Γενικό Λύκειο Νέας Αρτάκης

Στην καθημερινή ζωή με τον όρο κατάθλιψη εννοούμε μια κατάσταση θλίψης και μελαγχολίας, αυτό συνήθως είναι παροδικό και μάλλον οφείλεται σε κάτι σχετικά ασήμαντο και επουσιώδες. Η κατάθλιψη διαφέρει από την Κλινική Κατάθλιψη η οποία χαρακτηρίζεται από συμπτώματα που διαρκούν πάνω από δύο εβδομάδες και είναι τόσο σοβαρά ώστε να επεμβαίνουν στην καθημερινότητα ενός ατόμου. Στην ψυχιατρική ο όρος κατάθλιψη μπορεί επίσης να έχει αυτή τη σημασία αλλά συνήθως αναφέρεται σε μία ψυχική ασθένεια και ειδικά όταν δεν έχει φτάσει σε επίπεδο υψηλής σοβαρότητας ώστε να χορηγηθεί αυτή η διάγνωση. Η κατάθλιψη αποτελεί το τέταρτο στάδιο του μοντέλου της Κιούμπλερ-Ρος για την αποδοχή του θανάτου. Όταν κάποιος έχει κατάθλιψη συνήθως περιγράφει τον εαυτό του ως λυπημένο, απεγνωσμένο, αποθαρρυμένο και απογοητευμένο.

Συνήθως ο κίνδυνος της κατάθλιψης εξαρτάται από τα εξής:

1. Βιολογικοί παράγοντες
Το οικογενειακό ιστορικό κατάθλιψης θεωρείται επιβαρυντικό, αφού αυξάνει τις πιθανότητες να εμφανίσουμε κατάθλιψη όταν βρεθούμε αντιμέτωποι με κάποιο στρεσογόνο συμβάν. Πέρα, όμως, από την κληρονομικότητα, υπάρχουν και άνθρωποι οι οποίοι είναι επιρρεπείς στην κατάθλιψη για καθαρά βιολογικούς λόγους.

Μελέτες αποδίδουν αυτές τις περιπτώσεις σε βιολογικούς μηχανισμούς που ελέγχονται από διάφορες νευροδιαβιβαστικές ουσίες στον εγκέφαλο (π.χ. σεροτονίνη). Έχει ανακαλυφθεί επιστημονικά ότι οι άνθρωποι που έχουν μια συγκεκριμένη μορφή του γονιδίου που εμπλέκεται στη μεταφορά της σεροτονίνης στον εγκέφαλο έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να εκδηλώσουν κατάθλιψη σε συνθήκες έντονης πίεσης. Πρόκειται για μια πολύ σημαντική ανακάλυψη, που αποδεικνύει ότι δεν είμαστε όλοι ίδιοι μπροστά στα στρεσογόνα γεγονότα της ζωής.

2. Προσωπικότητα
Οι άνθρωποι με «καταθλιπτική προσωπικότητα» είναι πιθανότερο να έρθουν αντιμέτωποι με την κατάθλιψη στο μέλλον. Πώς διαμορφώνεται, όμως, η προσωπικότητά μας και τι σημαίνει «καταθλιπτική προσωπικότητα»;

Προσωπικότητα είναι όλο το πρότυπο των σκέψεων και ιδεών που διαμορφώνουμε από την παιδική μας ηλικία μέχρι και μετά την ενηλικίωσή μας, το οποίο δομείται βάσει των εμπειριών μας και το οποίο σιγά-σιγά μας κάνει να έχουμε συγκεκριμένες αντανακλαστικές συμπεριφορές ανάλογα με το περιβάλλον μας. Άνθρωποι π.χ. που έχουν μεγαλώσει χωρίς γονείς ή κάποιον συγγενή, μπορεί να έχουν εντυπώσει στο μυαλό τους ότι η ζωή είναι δύσκολη, ότι δεν μπορούν να πάρουν αγάπη ή ότι δεν έχει νόημα να ζουν γιατί θα πεθάνουν.

