Ο ρόλος των Μεγάλων Δυνάμεων στη δημιουργία του Ελληνικού κράτους

Η ίδρυση του πρώτου σύγχρονου ελληνικού κράτους. Το Πρωτόκολλο της 3ης Φεβρουαρίου 1830

Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 ξέσπασε σε μια εποχή που οι συνθήκες δεν ήταν  καθόλου ευνοϊκές γι΄αυτήν. Τον Σεπτέμβριο του 1815 είχε υπογραφεί στο Παρίσι η Πράξη της Ιεράς Συμμαχίας από τους αυτοκράτορες της Ρωσίας, της Αυστρίας και της Πρωσίας. Σκοπός της συγκρότησής της ήταν η κατάπνιξη όποιας επαναστατικής κίνησης εκδηλωνόταν στον ευρωπαϊκό χώρο και απειλούσε την ηρεμία στην Ευρώπη.

Έτσι, όταν γίνεται γνωστή στο Συνέδριο του Λάιμπαχ (26 Ιανουαρίου- 12 Μαΐου 1821) η έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης, αποφασίζεται η αποκήρυξή της. Και μόνο χάρη στην παρέμβαση του Καποδίστρια, οι Μεγάλες Δυνάμεις δεν έκαναν στρατιωτική επέμβαση για να την καταπνίξουν, όπως είχε γίνει σε άλλες περιπτώσεις.

Πέρα όμως από την κοινή αρνητική τους στάση απέναντι στις επαναστάσεις των λαών, οι Μεγάλες Δυνάμεις ενδιαφέρονταν για τα ιδιαίτερα οικονομικά τους συμφέροντα, τα οποία συνδέονταν με τη διατήρηση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Εξάλλου, δεν ήθελαν να διαταράξουν τις ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο, που απειλούνταν αν οι Ρώσοι έβρισκαν διέξοδο προς τις θερμές θάλασσες. Για την Αυστρία, από την άλλη, που αποτελούσε μια πολυεθνική αυτοκρατορία, η Ελληνική Επανάσταση αποτελούσε ένα επικίνδυνο παράδειγμα, που μπορεί να ξεσήκωνε και τους λαούς που ζούσαν υπόδουλοι στα εδάφη της.

Για όλους αυτούς τους λόγους λοιπόν η Ελληνική Επανάσταση συνάντησε ισχυρή αντίδραση από τις Ευρωπαϊκές Μεγάλες Δυνάμεις.

Οι Μεγάλες Δυνάμεις τεμαχίζουν την Οθωμανική Αυτοκρατορία

Οι Μεγάλες Δυνάμεις τεμαχίζουν την Οθωμανική Αυτοκρατορία

Όμως, μετά την αυτοκτονία του συντηρητικού Βρετανού υπουργού των εξωτερικών, Κάσλρι, που ήταν σφοδρός πολέμιος των επαναστάσεων, ανέλαβε την εξωτερική πολιτική της Αγγλίας ο Γ. Κάνιγκ. Αυτός αντιλαμβάνεται την ελληνική επανάσταση ως ευκαιρία επέμβασης στην περιοχή και αποδυνάμωσης της Ρωσίας. Έτσι, την άνοιξη του 1823, η Αγγλία αναγνώρισε τους επαναστατημένους Έλληνες ως εμπόλεμο έθνος.

Επιπρόσθετα, φαίνεται ότι κατά τους επόμενους μήνες ενθαρρύνθηκαν ανεπίσημα χρηματο-πιστωτικοί κύκλοι στο Λονδίνο να προχωρήσουν στη σύναψη δανείων (1824, 1825) με την ελληνική Διοίκηση. Τα δάνεια αυτά, για τη σύναψη των οποίων υποθηκεύτηκαν οι εθνικές γαίες, σήμαιναν την έμμεση αναγνώριση ενός εν δυνάμει ελληνικού κράτους, το οποίο μελλοντικά θα αποπλήρωνε τα δάνεια αυτά.

Η αλλαγή της βρετανικής πολιτικής υπέρ των Ελλήνων οδηγεί σε αλλαγή της στάσης και των άλλων Μεγάλων Δυνάμεων.

