Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ
Την τρέχουσα σχολική χρονιά, η Γ΄Γυμνασίου του σχολείου μας παρακολούθησε τη θεατρική παράσταση “Το κύμα”, στο θέατρο Λαμπέτη, από ένα καστ εκλεκτών ηθοποιών.
Η πλοκή του έργου έχει να κάνει με μια αληθινή ιστορία, εμπνευσμένη από το ομότιτλο βιβλίο του Martin Rhue, και πιο συγκεκριμένα ένα πείραμα που έγινε σε ένα σχολείο της Γερμανίας, το 1967.
Ένας καθηγητής, φιλόλογος, ο κύριος Τζόουνς, διδάσκει ιστορία σε ένα σχολείο στη Γερμανία. Κατά τη διάρκεια της παράδοσης ενός μαθήματός του για τον σοσιαλισμό, του έγινε η εξής ερώτηση από μια μαθήτριά του: “Πώς γίνεται, κύριε Τζόουνς, ο λαός της Γερμανίας να μην έκανε κάτι, ώστε να σταματήσει τις σφαγές των Εβραίων και μετά, μάλιστα, να αγνοούσε αυτό το γεγονός;”. Ο καθηγητής δεν μπορούσε να απαντήσει, τουλάχιστον με μια απλή απάντηση, στο ερώτημα της μαθήτριάς του και έτσι αποφάσισε να τους το δείξει με άλλον τρόπο: δημιουργώντας μια ομάδα, η οποία θα στηριζόταν στην ισότητα, την ισονομία και την πειθαρχεία. Ως μέλη της ομάδας, οι μαθητές ενθουσιάστηκαν που επιτέλους ήταν όλοι ίσοι μεταξύ τους και δέχτηκαν να εκτελούν κάθε διαταγή του καθηγητή τους. Όμως, αυτό εξελίχθηκε σε ένα φρικτό “κόμμα”, και όσοι δεν ήταν μέλη του, όχι μόνο δεν ήταν ίσοι, αλλά ήταν κατώτεροι και άρα μη αποδεκτοί. Το πείραμα αυτό διήρκησε πέντε ημέρες, και μόνο μία μαθήτρια κατάλαβε ότι κάτι δεν πήγαινε καλά με αυτή την ομάδα. Τελικά, ο κύριος Τζόουνς αναγκάστηκε να σταματήσει αυτό το “παιχνίδι”, για να μην υπάρξουν τραγικές συνέπειες.
Προσωπικά, παρακολουθώντας την παράσταση, μου δημιουργήθηκαν αρκετές απορίες:
- Γίνεται, όντως, να ξαναγεννηθεί τόσο γρήγορα ο φασισμός;
- Υπάρχει σήμερα;
- Πώς γίνεται μέσα σε πέντε μόνο μέρες να εξελίχθηκε ένα τέτοιο πείραμα, που αποκαλύπτει την ανθρώπινη φύση και τη δύναμη του φασισμού;
- Τελικά, η γνώση της ιστορίας μπορεί να μας αποτρέψει από τον φασισμό;
- Είναι εύκολο να καταλάβει κανείς πότε ένα κόμμα είναι φασιστικό;
- Αν ήμασταν εμείς στη θέση αυτών των παιδιών και μας έλεγε ένας καθηγητής μας ότι θα δημιουργήσουμε μια τέτοια ομάδα, χρησιμοποιώντας τα ίδια επιχειρήματα που χρησιμοποίησε και ο κ. Τζόουνς, τι θα κάναμε;
- Η ιστορία τελικά επαναλαμβάνεται ή μπορεί να επαναληφθεί;
Μετά το τέλος της παράστασης, ακολούθησε μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση με τους ηθοποιούς/ συντελεστές και τους μαθητές όλων των σχολείων που την παρακολούθησαν.
Η ΤΑΙΝΙΑ
Die Welle: Γερμανική ταινία του 2008
Η ιστορία του “πειράματος” αυτού έγινε ταινία σε σκηνοθεσία του Ντένις Γκάνζελ.
Στην ομάδα που φτιάχνει ο Ράινερ Βένγκερ, καθηγητής Λυκείου με αναρχικό παρελθόν και πρωτοποριακές ιδέες για την εκπαίδευση, αναλαμβάνει ο ίδιος τον ρόλο του ηγέτη και οι μαθητές του τον ρόλο των ακολούθων του. Οι τελευταίοι ανταποκρίνονται με ενθουσιασμό. Πειθαρχούν με χαρά σε μια σειρά κανόνων συμπεριφοράς, ονοματίζουν την μικρή κοινωνία τους «Το κύμα», φορούν ένα είδος ενιαίας στολής, επινοούν έναν κοινό χαιρετισμό, φιλοτεχνούν ένα διακριτικό σήμα, μαθαίνουν τελικά να αντιλαμβάνονται ο ένας τον άλλο ως μέλη μιας εκλεκτής ομάδας, όπου όλοι είναι ίσοι με όλους. Αν όμως για τα μέλη της ομάδας όλα φαίνονται σωστά, όσοι βρίσκονται στην απ’ έξω δείχνουν τη δυσπιστία, αν όχι την αγωνία τους. Κανείς όμως δεν μπορεί να σταματήσει το “Κύμα” και την καταστροφή που φέρνει μαζί του…
Η ταινία αποτελεί αδιαμφισβήτητα μια από τις πιο ενδιαφέρουσες ευρωπαϊκές ταινίες όλων των εποχών. Αυτό διότι, αποδεικνύει πώς γίνεται μια ομάδα ανθρώπων να χειραγωγηθεί και να γίνει φερέφωνο μιας ιδεολογίας, που δε σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη διαφορετικότητα. Ακόμη περισσότερο, υπογραμμίζεται ο καθοριστικός ρόλος της εκπαίδευσης, ως αντίδοτο σε κάθε ακραία ιδεολογία. Η ταινία δίνει την απάντηση σε ερωτήσεις όπως : “Υπάρχει ακόμη φασισμός;”
Και δυστυχώς, καταλήγουμε στο δυσοίωνο συμπέρασμα ότι οι τίτλοι τέλους του ναζισμού δεν ήρθαν με το τέλος του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου…