Η «καταθλιπτική προσωπικότητα» ταυτίζεται ουσιαστικά με τη «δυσθυμία» και συνήθως παίρνει τη μορφή της χρόνιας ήπιας κατάθλιψης. Όσοι ταλαιπωρούνται από αυτού του είδους την κατάθλιψη δυσκολεύονται να βρουν νόημα στη ζωή, νιώθουν μιζέρια, εντοπίζουν πάντα την αρνητική πλευρά των πραγμάτων, αισθάνονται συνεχώς ένα κενό και έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, ενώ μπορεί να εκδηλώσουν στη ζωή τους κάποιο έντονο καταθλιπτικό επεισόδιο. Στις περιπτώσεις που υπάρχει δυσθυμία, είναι απαραίτητη η ψυχοθεραπεία, γιατί δεν πρόκειται για επεισοδιακής μορφής νόσο, όπως π.χ. η κατάθλιψη που εμφανίζεται μετά από ένα στρεσογόνο γεγονός και είναι παροδική.

3. Στρεσογόνα γεγονότα
Όλοι ερχόμαστε αντιμέτωποι σε κάποιες περιόδους της ζωής μας με στρεσογόνα γεγονότα. Ορισμένα, μάλιστα, έχουν αντικειμενική υπόσταση, όπως π.χ. ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, μια σοβαρή ασθένεια, η φυλάκιση και η χρεοκοπία. Οι άνθρωποι που βιώνουν κάποια από τις παραπάνω καταστάσεις έχουν αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσουν κατάθλιψη μέσα στους επόμενους 6 μήνες. Το κατά πόσον, όμως, θα νοσήσουν πράγματι εξαρτάται από τον τρόπο που ερμηνεύουν όσα τους συμβαίνουν.

4. Κοινωνικοί λόγοι
Όλοι οι κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες που μας επηρεάζουν μπορούν να μας φέρουν πιο κοντά στην κατάθλιψη. Σε περιόδους οικονομικής αστάθειας και μεγάλης έντασης, το ενδεχόμενο να πιστέψουμε ότι δεν τα καταφέρνουμε πλέον, ότι δεν έχουμε μέλλον, ότι είμαστε ανάξιοι, είναι πολύ μεγαλύτερο.

Συνήθως, πλησιάζουμε στην κατάθλιψη όταν δούμε ότι δεν έχουμε τη δυνατότητα να αντεπεξέλθουμε στις υποχρεώσεις μας, όταν νιώθουμε αβοήθητοι, μακριά από εναλλακτικές επιλογές. Μπαίνοντας στην κατάθλιψη, ενισχύονται οι απόψεις που αφορούν υπερεκτιμήσεις όπως: «είμαι ανίκανος», «δεν μπορώ να τα καταφέρω», γεγονός που μας εισάγει σε έναν φαύλο κύκλο με ολέθριες συνέπειες. Ένας άνεργος π.χ. έχει πιθανότητες να βρει δουλειά αν κάνει συγκεκριμένα βήματα. Στην περίπτωση όμως που πιστέψει ότι δεν έχει μέλλον, πάψει να ασχολείται με τις δεξιότητές του και παραιτηθεί, θα οδηγηθεί σε μεγαλύτερες δυσκολίες στο μέλλον και θα μπει ακόμα πιο βαθιά στην κατάθλιψη.

Η αλήθεια για τις ορμόνες
Η απότομη πτώση των ορμονών μετά τον τοκετό μπορεί να οδηγήσει σε επιλόχειο κατάθλιψη. Αυτό τουλάχιστον πιστεύουν αρκετές γυναίκες. Τα νερά έρχονται, όμως, να αναταράξουν πρόσφατες μελέτες, που αποδεικνύουν ότι αιτία μπορεί να μην είναι οι ορμόνες, αλλά η ίδια η εγκυμοσύνη, που αποτελεί συχνά ένα εξαιρετικά στρεσογόνο γεγονός. Έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Bristol έδειξε ότι ο πιο ισχυρός παράγοντας κινδύνου για την επιλόχειο κατάθλιψη είναι η καταθλιπτική συμπτωματολογία κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Τι σημαίνει αυτό;

Αν και η εγκυμοσύνη αποτελεί πηγή χαράς για πολλές γυναίκες, για άλλες μπορεί να είναι παράγοντας άγχους. «Τι θα κάνω με την καριέρα μου;», «Τι σημαίνει η μητρότητα για την προσωπική μου ελευθερία;», αναρωτιούνται μόλις πληροφορηθούν την εγκυμοσύνη τους.

