Έχουμε και λέμε: Κουραμπιέδες και μελομακάρονα. Κάθε ένα με τη δική του γεύση, με τις δικές του αναλογίες σε βούτυρο και σιρόπι, σε ελαιόλαδο, σε μπαχαρικά και τραγανές κρούστες φύλλων, σε καρύδια και αμύγδαλα. Ορίστε το πιάτο σας, και πάμε να δοκιμάσουμε απ’ όλα.

Ο ΚΟΥΡΑΜΠΙΕΣ

Ο κουραμπιές έχει μεγάλη ιστορία. Ετυμολογικά κατάγεται από την ανατολή, ταξίδεψε μέχρι τον Μεσαίωνα όπου εδραιώθηκε ως μπισκότο, και τέλος πάντων, οι αρχαίοι Έλληνες έψηναν τα μπισκότα δύο φορές (δί-πυρον), ακριβώς για να δώσουν στα γλυκίσματα την υφή, μορφή και τραγανότητα του μπισκότου. Πολυταξιδεμένος, πήγε με τους Βενετούς στην Ασία και ξαναγύρισε, και σήμερα, είναι ο παραδοσιακός μας ελληνικός και αγαπημένος κουραμπιές των Χριστουγέννων και πάσης εορτής.

Ο κουραμπιές είναι χριστουγεννιάτικος, μοσχομυριστός, και βουτυρένια βελούδινος. Με αμύγδαλα, με επικάλυψη σοκολάτας, με τριμμένο αμύγδαλο, με ολόκληρο ή με μισό, με πλούσια ζάχαρη άχνη που σηκώνει ομίχλη ευτυχίας.

ΤΑ ΜΕΛΟΜΑΚΑΡΟΝΑ

Η επόμενη πιατέλα μας είναι γεμάτη με μελομακάρονα. Εδώ, το μέλι και η ζάχαρη έχουν παντρευτεί έναν ιδανικό γάμο, που κρατάει χρόνια, και μάλιστα έχει νικήσει και το σκοτάδι. Γιατί; Διότι οι αρχαίοι Έλληνες προσέφεραν «μακαρία», έναν μικρό άρτο στο σχήμα του σημερινού μελομακάρονου, μετά από τις κηδείες. Η «μακαρωνία» ήταν η βραδινή δέηση προς τον εκλιπόντα. Αργότερα, η μακαρία βούτηξε στο σιρόπι μελιού και έγινε μέλι και μακαρία ίσον μελομακάρονο, και σήμερα το τρώμε επειδή μας αρέσει, επειδή είναι λαχταριστό και πλούσιο γλύκισμα και επειδή γιορτάζουμε, αντιθέτως, τη γέννηση.

Το μοναδικό με το μελομακάρονο είναι ότι φτιάχνεται βασικά με ελαιόλαδο. Φυσικά η ζάχαρη και το μέλι του δίνουν ένα σιρόπι που τονώνει τη μοναδικότητα της γεύσης, κι έρχεται να βοηθήσει και η κανέλα, το γαρίφαλο, λίγο ξύσμα πορτοκαλιού και βέβαια το τριμμένο καρύδι. Αν το προτιμά κανείς με λιγότερο καρύδι, λιγότερο σιρόπι, πιο «μπισκότο» και λιγότερο γλασέ, είναι ένα θέμα-πρόκληση για τον ζαχαροπλάστη της γειτονιάς ή και του σπιτιού κάθε χρόνο. «Μου έπεσε παραπάνω σιρόπι», θα πει η γιαγιά, αλλά στην πραγματικότητα αυτό θέλαμε κι εμείς.

ΧΡΙΣΤΟΨΩΜΟ: Ο ΑΡΤΟΣ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

Τα Χριστούγεννα, εκτός από γιορτή αγάπης, είναι και γιορτή γεύσεων και, κυρίως, γλυκών. Μελομακάρονα και κουραμπιέδες είναι οι κλασικές προτιμήσεις των ημερών, πολλοί αγαπούν τις δίπλες και, φυσικά, δεν θα μπορούσε να λείπει από τη λίστα το Χριστόψωμο. Από τα πιο όμορφα έθιμα των Χριστουγέννων του τόπου μας, κάθε χρόνο παρελαύνει στο τραπέζι και όλοι, λίγο ή πολύ, το έχουμε τιμήσει! Πώς γεννήθηκε όμως αυτό το έθιμο και τι συμβολίζει;

