

Eίναι η χρήση βίας μεταξύ μαθητών, ή παιδιών παρόμοιας ηλικίας, με σκοπό να προκαλέσει πόνο και αναστάτωση, όπως:
Σωματική βία: (σπρωξίματα, κλωτσιές, μπουνιές, χαστούκια, τράβηγμα μαλλιών κλπ.)

Συναισθηματική βία: (σκόπιμη απομόνωση του παιδιού, να λερώνουν, να κρύβουν, να καταστρέφουν τα πράγματά του, να το εκβιάζουν για χρήματα, να το απειλούν κλπ.)

Λεκτική βία: (κοροϊδία, βρίσιμο, σαρκασμός, ειρωνεία, διάδοση ψευδούς φήμης, κακά σχόλια για τηνεθνική προέλευση ή την οικονομική κατάσταση ενός παιδιού και της οικογένειάς του, χειρονομίες, συκοφαντικά γκράφιτι κλπ.)

Σεξουαλική βία: (ανεπιθύμητο άγγιγμα, απειλές, προσβλητικά μηνύματα, χυδαία γράμματα και εικόνες,πειράγματα κλπ.)

Ηλεκτρονική βία (χρήση Ίντερνετ, email, chat room, και κινητών με κλήσεις και sms με προσβλητικό και απειλητικό περιεχόμενο, χρήση κάμερας με σκοπό την απειλή και την ταπείνωση του παιδιού)

2. Ποια είναι τα σημάδια και οι συνέπειες του σχολικού εκφοβισμού στα θύματα;

- Το παιδί επιστρέφει σπίτι πεινασμένο, με σχισμένα ρούχα, κατεστραμμένα βιβλία, του λείπουν πράγματα, ζητά ή κλέβει χρήματα (για να τα δώσει στον θύτη-εκβιαστή), χάνει συνέχεια το κολατσιό του ή τα χρήματά του.

- Έχει ανεξήγητες μελανιές-χτυπήματα και δίνει απίθανες εξηγήσεις για αυτά.
Το παιδί γίνεται ανεξήγητα επιθετικό στο σπίτι, παράλογο, προκαλεί φασαρίες, επιτίθεται σε άλλα παιδιά ή αδέρφια

- Φοβάται να χρησιμοποιήσει το κινητό ή το email και τρομάζει όταν λαμβάνει μήνυμα στο κινητό

- Φοβάται να περπατήσει μόνο στο σχολείο κι εκλιπαρεί να το πάνε σχολείο με το αμάξι

- Δεν θέλει ούτε να χρησιμοποιήσει το λεωφορείο και αλλάζει διαδρομή πηγαίνοντας προς το σχολείο

- Δε θέλει να πηγαίνει σχολείο, κάνει απουσίες/κοπάνες

- Δείχνει ανήσυχο/χάνει την αυτό-πεποίθησή του

- Αρχίζει να τραυλίζει. Σταματά να τρώει. Κλαίει πριν κοιμηθεί/έχει εφιάλτες. Απειλεί με αυτοκτονία

- Πέφτει η σχολική του επίδοση

Πολλά παιδιά εγκαταλείπουν το σχολείο και τραυματίζονται ψυχικά για όλη τους τη ζωή.
Ο σχολικός εκφοβισμός ΠΟΝΑΕΙ- δεν έχει πλάκα!

3. Τι να κάνει το παιδί-θύμα

- Δεν φταις εσύ! Μην πιστεύεις αυτά που λένε. Πολλά αξιόλογα παιδιά πέφτουν θύματα των συμμαθητών τους και όταν μεγαλώνουν πετυχαίνουν στη ζωή τους. Κανένα από αυτά δεν έφταιγε.

- Η βία είναι ευθύνη του εκφοβιστή.

- Μην απαντάς στις κοροϊδίες, μη στεναχωριέσαι για αυτά που λένε, μη δίνεις καμιά σημασία.

- Μπορείς απλώς να πεις «πίστευε ότι θέλεις» ή «άποψή σου» και να αγνοήσεις οποιαδήποτε άλλη κουβέντα.

- Αν επιμένουν, κοίταξέ τους στα μάτια και πες τους καθαρά και σταθερά ΣΤΑΜΑΤΑ ή ΠΑΡΑΤΑ ΜΕ ΗΣΥΧΟ καιφύγε.

- Αν σου πήραν κάτι, επέμενε να επαναλαμβάνεις αυτό που θες να πεις (όπως ένας δίσκος που έχει κολλήσει) ανεξάρτητα από τις αντιδράσεις του άλλου. π.χ. «Δώσε μου το μολύβι μου πίσω».