Αντίστοιχα και οι άνδρες, που έχουν άγχος κυρίως για το αν θα αντεπεξέλθουν οικονομικά στις νέες ανάγκες, είναι πιθανόν να παρουσιάσουν συμπτώματα ανάλογα με αυτά των γυναικών. Τα νέα αυτά δεδομένα αλλάζουν και τον τρόπο αντιμετώπισης, αφού τα ζευγάρια που έχουν συμπτώματα δυσθυμίας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης καλό είναι να αναζητούν βοήθεια σε αυτή τη φάση. Υπάρχουν, βέβαια, και περιπτώσεις γυναικών που παρουσιάζουν έντονα και σοβαρά συμπτώματα τις πρώτες ημέρες μετά τον τοκετό – που συχνά περιλαμβάνουν και αυτοκτονικές ιδέες, οι οποίες όμως είναι σπάνιες και ανήκουν στη λεγόμενη «ψύχωση της λοχείας».

Σε ποιο βαθμό μπορεί η κατάθλιψη να θεραπευτεί;

Η κατάθλιψη είναι θεραπεύσιμη και το ιδανικό θεραπευτικό αποτέλεσμα επιτυγχάνεται με το συνδυασμό φαρμακευτικής θεραπείας µε την ψυχοθεραπεία. Στην ψυχοθεραπεία ο θεραπευόμενος δικαιούται να εκπαιδευτεί και να μάθει λεπτομερώς την ασθένεια του και τους στόχους της θεραπείας. Η ψυχοθεραπεία έχει ανθρωποκεντρική προσέγγιση και στοχεύει στη δημιουργία/ενίσχυση κινήτρου στον θεραπευόμενο για συμπεριφορική αλλαγή.

Χρησιμοποιούνται διάφορες τεχνικές για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης, με κυρίαρχες τη γνωστική ψυχοθεραπεία (γνωστική-συμπεριφορική, γνωστική-αναλυτική αλλά και άλλες), που στοχεύουν στην αναγνώριση των σκέψεων με συνδεδεμένα συναισθήματα και αλλαγή συμπεριφοράς. Βασική προϋπόθεση όμως σε όλες είναι η δημιουργία μιας σχέσης αυθεντικότητας, ειλικρίνειας και αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου, ώστε να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.

Είναι απίθανο να βρεθεί ποτέ μια εύκολη θεραπεία θαύματος που να λειτουργεί για όλους. Σε κάθε περίπτωση κλινικής κατάθλιψης, υπάρχουν συνήθως πολλές αλληλεπικαλυπτόμενες πτυχές στην εργασία: τα πάντα από τη γενετική, τις ορμόνες και τις βιολογικές διαταραχές έως τα τραύματα, τις μεγάλες ασθένειες και άλλα γεγονότα που προκαλούν ανησυχία. Επειδή ο καθένας από αυτούς μπορεί να προκαλέσει και να προμηθεύσει έναν κύκλο κατάθλιψης, οι θεραπείες πρέπει συχνά να προσαρμόζονται ανάλογα με τον ασθενή.

Αυτό δεν σημαίνει ότι ορισμένοι άνθρωποι δεν θεραπεύονται από κατάθλιψη. αυτοί είναι. Αλλά πολλοί δεν είναι. Είτε δεν επιδιώκουν να ξεκινήσουν τη φροντίδα, είτε η φροντίδα που λαμβάνουν δεν επαρκεί, εκτός και αν μια περίπτωση κατάθλιψης αντιμετωπίζεται διεξοδικά, είναι πολύ πιθανό ότι η πάθηση θα συνεχιστεί ή το άτομο θα υποτροπιάσει κάποια στιγμή στο μέλλον.

