Συνέντευξη από έναν ειδικό

Ο κ. Μιχαήλ Βολκίδης είναι σχολικός κοινωνικός λειτουργός,  Msc στην κλινική κοινωνική εργασία και αναπληρωματικό μέλος στο ΔΣ του Ινστιτούτου Μελετών και Ερευνών Γενικής και Ειδικής Αγωγής (ΙΜΕΓΕΕ). (https://imegee.gr). Τον ρωτήσαμε για τις συνέπειες της πανδημίας στον ψυχισμό του ανθρώπου και τον ευχαριστούμε πολύ που μας παραχώρησε την παρακάτω συνέντευξη για την εφημερίδα μας.

• Κλείνουμε 2 χρόνια από τότε που μπήκε η πανδημία COVID-19  στη ζωή μας. Μετά από τόσα κρούσματα και θανάτους, ποια συναισθήματα κυριαρχούν στην ανθρώπινη ψυχή;

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία το εξεταζόμενο διάστημα στον πλανήτη έχουν καταγραφεί άνω των 6.000.000 εκατομμυρίων θανάτων. Ο απολογισμός για την χώρα μας είναι σημαντικά χειρότερος από τον μέσο όρο, αφού στις 10/03/2022 καταγράφονται 2.556 θάνατοι ανά εκατομμύριο που σημαίνει ότι έχουμε την 27^η χειρότερη επίδοση σε σύνολο περίπου 220 χωρών (βλ. σχετικά: https://www.worldometers.info/coronavirus). Εάν η χώρα ήταν μαθητής Γυμνασίου μάλλον θα είχε μείνει στον ‘’τόπο’’. Από την προσωπική μου εμπειρία που αφορά την υποστηρικτική σχέση, κυρίως των γονέων των μαθητών, θα έλεγα ότι παρατηρείται μια μετατόπιση της συναισθηματικής κατάστασης από τον φόβο, τον πανικό και την εγρήγορση που ήταν ιδιαίτερα έντονα την πρώτη σχολική χρονιά, σε κούραση, μελαγχολία, απογοήτευση, αδιαφορία που κυριαρχούν αυτή την περίοδο.

• Υπάρχουν κάποιες ηλικιακές ή κοινωνικές ομάδες που αναδεικνύονται πιο ευάλωτες ψυχικά λόγω της πανδημίας;

Μέρος ομάδων με σύνοδα προβλήματα υγείας, όπως οι ηλικιωμένοι, τα άτομα με αναπηρίες, καθώς και άνθρωποι που εκτίθεντο σε μεγάλης κλίμακας αρνητικών ειδήσεων κυρίως από την τηλεόραση το πρώτο διάστημα της πανδημίας. Συνήθως, πρόκειται για μητέρες που δεν εργάζονται και δεν έχουν άλλες διεξόδους, όταν τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας λείπουν απ’ το σπίτι.

• Πώς επηρεάζουν αυτά τα ψυχικά προβλήματα τις σχέσεις των ανθρώπων;

Η μακρά έκθεση σε αγχογόνες καταστάσεις ή ειδήσεις, πραγματικές ή μη, μπορεί να οδηγήσει έναν άνθρωπο να κλειστεί στον εαυτό του και ως εκ τούτου να εμφανίσει συμπτώματα μελαγχολίας ή κατάθλιψης. Προφανώς σε μια τέτοια περίπτωση θα μειωθεί σημαντικά η αλληλεπίδραση με τους άλλους. Συχνά παρατηρούμε και μια άρνηση της πανδημίας ή των επιπτώσεων που μπορεί να ερμηνευτεί και ως ένας εσωτερικός μηχανισμός άμυνας απέναντι στο φόβο. Ουσιαστικά το άτομο, επειδή φοβάται πάρα πολύ και δεν μπορεί να αντιμετωπίσει αυτή την τραυματική κατάσταση πείθει τον εαυτό του ότι δεν συμβαίνει κάτι το οποίο μπορεί να τον βλάψει. Συχνά αυτή η στάση οδηγεί σε συγκρούσεις με άλλα άτομα που αντιμετωπίζουν διαφορετικά την πανδημία και ερμηνεύουν τη στάση των πρώτων ως έλλειψη ευθύνης ή γενικότερα ως επικίνδυνη προς αυτούς.

• Τι αντίκτυπο μπορεί να έχει στο μέλλον το κόστος στην ψυχική μας υγεία; Για παράδειγμα, μπορεί να παρουσιαστούν σωματικά προβλήματα; Ή να επηρεαστεί μονιμότερα η ανθρώπινη επικοινωνία ή ο τρόπος ζωής μας;

Ψυχοσωματικά συμπτώματα, όπως ο πονοκέφαλος, ο πόνος στην κοιλία, συμπτώματα κρίσης πανικού κλπ παρουσιάζονται και μεσοπρόθεσμα και εάν δεν υπάρξει υποστήριξη από κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας θα ταλαιπωρήσουν σημαντικά τα άτομα. Η μακροπρόθεσμη έκθεση και μη αντιμετώπιση αυτών των δυσκολιών θα μπορούσε να οδηγήσει σε γενικότερη επιδείνωση της σωματικής υγείας και της αλληλεπίδρασης με τους άλλους ανθρώπους.

• Μπορείτε να μας πείτε κάποιες συμβουλές που θα ανακουφίσουν τα άτομα από την ψυχική πίεση που αισθάνονται λόγω της πανδημίας;

-Να μειωθεί σημαντικά ή έκθεση σε πηγές άγχους, που μπορεί να είναι η τηλεόραση, η επικοινωνία με άτομα που είναι το ίδιο ή περισσότερο πιεσμένα κλπ.

-Να διατεθεί χρόνος για ξεκούραση, ελαφριά άσκηση, δραστηριότητες που ηρεμούν και χαροποιούν το άτομο.

• Με την ιδιότητά σας, πώς ερμηνεύετε τη στάση των αρνητών;

Όλοι οι άνθρωποι είναι διαφορετικοί, επομένως και οι αντιδράσεις τους στα ερεθίσματα του περιβάλλοντος διαφέρουν. Σίγουρα, όμως ένας σημαντικός αριθμός «αρνητών», απλά δεν είναι σε θέση, δεν έχει τα ψυχικά αποθέματα να αντιμετωπίσει μια ιδιαίτερα τρομακτική περίσταση για αυτούς, και έτσι λειτουργούν μηχανισμοί άμυνας που τους βοηθούν να ανακουφιστούν και να ξεφύγουν από αυτή την δυσάρεστη εμπειρία. Επίσης, θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι υπάρχουν άνθρωποι που για τον Χ, Ψ λόγο δεν εμπιστεύονται τις επίσημες πηγές πληροφόρησης και τους φορείς/θεσμούς και ως εκ τούτου εκλαμβάνουν ως επιθετικές και αποπροσανατολιστικές τις δράσεις τους , γενικότερα αλλά και ειδικότερα στο ζήτημα που συζητάμε.