Έτσι, η Ρωσία τον Ιανουάριο του 1824 πρότεινε το σχέδιο των τριών τμημάτων, δηλαδή τη δημιουργία τριών αυτόνομων ελληνικών κρατιδίων με τη μορφή πριγκιπάτων. Το σχέδιο αυτό δεν προωθήθηκε, καθώς ούτε οι Μεγάλες Δυνάμεις, ούτε οι Έλληνες επιθυμούσαν μια τέτοια λύση.

Ο εμφύλιος σπαραγμός (φθινόπωρο 1823 – Ιανουάριος 1825) αποδυνάμωσε τον ένοπλο αγώνα, και η συμφωνία του Σουλτάνου με τον Μεχμέτ Αλή της Αιγύπτου έφερε σε πολύ δύσκολη θέση τους επαναστατημένους Έλληνες. Έτσι, όταν ο Ιμπραήμ ανακαταλαμβάνει την Πελοπόννησο και σημειώνει τη μια επιτυχία μετά την άλλη, οι Έλληνες αναγκάζονται να ζητήσουν από τη Μεγάλη Βρετανία να υπαχθούν σε ένα καθεστώς προστασίας-υποτέλειας παρόμοιο με εκείνο των Ιονίων Νήσων. Όμως το αίτημά τους απορρίφθηκε.

Με το Πρωτόκολλο της Αγίας Πετρούπολης (4 Απριλίου 1826) οι Μεγάλες Δυνάμεις συμφωνούν στη δημιουργία μιας αυτόνομης Ελλάδος υπό την κυριαρχία της Τουρκίας. Οι Τούρκοι και Αιγύπτιοι, όμως, αρνούνται να σταματήσουν το νικηφόρο για αυτούς ένοπλο αγώνα.

Στις 6 Ιουλίου 1827 η Αγγλία, η Γαλλία και η Ρωσία υπογράφουν τη Συνθήκη του Λονδίνου, με την οποία προβλεπόταν η δημιουργία αυτόνομου ελληνικού κράτους. Η νέα άρνηση του Σουλτάνου, όμως, είχε ως αποτέλεσμα την ένοπλη επέμβαση των τριών Μεγάλων Δυνάμεων. Ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος συντρίβεται στις 8 Οκτωβρίου του 1827 στο Ναβαρίνο.

Η νίκη των Ρώσων στο ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1828-1829 υποχρέωσε τον Σουλτάνο να δεχτεί τις αποφάσεις των Δυνάμεων σχετικά με το ελληνικό ζήτημα.

Όμως, η ανησυχία της Αγγλίας και της Γαλλίας μήπως η Ελλάδα θεωρήσει ότι χρώσταγε την αυτονομία της στη Ρωσία και περάσει έτσι στη σφαίρα επιρροή της, προωθώντας τα ρωσικά συμφέροντα, τις οδήγησε να προτείνουν τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου ελληνικού κράτους.  Και έτσι, τον Φεβρουάριο του 1830 υπογράφτηκε από τις τρεις Μεγάλες Δυνάμεις το Πρωτόκολλο της Ανεξαρτησίας, με το οποίο αναγνωριζόταν η πλήρης ανεξαρτησία του ελληνικού κράτους.

Συμπέρασμα 

Τον 19ο αιώνα οι Μεγάλες Δυνάμεις, αναγνωρίζοντας την παρακμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αναζητούσαν τι θα μπορούσε να την αντικαταστήσει. Έτσι, και οι τρεις συνέβαλαν στη δημιουργία του ελληνικού κράτους με την προοπτική της εξισορρόπησης του ανταγωνισμού μεταξύ τους. Ήθελαν η Ελλάδα να αποτελέσει παράγοντα σταθερότητας στην περιοχή των Βαλκανίων και της Ανατολικής Μεσογείου. Στη συνέχεια, παρεμβαίνουν για να λύσουν το θέμα του ηγεμόνα και των συνόρων, ενώ στόχος τους είναι να ασκούν πιέσεις και η Ελλάδα να εξαρτάται οικονομικά από αυτές. Γενικά, οι τρεις Μεγάλες Δυνάμεις επιχειρούν να ενδυναμώσουν διπλωματικά και πολιτικά τη θέση τους στο ελληνικό κράτος, για να εξυπηρετούν τα συμφέροντά τους.

Πηγές:

https://www.offlinepost.gr/2018/12/01/

http://www.ime.gr/chronos/12/gr/1821_1833/diethni/03.html

 

Κάντε το πρώτο σχόλιο

Υποβολή απάντησης