- Πες αυτό που συνέβη στο δάσκαλό σου, στην οικογένειά σου, σε κάποιον άλλον ενήλικα που θα σε βοηθήσει. Δεν είναι ντροπή να το πεις και δεν είναι «κάρφωμα».Αν δε μιλάς, εξυπηρετείς τον εκφοβιστή. Να αναφέρεις ξεκάθαρα τι ακριβώς συνέβη, πότε, πού και από ποιους, προσπάθησε να κρατάς αποδείξεις.

- Αν φοβάσαι μη σε χτυπήσουν, φρόντιζε να είσαι πάντα με κάποιο φίλο, είτε μέσα είτε έξω από το σχολείο.

- Αν σε εκφοβίζει ολόκληρη παρέα, πιάσε το πιο αδύναμο μέλος της και πες του ότι αυτό δεν είναι σωστό και αν θα του άρεσε να του φέρονταν εκείνου έτσι.

- Έχεις το δικαίωμα να λες όχι, χωρίς να απολογείσαι και χωρίς να χαμογελάς. Έχεις το δικαίωμα να σου φέρονται με σεβασμό. Έχεις το δικαίωμα να κάνεις λάθη και να επανορθώνεις. Έχεις το δικαίωμα να αρνείσαι αυτό που σου ζητούν οι άλλοι, χωρίς να νιώθεις ένοχος ή εγωιστής. Έχεις το δικαίωμα να ζητάς αυτό που θες κι άλλος να σου αρνηθεί. Έχεις το δικαίωμα να λες «δεν ξέρω», να σε ακούν, να σε παίρνουν στα σοβαρά, να ρωτάς τις απορίες σου.

- Έχεις το δικαίωμα να αλλάξεις σχολείο-ζήτησε από τους γονείς σου να βρουν ένα σχολείο όπου νιώθεις ασφαλής.

4.Τι να κάνουν οι γονείς του θύματος

- Να μιλάτε καθημερινά με το παιδί σας, να το ρωτάτε για το πώς πέρασε στο σχολείο, να συζητάτε μαζί του. Τα παιδιά συνήθως ντρέπονται και κρατούν τον εκφοβισμό κρυφό από τους ενήλικες. Πείτε στο παιδί ότι έπραξε σωστά που σας μίλησε κι ότι πρέπει πάντα να σας αναφέρει ό,τισυμβαίνει.

- Παρατηρείστε αν το παιδί σας δείχνει τα παραπάνω σημάδια ότι έχει πέσει θύμα. Μην το αμελήσετε, μην πείτε “δε βαριέσαι, παιδιά είναι΄, ή ΄δε παθαίνει τίποτα, ας γίνει σκληρός’.

- Σημειώστε όσες περισσότερες λεπτομέρειες γίνεται, από τα περιστατικά, ώστε να κάνετε αναφορά με στοιχεία.

- Τονίστε στο παιδί ότι δε φταίει αυτό, δεν έχει κάτι κακό. Τονώστε του την αυτο-πεποίθηση και διδάξτε του να επαινεί τον εαυτό του.

- Διδάξτε του να στέκεται όρθιο με αυτοπεποίθηση, να κοιτά στα μάτια, να λέει δυνατά “ΣΤΑΜΑΤΑ” ή “ΠΑΡΑΤΑ ΜΕ” και να φεύγει.

- Αναφέρεστε συγκεκριμένα περιστατικά, στο δάσκαλο. Ανάλογα με το αν θα υπάρξει αλλαγή, μιλήστε στο διευθυντή ή τις αρμόδιες Διευθύνσεις Εκπαίδευσης. Κινητοποιιείστε κι άλλους γονείς να διαμαρτυρηθούν, συνεργαστείτε ενεργά μαζί τους και εμπλακείτε στη σχολική ζωή των παιδιών σας υποστηρικτικά.

- Μην αδιαφορείτε- παρακολουθήστε τις συναντήσεις του Συλλόγου γονέων και κηδεμόνων και με δική σας πρωτοβουλία θίξτε το θέμα του σχολικού εκφοβισμού και ζητήστε στήριξη από ειδικούς.

- Συνεχίσετε στενή επικοινωνία με το παιδί, για να βεβαιωθείτε ότι δεν θα ξαναρχίσουν τα ίδια.

5.Τι να κάνουν οι γονείς του δράστη

- Σταματήστε το παιδί αμέσως μόλις παρατηρήσετε επιθετική συμπεριφορά του παιδιού σαςπρος άλλα παιδιά. Εφαρμόστε σταθερά όρια και ποινές με συνέπεια.

- Οι ποινές ΔΕΝ περιλαμβάνουν σωματική τιμωρία.

- Συζητείστε μαζί του για το τι μπορεί να του συμβαίνει- μήπως το απασχολεί ή στεναχωρεί κάτι. Εξηγείστε του ότι η συμπεριφορά αυτή είναι απαράδεκτη και ότι το αντίκτυπο στα άλλα παιδιά είναι πολύ βαρύ.