Σύμφωνα με την παράδοση, στη Θράκη, την παραμονή των Χριστουγέννων η νοικοκυρά του σπιτιού, αφού τελείωνε όλες τις δουλειές του σπιτιού, έφτιαχνε το γλυκό αυτό ψωμάκι, το οποίο πάντοτε　φρόντιζε να στολίσει με σταφίδες και καρύδια. Στη μέση του Χριστόψωμου άναβε ένα κερί, ενώ ο πατέρας θυμιάτιζε το σπίτι, το κάθε μέλος της οικογένειας χωριστά και το στάβλο, καθότι επρόκειτο για μια προσφορά που συμβολίζει την καλή　υγεία των ζώων αλλά και την καρποφορία του εδάφους για τους αγρότες.　 Όταν έφτανε η σειρά του μικρότερου παιδιού, ο πατέρας κρατούσε το Χριστόψωμο πάνω από το κεφάλι του και το παιδί χοροπηδούσε τρεις φορές προσπαθώντας　να κόψει στα δύο το τσουρέκι.　 Στη συνέχεια, ο πατέρας έκοβε το πρώτο κομμάτι για τον Χριστό, το δεύτερο για το σπίτι και τα υπόλοιπα για το κάθε μέλος της οικογένειας (περίπου όπως κόβουμε και τη σημερινή βασιλόπιτα). Το έθιμο ήθελε το τραπέζι να παραμένει στρωμένο και μετά το τέλος του γεύματος, ώστε να δειπνήσει και η Παναγία.

Το Χριστόψωμο, στις περισσότερες παραλλαγές του, έχει στρογγυλό μέγεθος, είναι φτιαγμένο από τα βασικά υλικά του ψωμιού και πάντοτε στολισμένο με ιδιαίτερο, περίτεχνο τρόπο. Παραδοσιακά, ένας σταυρός κοσμεί την κορυφή του Χριστόψωμου και γύρω από αυτόν διάφορα σκαλιστά διακοσμητικά ή στολίδια από ζυμάρι. Τα στολίδια, κυρίως στο παρελθόν, είχαν σχέση με την κύρια ενασχόληση της οικογένειας, για παράδειγμα σταφύλια για μια οικογένεια αμπελουργών ή κατσικάκια για μια οικογένεια κτηνοτρόφων. Τις περισσότερες φορές τον πρωταγωνιστικό ρόλο στο στολισμό παίζουν τα καρύδια και τα αμύγδαλα.

Φυσικά, η κάθε περιοχή της Ελλάδας έχει και διαφορετική παράδοση για το Χριστόψωμο. Σε πολλά χωριά στη Στερεά Ελλάδα, μετά τη λειτουργία των Χριστουγέννων, ο ιερέας περνάει από τα σπίτια των πιστών και ευλογεί το Χριστόψωμο. Στην Κορινθία τοποθετούν μέσα σε αυτό　ένα φλουρί που συμβολίζει την καλοτυχία για εκείνον που θα το βρει, ενώ στη Σπάρτη το ζυμώνουν σε σχήμα σταυρού. Στην Κρήτη, οι γυναίκες που το φτιάχνουν συνηθίζουν να λένε κατά τη διάρκεια της παρασκευής του «Ο Χριστός γεννιέται, το φως ανεβαίνει, το προζύμι για να γένει», ενώ　στη ζύμη χρησιμοποιούν πλούσια υλικά όπως ροδόνερο, μέλι, σουσάμι, κανέλα και γαρίφαλα.

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΑ ΓΛΥΚΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

1. Panettone, Ιταλία – Είδος κέικ με κόντιτα (αποξηραμένα και ζαχαρωμένα φρούτα)

2. Buche de Noël, Γαλλία – Είδος κορμού με γλάσο σοκολάτας και χριστουγεννιάτικη διακόσμηση

3. Stollen, Γερμανία – Είδος γλυκού ψωμιού που παραγεμίζεται με σταφίδες, κεράσια και πάστα αμυγδάλου

4. Glogg & Pepperkakor, Νορβηγία – Ζεστό καρυκευμένο με μπαχαρικά κρασί

5. Plum Pudding, Βρετανία – Ζεστή πουτίγκα σοκολάτας με κρέμα από κονιάκ