Μήπως πιστεύτε ότι η κατάθλιψη και η ψυχοπάθεια είναι το ίδιο;

Η μεγάλη διαφορά ανάμεσα σε έναν ψυχοπαθή και σε έναν μη ψυχικά ασθενή είναι η λέξη συνέπεια η οποία δεν υπάρχει σαν έννοια στο λεξιλόγιο των ψυχοπαθών. Είναι άνθρωποι που δεν αισθάνονται τύψεις για τις πράξεις τους λόγω του ναρκισσισμού τους καθώς έχουν μία μεγαλοπρεπή αίσθηση αυτοεκτίμησης. Ο απομονωμένος τρόπος ζωής, η χειριστικότητα, τα παθολογικά ψέματα, η ανευθυνότητα και η επιπολαιότητα σε συνδυασμό με τα συχνά ξεσπάσματα βίας και οργής είναι μερικά από τα κομμάτια του παζλ τα οποία συνθέτουν τον ορισμό της ψυχοπάθειας.

Πολλοί είναι εκείνοι οι οποίοι τρομάζουν στο άκουσμα της λέξης «ψυχοπάθειας» γιατί συνειρμικά σκέφτονται λέξεις όπως έγκλημα, φόνος, βία. Όμως ο ψυχοπαθής δεν είναι απαραίτητα δολοφόνος ή εγκληματίας αλλά θα μπορούσε να είναι ένας πολύ πετυχημένος επιχειρηματίας ή ένας αφοσιωμένος στρατιωτικός ο οποίος όμως θα είναι συναισθηματικά ανάπηρος. Οι ψυχοπαθείς δεν αγαπούν, δεν συμπαθούν και δεν αναπτύσσουν αισθήματα για κανέναν άλλον παρά μόνο για τον εαυτό τους.

Λόγω ανυπαρξίας της συνείδησης και πρότερων τραυματικών εμπειριών, οι άνθρωποι με ψυχοπάθεια έχουν «κλειδώσει συναισθηματικά» και έκτοτε ακολουθούν έναν μοναχικό δρόμο με μόνη παρέα τις διαστρεβλωμένες και ενίοτε παράλογες σκέψεις τους. Εξαιτίας της συναισθηματικής αναπηρίας, οι άνθρωποι αυτοί ίσως να εκπέμπουν ένα μυστήριο αλλά συνήθως γίνονται αντιπαθείς στους άλλους γιατί είναι ωφελιμιστές και εγωιστές εις βάρος των άλλων.

Στην καθημερινή ζωή με τον όρο κατάθλιψη εννοούμε μια κατάσταση θλίψης και μελαγχολίας, αυτό συνήθως είναι παροδικό και μάλλον οφείλεται σε κάτι σχετικά ασήμαντο και επουσιώδες. Η κατάθλιψη διαφέρει από την Κλινική Κατάθλιψη η οποία χαρακτηρίζεται από συμπτώματα που διαρκούν πάνω από δύο εβδομάδες και είναι τόσο σοβαρά ώστε να επεμβαίνουν στην καθημερινότητα ενός ατόμου.

Συμπερασματικά λοιπόν, βλέπουμε ότι η κατάθλιψη δημιουργεί άσχημα συναισθήματα στον άνθρωπο πράγμα που τον κάνει ευάλωτο σε δύσκολες καταστάσεις, ενώ η ψυχοπάθεια δημιουργεί έναν άνθρωπο ψυχρό ο οποίος αδυνατεί να εκδηλώνει και να τρέφει συναισθήματα για τους άλλους.

Η εικόνα αυτή έχει αντληθεί από https://www.iatropedia.gr/psychiki-ygeia/800-000-astheneis-katathlipsi-stin-ellada/75986/

https://www.iatronet.gr/ygeia/psyxiki-ygeia/article/48054/ta-9-diaforetika-eidi-katathlipsis.html

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B1%CF%84%CE%AC%CE%B8%CE%BB%CE%B9%CF%88%CE%B7

https://www.psyxiatros.gr/%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%AC%CE%B8%CE%BB%CE%B9%CF%88%CE%B7/