- Αποθαρρύνετε άλλα μέλη της οικογενείας σας να παρουσιάζουν εκφοβιστικές συμπεριφορές.

- Διδάξετε στο παιδί σας τεχνικές χαλάρωσης και τρόπους επίλυσης συγκρούσεων, χωρίς βία : πώς να λένε όχι και πώς να ζητούν αυτό που θέλουν με ευγενικό τρόπο.

- Μη χτυπάτε τα παιδιά ως τιμωρία για την επιθετική τους συμπεριφορά. Τους διδάσκετε ακριβώς αυτό που θέλετε να σταματήσουν: τη βία. Προτιμήστε την αφαίρεση προνομίων ως τιμωρία.

- Συζητείστε με το δάσκαλο για την αντιμετώπιση της επιθετικής συμπεριφοράς του παιδιούσας. Επικοινωνήστε με τους γονείς του παιδιού-θύματος και καθησυχάστε τους ότι αντιμετωπίζετε το πρόβλημα.

- Επαινείτε και ενισχύετε το παιδί σας κάθε φορά που επιδεικνύει συνεργατικές και φιλικές συμπεριφορές προς άλλα παιδιά .Αν το παιδί εκφοβίζει επειδή είναι απομονωμένο, προσπαθήστε να το βοηθήσετε να βρει έστω κι έναν φίλο, στον οποίο θα φέρεται με σεβασμό.

- Προσπαθήστε να του δώσετε πρωτοβουλίες και ευθύνες, να το εντάξετε σε δημιουργικές δραστηριότητες, όπως εθελοντισμό.

- Αν το παιδί εκφοβίζει επίμονα και καταναγκαστικά, ίσως είναι χρήσιμη η ψυχοθεραπευτική βοήθεια, ενώ αν πάσχει από σύνδρομο υπερκινητικότητας η συνδρομή του παιδιάτρου να βοηθήσει.

6.Τι να κάνουν οι εκπαιδευτικοί

- Ο εκφοβισμός είναι πρόβλημα σχολικής πειθαρχίας. Οι εκπαιδευτικοί έχουν ευθύνη για την ασφάλεια των παιδιών και τη δημιουργία πολιτισμένου κλίματος στο σχολείο.

- Κάθε φαινόμενο εκφοβισμού θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με σοβαρότητα και από τη ρίζα του.

- Εξηγείστε από την πρώτη ημέρα στα παιδιά τι είναι ο σχολικός εκφοβισμός κι ότι είναι ευθύνη όλων των παιδιών να αναφέρουν αν αντιληφθούν κάτι. Μαθητές, που εκφοβίζουν στη γειτονιά, δεν τολμούν να το κάνουν σε σχολεία, όπου οι κανόνες είναι ξεκάθαροι και οι παραβάσεις τους τιμωρούνται πάντα.

- Προτείνετε στα παιδιά να κάνουν μια μικρή έρευνα στο σχολείο σχετικά με το σχολικό εκφοβισμό: Θα δώσει χρήσιμες πληροφορίες και θα ευαισθητοποιήσει τα παιδιά σχετικά με το θέμα.

- Αναρτήστε σε κάθε τάξη το σύνολο των κανόνων συμπεριφοράς.

- Διδάξτε τα παιδιά να σέβονται τις διαφορές μεταξύ τους. Διδάξτε στα παιδιά τεχνικές διεκδικητικότητας και ενίσχυσης αυτό-πεποίθησης.

- Διδάξτε σε όλα τα παιδιά ότι οι άπραγοι παρατηρητές δεν είναι αθώοι.

- Κανείς δεν πρέπει να ανέχεται τον εκφοβισμό, αλλά να τον αναφέρουν.

- Μην περιμένετε μόνο από τα παιδιά ή τους γονείς να σας καταγγείλουν κάτι. Παρατηρείτε-έχετε το νου σας!

- Μιλήστε με το παιδί-θύμα ιδιαιτέρως, καθώς και στα υπόλοιπα παιδιά ξεχωριστά για να μάθετε αν παρόμοια περιστατικά έχουν ξανασυμβεί. Κρατήστε σημειώσεις. Καθησυχάστε το παιδί-θύμα ότι δε φταίει εκείνο κι ότι θα αντιμετωπισθεί.

- Μιλήστε στο παιδί-θύτη ιδιαιτέρως για τη συμπεριφορά του, τις συνέπειες και τις κυρώσεις που θα έχει αν συνεχίσει. Μην πιστεύετε ψευτο-δικαιολογίες, ότι απλά παίζαμε και γελάγαμε: Αν ήταν παιχνίδι διασκέδαζαν και γέλαγαν όλοι;

Top