Το Ιστορικό της δημιουργίας κι αναστήλωσης του Παρθεναγωγείου του Βάμου, όπως μας μεταφέρεται από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Βάμου:
Tην ιδέα για την ανέγερση του Παρθεναγωγείου Βάμου είχε ο Σάββας Πασάς. Ο Νομός Σφακίων είχε τις επαρχίες Αποκορώνου, Σφακίων και Αγίου Βασιλείου (σήμερα ανήκει στο Νομό Ρεθύμνου).
Ο Σάββας Πασάς ήταν Έλληνας από τα Γιάννενα και το πραγματικό όνομά του ήταν Σάββας (επώνυμο) Ιωάννης. Ήταν πολιτικός μηχανικός και γιατρός.
Σαν Έλληνας, από καταγωγή, πίστευε ότι οι Τούρκοι από την Κρήτη δεν θα φύγουν με τα άρματα αλλά με τα γράμματα. Έτσι αποφάσισε να φτιάξει ένα σχολείο από όπου θα αποφοιτούν δασκάλες οι οποίες θα μετέδιδαν τη γνώση και τα ιδανικά της ελευθερίας στους σκλάβους Κρητικούς (παιδιά κ.λ.π.).
Η ανέγερση του σχολείου αυτού το οποίο είχε τον τίτλο ‘Ανώτερο Παρθεναγωγείο Θηλέων’ άρχισε στις αρχές της δεκαετίας του 1880.
Το ‘Παρθεναγωγείο’ άρχισε να λειτουργεί το 1886 με την επωνυμία ‘Ανώτερο Παρθεναγωγείο Θηλέων’. Μόρφωνε δασκάλες και αυτές με την σειρά τους μαθητές δημοτικού του υπόδουλου έθνους. Στο σχολείο αυτό φοιτούσαν κόρες γνωστών εκείνης της εποχής (λόγιοι, επαναστάτες, οπλαρχηγοί κ.λ.π.) για να έχουν οι διδασκαλίες τους επιρροή στους υπόδουλους Κρητικούς.
Λειτούργησε μέχρι το 1896 (10 χρόνια) οπότε και κάηκε από τους επαναστάτες κατά την πολιορκία του Βάμου 5-18 Μαΐου. Από το 1896 μέχρι το 1928 έμεινε στην κατάσταση που το άφησε η πολιορκία του Βάμου (κατεστραμμένο) οπότε ο Βενιζέλος που έγινε κυβερνήτης της Ελλάδας θέλησε να το αποκαταστήσει για να χρησιμοποιηθεί σαν κτίριο όπου θα στεγάζονταν δημόσιες υπηρεσίες που λειτουργούσαν στο Βάμο.
Έγιναν πολλές επεμβάσεις αποκατάστασης (τοίχοι, σενάζια, σκεπάστηκε με γαλλικά κεραμίδια) όμως ο Βενιζέλος το 1932 έχασε τι εκλογές και σταμάτησε η προσπάθεια αποκατάστασης.
Παρέμεινε σε ημιτελή κατάσταση μέχρι το 1941 οπότε τα Γερμανικά στρατεύματα κατοχής προκειμένου να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες τους (χώροι στάθμευσης αυτοκινήτων, μοτοσικλετών, πολεμικών οχημάτων, συνεργείων) άρχισαν να το σκεπάζουν περιστασιακά όπου χρειαζόταν, αλλά και οι ντόπιοι ξεσκέπαζαν ανάλογα με τις δικές τους ανάγκες.
Έτσι μετατράπηκε πάλι σε κουφάρι εγκαταλελειμμένο και το χειρότερο σε χώρο απορριμμάτων μέχρι και ψόφιων μικρών οικιακών ζώων.
Το 1983 ανέλαβε πρόεδρος της κοινότητας Βάμου ο κ. Ιωάννης Χατζηδάκης, και πρώτη του σκέψη, ήταν η αποκατάσταση – αναπαλαίωση του Παρθεναγωγείου.
Στην προσπάθεια αυτή βοήθησε αποτελεσματικά η προϊσταμένη τότε της Τ.Υ.Δ.Κ. (Τεχνική Υπηρεσία Δήμων και Κοινοτήτων) αρχιτέκτων κ. Αιμιλία Κλάδου. Έτσι το έργο της αποκατάστασης εντάχθηκε στα προγράμματα Μ.Ο.Π. (Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα) μέσα από τα οποία ολοκληρώθηκε και βρίσκεται σήμερα όπως υπάρχει και λειτουργεί σαν Δημοτικός Ξενώνας, με σήμα του Ε.Ο.Τ. από το 1996.
Ο ξενώνας παραχωρείται από το Δήμο στο ΚΠΕ Βάμου για φιλοξενία σχολικών ομάδων αλλά και συμμετεχόντων εκπαιδευτικών σε σεμινάριά του.
