Ο όρος Φιλελληνισμός μαρτυρείται από το 1761. Από τα τέλη του 18ου αιώνα δήλωνε την ιδεολογική και πολιτική κίνηση που αναπτύχθηκε κυρίως στις ευρωπαϊκές χώρες και στην Αμερική και αποσκοπούσε τόσο στην ηθική όσο και στην υλική ενίσχυση του ελληνισμού κατά την Τουρκοκρατία και κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821.
Το φαινόμενο του φιλελληνισμού αναπτύχθηκε και εξαπλώθηκε τις δύο πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα, για να φθάσει στο απόγειό του με την έκρηξη της Επανάστασης. Οι πηγές του μπορούν να αναζητηθούν στην άνθιση των αρχαιοελληνικών σπουδών στη Δύση και στις περιηγητικές αποτυπώσεις που είχαν επαναφέρει στο προσκήνιο τους σύγχρονους Έλληνες ως απογόνους των αρχαίων Ελλήνων.
Ο Γάλλος λογοτέχνης και πολιτικός Σατωβριάνδος, που πίστευε ότι η Γαλλία ήταν «η πρωτότοκος θυγάτηρ της Ελλάδος κατά τε την ανδρείαν, την ευφυΐαν και τας τέχνας», συγκλονίστηκε από την περιήγησή του στην Πελοπόννησο και στην Αττική, συνδέθηκε με φιλελληνικές εταιρείες και όταν ξέσπασε η Επανάσταση υποστήριξε τα δίκαια της Ελλάδας σε νέα έκδοση του «Οδοιπορικού του 1806». Ο ριζοσπάστης Βρετανός ποιητής Σέλεϊ, έγραψε στον πρόλογο του ποιήματός του «Hellas»: «Είμαστε όλοι Έλληνες. Οι νόμοι μας, η φιλολογία μας, η θρησκεία μας, οι τέχνες μας έχουν όλα τις ρίζες τους στην Ελλάδα…».
Το κίνημα του φιλελληνισμού, όμως, ενισχυόταν και από τον ενθουσιασμό που προκαλούσε ο συνεχής αγώνας του λαού που θεωρούσε την ελευθερία υπέρτατο αγαθό. Ο φιλελληνισμός εξέφρασε μια έντονη διαμαρτυρία απέναντι στις συντηρητικές και καταπιεστικές κυβερνήσεις της Ευρώπης και εκδηλώθηκε με ποικίλους τρόπους.
Δυτικοευρωπαίοι εθελοντές έσπευσαν στα πεδία των μαχών, όπου πολλοί από αυτούς έχασαν τη ζωή τους συμμετέχοντας σε διάφορες στρατιωτικές επιχειρήσεις. Ιδιαίτερη αναφορά αξίζει στον Άγγλο λόρδο Μπάιρον, που πέθανε στο πολιορκημένο Μεσολόγγι το 1824. Οι εθελοντές υπολογίζονται περίπου σε χίλιους διακόσιους. Ο κύριος όγκος τους ανήκε στους Γερμανούς. Ακολουθούσαν οι Γάλλοι και οι Ιταλοί, αλλά και Πολωνοί, Ελβετοί, Βρετανοί και Αμερικανοί.
Σε πολλές πόλεις της Δυτικής Ευρώπης ιδρύθηκαν φιλελληνικές επιτροπές, τα κομιτάτα, που είχαν ως στόχο την περίθαλψη των προσφύγων και του άμαχου ελληνικού πληθυσμού, καθώς και την ενίσχυση των αγωνιζομένων με τρόφιμα, πολεμοφόδια και οικονομικούς πόρους. Σημαντική ήταν η συμβολή του Γαλλοελβετού τραπεζίτη Εϋνάρδου, ο οποίος και υπήρξε προσωπικός φίλος του Καποδίστρια, και διέθεσε μεγάλο μέρος της προσωπικής του περιουσίας για την ενίσχυση του ελληνικού Αγώνα.
Παράλληλα, οργανώθηκαν δημοσιογραφικές εκστρατείες ενημέρωσης και αυξήθηκε η διεθνής φιλολογική παραγωγή με θέματα εμπνευσμένα από το ελληνικό ζήτημα. Δυνατά υπέρ του αγώνα των Ελλήνων ακούστηκε η φωνή του νεαρού ακόμα Βίκτωρα Ουγκώ, με τα «ελληνικά ποίηματά» του, «Κανάρης», «το Ελληνόπουλο», η «Λαζάρα» και τα «κεφάλια του Σεραγιού».
Προγραμματίστηκαν καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, όπως εκθέσεις ζωγραφικής, συναυλίες και θεατρικές παραστάσεις. Ο διασημότερος από τους Γάλλους καλλιτέχνες που εμπνεύστηκαν από τον αγώνα του ελληνικού λαού για την ελευθερία ήταν ο Ευγένιος Ντελακρουά. Στα έργα του, η «Σφαγή της Χίου», η «Ελλάδα που ξεψυχάει πάνω στα ερείπια του Μεσολογγίου» και το «Επεισόδιο του ελληνικού αγώνα», αποδίδει με το πνεύμα του ρομαντισμού το ουσιαστικό περιεχόμενο της ελληνοτουρκικής σύγκρουσης. Τυπώθηκαν επίσης λιθογραφίες, ενώ κυκλοφόρησαν αντικείμενα καθημερινής χρήσης που απεικόνιζαν παραστάσεις από τον ελληνικό Αγώνα, όπως πιάτα και επιτραπέζια ρολόγια, αλλά και σαπούνια και αρώματα.
Οι δραστηριότητες των φιλελλήνων βοήθησαν τους αγωνιζόμενους Έλληνες, εξοπλίζοντάς τους, ανακουφίζοντας τις ανάγκες του άμαχου πληθυσμού και έως ένα σημείο επηρεάζοντας την κοινή γνώμη και τις κυβερνήσεις της Δύσης. Οι Έλληνες με τη σειρά τους τονώθηκαν από την ηθική συμβολή που δέχτηκαν από το φιλελληνικό ρεύμα, που τους έδωσε θάρρος να συνεχίσουν να αγωνίζονται μέχρι την τελική νίκη.
Πηγές:
https://www.youtube.com/watch?v=QgqNdmF9LwY
https://library.parliament.gr/
https://www.ekt.gr/el/news/23790
https://el.wikipedia.org/
Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία, Γ΄Γυμνασίου, ΙΤΥΕ
